Kripto paralara yönelik ilginç tespit!

Merkez Bankası tarafından düzenlenen 'Kripto Varlık Raporu’na göre; ‘tek yönlü akışa sahip para’ ve ‘iki yönlü akışa sahip para’ şeklinde üç tür para düzeneği bulunduğu belirlendi.

Merkez Bankası kripto paralara yönelik Kripto Varlık Raporu hazırladı. Milliyet'ten Önder Yılmaz'ın haberine göre; kripto para varlıklarının 2021 sonunda 6.2 milyar hacime ulaşacağı öngörülüyor. Ek olarak raporda “kapalı sanal para, tek yönlü akışa sahip para ve iki yönlü akışa sahip para” olarak üç akış olduğu bu düzeneklerin merkezi veya merkezi olmayan (decentralised) modele göre işlem sağladığı ifade edildi.

Açık kaynak kodlu şifreleme algoritmaları ile işlem yapıldığı raporda, Güvenirlilik ve güvenlik kırılması oldukça zor” detayları yer aldı.

Raporda yer alan diğer ifadeler göre; kripto paraların merkez bankası tarafından üretildiği genel olarak bir otoriteye bağlı olmadığı, Türkiye'nin yanı sıra merican Samoa, Çin, Mısır ve Fas’ın bazı kısıtlamalar getiren ülkeler olduğu belirtildi.

Üç işlevi var

Merkez Bankası tarafından TBMM Dijital Mecralar Komisyonu’na gönderilen raporda para, dijital para, sanal para, kripto varlık tanımları detaylı bir olarak ele alınıyor.

Raporda, satın alma gücü olan, mal ve hizmetlerin satın alınmasında ve borç bedellerinin ödenmesi için kullanılan yatırım ve tasarruf özelliğine sahip değerli varlık olarak isimlendirilen paranın, “Değişim aracı, hesap ve değer birimi ve değer biriktirme” olmak üzere üç işleve sahip olduğu ifade edildiği Raporda, şu ifadelere yer verildi:

“Yasal dayanağa bağlı olarak merkez bankaları veya kamu otoriteleri tarafından tedavüle çıkarılan, altın, gümüş vb. karşılığı olmayan ve güven esasına dayanan itibari para kullanılmaktadır. Öte yandan bir çatı kavram olarak dijital para birimi veya dijital para en geniş anlamında paranın elektronik ortamda tutulan ve değişim aracı olarak kullanılan formu olarak tanımlanmaktadır. Uluslararası Para Fonu, dijital paranın yasalara dayanmayan düzenlenmemiş bölümünü sanal para olarak adlandırmaktadır.”

2021 yılının sonuna kadar kripto varlıklarının 6.2 milyara ulaşacağı tahmin edilen raporda; “Bu gelişmeler doğrultusunda internet ortamında kurulan sanal topluluklar hızla çoğalmış ve bu topluluklar üyelerine sundukları mal ve hizmetlerin takasında kullanılmak üzere karmaşık bilgisayar uygulamalarına dayanan sanal para birimleri tesis etmişlerdir” ifadeleri yer aldı.

İki kanal bulunuyor

Sanal para düzeneklerinin sınıflandırılmasında en önemli yöntemlerden birinin de sanal paranın gerçek para ve gerçek ekonomi ile olan ‘çevrilebilirlik ilişkisi’ olduğu ifade edildi.

 Bu ilişkinin, ‘kambiyo işlemleri sonucunda meydana gelen kaydi para akışı’ ve ‘gerçek mal ve hizmetlerin satın alma esnasında oluşan gerçek para akışı’ olmak üzere iki kanaldan gerçekleştirildiği ifade edilen raporda, bu sınıflandırma temel alındığında üç tür sanal para düzeneğinin tespit edildiği belirtildi. Raporda bu üç tür sanal para düzeneği şu şekilde özetlendi:

KAPALI SANAL PARA DÜZENEKLERİ: Gerçek ekonomi ile hiçbir bağı bulunmayan bu düzenekler oyun içi’ sanal para düzenekleri olarak biliniyor. Kullanıcılar genel olarak bir üyelik satın alarak düzenli ödeme yapar ve oyunlarda gösterdikleri başarıya göre sanal para birikimi yaparlar. Buradan kazanılan sanal paralar yalnızca topluluk tarafından sağlanan sanal mal ve hizmetlerin satın alımında kullanılır ve düzeneğin dışında kullanılmaz.

