Kira geliri beyannamesi ihmale gelmez!

Çocukluğumuzdan beri belleklerimize kazınmıştır o ünlü söz ve birçok vergi dairesinde karşımıza çıkar: "Vergilendirilmiş kazanç kutsaldır." Yüce önder Mustafa Kemal'e atfedilir, basit gibi görünür ancak "vatandaşlık hukuku" açısından son derece önemlidir. Fakat ülkemizde son 9 yıldır öylesine bir trend yaşanıyor ki, bu söz adeta "Vergilendirilmiş kira geliri kutsaldır"a dönüşmek üzere... Evet, 2001 yılı içinde "gayrimenkul sermaye iradı" ya da daha yalın ifadeyle Türkiye'de kira geliri ödeyen mükellef sayısı 387 bin 330'dan, 2010 yılı ocak ayı rakamlarına göre; tam yüzde 116 artışla 839 bin 564'e çıkmış. Ancak aynı dönemde "gelir vergisi faal mükellef sayısı" yüzde 4.7; "Basit usulde vergilendirilen gelir vergisi faal mükellef" sayısı ise yüzde 5.7 oranında gerilemiş.

Aslında kira geliri elde edenlerin sayısındaki bu patlamada "çapraz kontrol, e-beyanname, kiraların bankaya yatma zorunluluğu, ağır ceza" gibi "değişkenler" etkili olsa da, bir diğer anlamı da "riskli ticaretten kaçıp" daha güvenli ve sorunsuz bir mecraya yatırımların yönelmesidir.

Şimdi, bu tespitten sonra hemen 25 Mart 2010'u anımsatıp "arazi, bina, haklar, motorlu taşıtlar" vs. kira geliri elde edenlerin yıllık gelir vergisi beyannamesini vermeleri için son gün olduğunu vurgulayalım. Bu mükellefler beyannamelerini ikametgâhlarının bulunduğu vergi dairesine bildirecekler. Bir takvim yılı içinde o yıla veya geçmiş yıllara ait olarak nakden tahsil edilen kira bedelleri o yılda elde edilmiş gelir kabul edilecek ve 2009 yılının geliri olacak. Vergi ise mart ve temmuz aylarında 2 taksitte ödenecek. 

Konut kira geliri 2.600 TL'yi aşanlar, beyanname vermek zorundalar. Kira gelirinin, 2.600 TL'si ise gelir vergisinden istisna. Karı ve kocanın ayrı ayrı kira geliri var ise ya da kira alınan gayrimenkule ortak iseler, bu orandan ayrı ayrı yararlanabilirler. Mükellefler kira gelirlerinden de yüzde 25 götürü gider düşme hakkına sahipler.

Gayrimenkullerini işyeri olarak kiralayanların kiracıları kira bedelinden yüzde 20 stopaj kesintisi yapmak zorundalar. Burada konuttaki gibi istisna bir bedel yok. Ancak yüzde 25 götürü gider hakları var ve brüt kira gelirleri yılda 22.000 TL'yi aşmıyorsa beyanname vermeyecekler.

Bu arada hem işyeri hem de konut kira geliri olanlar için de beyanname örneği aşağıdaki tabloda. Örnekte; konutta 12.000.-TL, işyeri kirasından ise yıllık 18.000.- TL brüt kira geliri elde edilmiş, götürü gider yöntemi seçilmiş durum gösteriliyor.

Elde edilen kira geliri bildirilmez ya da eksik beyan edilirse cezalar büyük sayın okurlar. Bu durumda konut kira geliri elde edenler istisna hakkını kaybediyor ve takdir edilen bedel üzerinden iki kat birinci derece usulsüzlük cezası kesiliyor. Ayrıca gelir vergisi ile vergi ziyaı cezası, gecikilen her ay için gecikme faizi talep ediliyor. Yani bu beyannameler ihmale gelmez...
Cumhuriyet/Yahya Arıkan