Kira gelirlerinin beyanı son gün 25 Mart!

Çok değil, iki yıl içerisinde kira geliri elde eden mükellef sayısı yüzde 50'nin üzerinde artış göstererek 1 milyondan 1,5 milyona çıktı. Son iki yılda bu artışa neden olabilecek bir ekonomik büyüme yaşanmadı. 

Mükelleflerin vergi bilincinin birdenbire arttığı da söylenemez. Nitekim aynı sürede, kurumlar vergisi mükellefi sayısı değişmezken, gelir vergisi mükellefi sayısı yüzde 6, KDV mükellefi sayısı ise sadece yüzde 4 oranında artış gösterdi.

Sebep açık, kira gelirlerinin beyanında uygulanan yeni sistem. 

"Önceden hazırlanmış kira beyanname sistemi"nin caydırıcılık etkisi, bankalar üzerinden yapılan ödemelerin kontrolü ile birleşince bugüne kadar gelirini beyan etmeyen yanm milyon kişi gönüllü gönülsüz, ister istemez sisteme dahil oldu. 

BEYAN DAHA  AZ 

Faal mükellef sayısı 1,5 milyon olmakla birlikte hepsi beyanname vermiyor. Çünkü elde edilen kira geliri istisna sınırının altında kaldığında beyanname vermek gerekmiyor. Benzer bir durum stopaj yoluyla ön vergilemesi yapılan işyeri kira gelirleri için de geçerli. 

2012 yılında 160 bin kişi 3,3 milyar lira kira geliri beyan etmişken, geçen yıl 175 bin kişi toplamda 3,9 milyar lira kira geliri beyanında bulundu. Mükellef sayısı ile beyanname veren kişi sayısı arasındaki uçurumu kapatmanın tek yolu var; istisnaları daraltmak. Bu yıl yapılan da bu. 

Yazının izleyen kısımlarında da değineceğimiz üzere, istisna uygulamasının değiştirilmesi ile birlikte bu yıl beyanname veren kişi sayısında çok daha büyük artışlar yaşanabilir. Ancak aynı artış oranının toplam vergi gelirlerinde yaşanması beklenmemeli. Zira, artış daha çok, düşük gelir elde ettiği için şimdiye kadar beyanname vermeyen kişilerden kaynaklanacak. 

YENİ SİSTEM 

Kira gelirlerinin beyanına ilişkin yeni sistem, mükelleflere elde ettikleri kira gelirlerinden vergi idaresinin haberdar olduğunu bildirerek, idare tarafından hazırlanan taslak beyanların mükellefler tarafından kontrolü ve düzeltimi sonrası onaylanmasını ifade ediyor. 

Önceden hazırlanmış kira beyanname sistemine Gelir İdaresi Başkanlığının internet sitesi üzerinden kimlik bilgilerinizi girerek ulaşabilirsiniz. 

Sitede anlaşılır bir dille kaleme alınmış bilgilendirici rehber dokümanların yanı sıra Cem Yılmaz'ın oynadığı bir tanıtım videosu da bulunuyor. 

Sistemde sizin adınıza hazırlanmış taslak beyanname bulunuyor. Taslak beyanlar mükellef tarafından onaylanmadığı sürece bir anlam ifade etmiyor. Taslak beyannameler sadece mükelleflere kolaylık olması amacıyla hazırlanmıştır. 

Sistemde adlarına kayıtlı gayrimenkul, kira tutarı, gider ve indirim bilgilerinden hiçbirini bulamayan mükellefler, gerekli bilgileri sisteme kendileri girerek beyannamelerini oluşturabilirler. 

Maliyenin hazırladığı beyannamedeki yazılı tutar kesin tutar değildir. Hazırlanan taslak beyannamede istisna ve indirim tutarları yer almıyor olabilir. Eğer istisna hakkınız varsa veya yapmış olduğunuz giderler bulunuyorsa, bunları kira tutarından düşebilirsiniz. 

Ayrıca kira geliriniz de yanlış yazılmış olabilir. Tutarı düzeltebilirsiniz. Beyan aşamasında herhangi bir belge sunmanıza gerek yok. Sistemi kullanma zorunluluğu yok. Dileyenler beyannamelerini vergi dairesine giderek elden de verebilir. 