TEK YÖNLÜ AKIŞA SAHİP PARA DÜZENEKLERİ: Bu düzenekte ise sanal para belirlenen bir dönüşüm oranı dahilinde gerçek para kullanılarak satın alınabilir fakat sanal paranın gerçeğe dönüşümü yapılmıyor. Bu düzenekte koşullar düzenek sahipleri tarafından belirleniyor. Sanal para kullanarak hem sanal, hem de gerçek mal ve hizmetler satın alınabilir.

İKİ YÖNLÜ AKIŞA SAHİP PARA DÜZENEKLERİ: Bu düzenekte yer alan kullanıcılar ise serbest piyasada belirlenen döviz kurlarına göre benzer şekilde gerçek paraya endeksli dönüşüm oranları üzerinden sanal para satıp, satın alabilir. Yani sanal para herhangi çevrilebilir paraya göre işlem görebilir. Bu düzenekte yer alan paralar ise hem sanal hem gerçek mal ve hizmetlerin satın alınmasında kullanılabilir.

Raporda, sanal para düzeneklerinin merkezi veya merkezi olmayan (decentralised) modele göre işlem gördüğü açıklandı. Raporda, “Kriptografik tekniklere dayalı olarak merkezi olmayan modele göre çalışan sanal para düzenekleri kripto varlık olarak da adlandırılmaktadır. Ödeme sistemleri başta olmak üzere finansal teknolojiler alanında gelecekte en önemli etkiyi yaratması beklenen merkezi olmayan sanal para düzenekleridir” denildi.

İlk kripto para örneği Bitcoin

Kripto varlıklarında en çok bilinen birimin Bitcoin olduğu altığı çizilen raporda; bu sanal paranın adının, 2009’da Satoshi Nakamoto takma adlı bir kişi tarafından kurulan ‘Bitcoin: A Peer - to - Peer Electronic Cash System’ adlı makale ile duyulduğu ve birkaç yıl içerisinde hızla kullanılmaya başlandığı ifade edildi.

Raporda, Avrupa Bankacılık Otoritesi’nin (EBA), kripto varlıkları; “algılanan veya asli değeri öncelikle kriptografiye ve dağıtık defter teknolojisine (DLT) veya benzer bir teknolojiye dayanan”, “bir merkez bankası veya resmi makam tarafından ihraç edilmeyen veya karşılığı garanti edilmeyen”, “değişim ve/veya yatırım aracı olarak ve/veya bir mal veya hizmete erişmek için kullanılabilen sanal varlıklar” olarak isimlendirildiği söylendi.

Merkezi otorite yok

Bitcoin'de gerçekleşen işlemlerin merkezi otorite olmadan yapıldığı ifade edildiği raporda şu detaylar yer aldı.

“Güvenirlilik ve güvenlik: kırılması oldukça zor, uzlaşma yöntemine dayanan açık kaynak kodlu şifreleme algoritmaları ile sağlanır. Doğrulanan işlemler dağıtık şekilde saklanır ve çifte harcama engellenir. İlk ve en bilinen uygulama olan Bitcoin’in birçok türevi (altcoin) geliştirilmiştir. Geleneksel para birimlerinin aksine Bitcoin vb. kripto varlıkların toplam para arzının yönetimi, uygulama protokolü eliyle sağlanır. Yeni bitcoinler, ‘madencilik’ yöntemiyle, düzenekteki işlemleri doğrulayan, oldukça karmaşık şifre işlemini çözmek durumunda olan katılımcılarca üretilir. Kripto varlık düzeneklerinde üretilebilecek sanal para miktarı genellikle sınırlıdır (Bitcoin: 21 milyon BTC, Litecoin: 84 milyon LTC vb.) Sanal para birimleri, değeri serbest piyasada arz ve talep ile belirlenen ve asli değeri sıfır olan bir tür emtia olarak kabul edilmektedir. Bitcoin Coindesk Fiyat Endeksi’ne göre, 13 Mart 2021’de 60 bin dolara ulaşan Bitcoin 1 Mayıs 2021’de 57 bin dolardan alıcı buldu.”

Her ülke için farklı

Merkez bankaları tarafından para olmadığı ifade edilen raporda Bitcoin ve diğer varlıkların yasal statüsünün ülkelere göre farklılık gösterdiği belirtildi. Henüz çoğu ülkede kripto paralar için bir düzenleme bulunmuyor. İlk sırada Türkiye olmak üzere ‘American Samoa, Çin, Mısır ve Fas’ bazı kısıtlamalar getirmek için çalışmalara devam ediyor. ‘Cezayir, Vietnam, Bolivya, Bangladeş, Afganistan, Pakistan ve Makedonya.’ ise kripto paraları kesinlikle yasakladı.

Merkez Bankası'ndan şaşırtan kripto para tespiti!