Kriz döneminin yükselen işadamları!

AKP'nin 3 Kasım 2002 tarihinde iktidara gelmesiyle birlikte Türkiye, tarihinin en hızlı siyasal, ekonomik, toplumsal gelişim dönemlerinden birini yaşadı. Özellikle bu süreçte yaşanan değişimlerin olumlu olduğunu savunan Fehmi Koru, Mahmut Övür gibi köşe yazarlar, kanaat önderleri bu değişimi 'Yeni Türkiye' olarak adlandırıyor. Bu terimi ilk kim kullandı bilinmez ama Türkiye konusunda en önemli siyasal stratejistlerden Graham Fuller'ın Türkiye'de yaşanan siyasal değişimi yorumladığı kitabının adı da 'Yeni Türkiye Cumhuriyeti' idi. Biz de bu 7 yıllık değişimin sosyal ve ekonomik kodlarını somut verilerle çözmeye çalıştık. İşte 7 yılda değişen Türkiye...

Kamu payı yüzde 75 düştü
Makroekonomik verilere baktığımızda Türkiye özellikle 2002-2008 döneminde rekor büyüme yaşadı. 2002'de 3 bin 500 dolar düzeyindeki kişi başı gelir 2008'de 10 bin doları aştı. 2002'de 87 milyar dolar büyüklüğündeki dış ticaret 2008 sonunda yaklaşık 4 misli artışla 333 milyar dolara yükseldi. Şaşırtıcı şekilde 2002 ila 2009 yılları arasında borsada işlem gören şirketlerin değeri de 4 misli artış yaşandı. Bu dönemde ilk defa yıllık yabancı sermaye girişi 20 milyar doları aştı. Kamunun payı 2002'ye yüzde 75 daraldı. Bu daralma büyük ölçüde Tüpraş, Petkim ve Erdemir gibi dev kamu şirketlerinin özelleştirmesinden kaynaklandı. Böylece devletin sanayi kuruluşlarında çalışan her dört kişiden biri özel sektörde çalışır konuma geçti. Bir anlamda devletin boşalttığı alan özel sektöre geçti.
Ekonomideki liberalleşme ve özel sektörün artan ağırlığının bir başka önemli göstergesi de 1 milyar doların üzerinde ciro gerçekleştiren şirket sayısı. 1 milyar dolar ciro rakamı bir şirketin küresel ölçekte iş yapabilme gücünü anlattığı için önemli. Buna göre, 2002'de 1 milyar doların üzerinde ciro gerçekleştiren şirket sayısı 15 civarındayken, bu rakam geçtiğimiz dönemde 70'i aştı. Tabii bunda doların değer kaybının da etkisi oldu. Şirketlere paralel olarak Türkiye'nin en zengin işadamlarında da değişim yaşandı. Ali Ağaoğlu, Ahmet Çalık, Fettah Tamince, Emrullah Turanlı, Vahit Kiler, Ethem Sancak bu dönemin yükselen isimleri oldu. Aslında geçmişte iş dünyasında belirli bir yeri olan bu işadamları yeni dönemde skalanın en tepesinde yer alan patronlar kulübüne girdi.  Patronlar kulübündeki değişimin sosyal hayatta da çarpıcı göstergeleri var. 2000'li yılların başında orta ölçekli bir işadamı olarak kabul edilen Fettah Tamince'nin geçtiğimiz yaz Hirvatistan'da Rixos Oteli'nin açılışına Mustafa Koç, Aydın Doğan, Ferit Şahenk, Hamdi Akın, Turgay Ciner, Akın İpek gibi Türk iş dünyasının en köklü işadamlarının katılması değişimin çarpıcı işareti olarak kayıtlara geçti. Bu yeni patronlar, Türkiye'de sermayenin bir taraftan güçlendiğini diğer taraftan da merkezi yapıdan çıkarak daha çoklu bir yapıya büründüğünü işaret ediyor.

İŞTE SON DÖNEMİN YÜKSELEN İŞADAMLARI
Ali Ağaoğlu
Emlak sektörünün büyümesinden en fazla payı alan işadamlarından. Bu dönemde milyar dolarlık mega projelere imza attı.

Mansimov
Palmali Holding'in merkezini İstanbul'a taşıyarak özellikle Rusların tepkisini çekti. Azeri asıllı işadamı, 41 yaşında...

Fettah Tamince
Rixos oteller zinciri ile son yıllara damgasını vurdu. Yurtdışına da yatırımlar yapan Tamince medya sektöründe de yerini aldı.

Ahmet Çalık
Asıl iş kolu tekstil olan işadamı. Son yıllarda satın aldığı Sabah Grubu ve enerji yatırımları ile gündemde.

Vahit Kiler
Perakende alanında faaliyet gösteren işadamı. Son yıllarda gayrimenkul yatırımlarıyla da gündeme geliyor.

Ethem Sancak
En büyük ilaç dağıtım şirketini kurmuştu. Son dönemde Medical Park yatırımını yabancılara satışı dikkat çekti.
Türker ÇELİK/Akşam