Sistemden sadece kira geliri olanlar faydalanabilecek. Kira geliri dışında ticari, zirai veya serbest meslek kazancı ile menkul sermaye iradı gibi gelir unsurlarından kazanç ve irat elde eden mükellefler, bu sistem üzerinden beyanname veremeyecek. 

İSTİSNA UYGULAMASI 

İstisna uygulaması değişti. Konut kira geliri elde eden  kişilerin, belli bir tutarın altında kira geliri elde etmesi halinde beyanname vermelerine gerek bulunmamaktadır. 

Eskiden bu istisnadan sadece kira gelirinin yanında ticari, zirai veya mesleki kazancını beyan etmek zorunda olanlar yararlanamıyordu. Bu yıl istisnanın kapsamı daraltıldı. 

İstisna haddinin üzerinde hasılat elde edenlerden, beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiği ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarının gayri safi tutarları 2013 yılında 94 bin TL'yi aşanlar bu istisnadan faydalanamayacaklar. 

Açıklayalım; 3 bin 200 TL altında konut kira geliri elde etmişseniz sorun yok, diğer gelirleriniz olsa da olmasa da istisna uygulanacaktır, başka geliriniz de yoksa hiç beyanname vermeyeceksiniz. Konut kira gelirinin yanında ücret, menkul Sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve irat elde edenlerin, istisnadan yararlanıp yaralanamayacağında ise hepsinin toplam tutarının 94 bin TL'yi geçip geçmediğine bakılacaktır. 

Geçiyorsa istisna uygulanmayacaktır. 

Bir konuta birden fazla kişinin ortak olması halinde, bu konuttan elde edilen kira gelirlerinin vergilendirilmesinde istisna, her bir ortak için ayrı ayrı uygulanacaktır. 

Bir mükellefin birden fazla konuttan kira geliri elde etmesi halinde istisna, kira gelirleri toplamına sadece bir defa uygulanacaktır. 

2013 yılına veya geçmiş yıllara ait olarak tahsil edilen kira bedelleri, tahsil edildiği 2013 yılının hasılatı sayılacaktır. Ancak, gelecek yıllara ait olup, peşin tahsil edilen kira bedelleri; ödemenin yapıldığı yılın değil, ilgili olduğu yılın geliri olarak kabul edilecektir. 

BEYAN SINIRI 

Beyana tabi geliri sadece kira gelirinden ibaret olan mükelleflerden; • Bir takvim yılı içinde elde ettiği konut kira geliri, istisna tutarını (2013 yılı gelirleri için 3 bin 200 TL) aşanlar, • işyeri kira gelirleri üzerinden vergi kesintisi yapılanlardan, kira gelirlerinin brüt tutarı 2013 yılı için 26 bin TL'yi aşanlar (26 bin TL'nin aşılıp aşılmadığının tespitinde, gelir vergisi kesintisine tabi brüt kira gelirleri ile konut kira gelirinin gelir vergisinden istisna edilen tutarı aşan kısmı birlikte dikkate alınacaktır),

 • Bir takvim yılı içinde mal ve hakların kiralanmasından elde edilen gelirlerden kesinti ve istisna uygulamasına konu olmayan ve tutarı beyanname verme sınırını (2013 yılı gelirleri için bin 390 TL) aşanlar yıllık beyanname vermelidir. 

VERGİ MAHSUBU 

Gerçek kişiler tarafından işyeri olarak kiraya verilen gayrimenkullerden sağlanan kira gelirleri üzerinden, Gelir Vergisi Kanunu'nun 94 uncü maddesine göre yüzde 20 oranında tevkifat yapılmaktadır. Kiracı tarafından yapılan bu tevkifat, aslında gayrimenkul sahibi adına ödenmiş peşin vergidir. Gayrimenkul sahibinin bu geliri dolayısıyla beyanname vermesi halinde, beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden bu tutar mahsup edilebilecektir. 

BEYAN VE ÖDEME 

Mart ayının birinci gününden 25'inci günü akşamına kadar beyannamenin verilmesi gerekmektedir. 

Beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisi mart ve temmuz aylarında olmak üzere iki eşit taksitte ödenmektedir. 

Verginizi bağlı bulunduğunuz vergi dairesine, bağlı olunan vergi dairesinin bulunduğu yerin belediye sınırları dışındaki diğer vergi dairelerine ya da tahsile yetkili banka şubelerine ödeyebilirsiniz. 

Onur Elele/ EKONOMİST