Makete bakıp ev alırken dikkat edin!

Maketten satılan bazı konutlar vatandaşı mağdur ediyor. Birçok vatandaş ev sahibi olmaya hazırlanırken, projede gösterilen özellikler taşındıktan sonra evin gerçek haliyle uyuşmuyor. 1.500 daireli bir sitenin maketine bakıp ev alan Abdullah Ç., "Makette fitness center, yüzde 80 yeşil alan vardı, fakat tam bir beton yığınına tasındık." dedi. 

Özellikle İstanbul'da ve Türkiye'nin çeşitli illerinde yapılan, binlerce kişinin bir arada oturduğu sitelerden bazıları standartlara uymuyor. Maketlere bakarak ev alanlar taşındıktan sonra dairelerin maketlerdeki projelere uymamasından şikâyetçi. Bazı siteler yangın merpenini bile göstermelik yaparken, bazıları da projede spor salonu olarak gösterdiği bölümü otoparka çevirmiş. Bu mağduriyeti yaşayanlardan biri de bir ay önce evini teslim alan Ali K. Yeni taşındığı evin boyaya ihtiyacı olduğunu söyleyen Ali K. bin 300 dairelik sitede küçük bir oyun alanı ve spor için ayrılan yerlerin hepsinin bir arada olduğunu, vaat edilen sosyal tesislerin söylenildiği gibi yapılmadığını belirtiyor. Maketten ev aldığına pişman olan Ali K. dairesine yerleştikten sonra maddi olarak yıprandığını, çevresinde ev alacakları uyardığını söylüyor. Bin 500 kişilik bir sitede oturan bir başka mağdur olan Abdullah Ç. ise makette gösterilen evinin gerçeğiyle hiç ilgisi olmadığını ifade ediyor. Abdullah Ç., "Makette bize gösterilen evlerle projedekinin alâkası yok. Evin işçiliği gerçekten berbat, en ucuz malzemeler kullanılmış. Makette fitness center, yüzde 80 yeşil alan, tenis kortu gibi bir sürü şey vardı. Fakat şu an tam bir betonarme yığınında yaşamaya mahkum edildik. Bin 500 küsur site sakini her an bir şeyler daha çıkacakmış gibi endişeli." diyor.

Tüketici Kanunu'na göre maketten satış yönteminde eğer vaat edilen ile yapılan aynı değil ise burada ayıplı mal söz konusu oluyor. Tüketici konut veya tatil amaçlı olarak daireyi satın almış ise tüketici mahkemesinde dava açılabiliyor. Ev alan kişinin konutlarda ayıbı fark ettiği anda 30 gün içinde satıcı, sağlayıcı, kredi verene ihbarda bulunması gerektiğini söyleyen Tüketiciler Birliği avukatı Hüseyin Sami Çaprak, sonucunda eğer ayıp çok önemliyse sözleşmeden dönüp paranın iadesini isteyebileceğini belirtti. Çaprak, fazla önem arz etmeyen bir ayıpta ise hata oranında indirim isteme hakkı bulunduğunu ifade etti. Tüketici hakları yeni kanunda makette daire satışlarında tüketicinin mağduriyet yaşanmaması için "Yapı ruhsatı alınmadan, tüketicilerle ön ödemeli konut satış sözleşmesi yapılamaz." hükmünü getirdi. 

Maketten konut satışlarının yaygınlaştığını söyleyen Tüketici Hukuku Enstitüsü Genel Başkanı Hakan Topbaş, maketten ev satışı konusunda bazı şirketlerin suistimalde bulunduğunu, mağdur sayısının gün geçtikçe arttığını söyledi. Topbaş, " Özellikle Esenyurt bölgesinde yaşanan binlerce insanın mağdur olmasına yol açan olaylar bu satışların sembolü haline geldi. Satış tekniğinin kendisi aslında herkes için avantajlı, fakat kötü niyetli şirketler bunu kendi lehlerine tüketici mağduriyetine yol açacak şekilde kullanıyor." dedi. 

Ev alırken nelere dikkat etmeli? 

1. Maketten konut alırken öncelikle şirketin bitirilmiş projeleri araştırılmalı ve mümkün olduğunca az peşinat ödeyerek projeye dahil olunmalı. 

2. Gösterilen resimlere veya maketlere güvenilmemek. Şirketten, o alana yapılan inşaat ile ilgili ruhsat istenmeli ve belediyeye verilen proje incelenmeli veya uzman birisine gösterilmeli. 

3.. Şirketten verilen broşür ve çizimler, şirkete mümkünse imzalatılarak onaylatılmak ve saklanmalı. Mahal listesi denilen hangi malzemelerin kullanılacağına dair bilgi içeren bir liste de kaşeli ve imzalı olarak şirketten alınmalı. 

4. Sözleşmeler 12 punto ile yazılmalı, anlaşılır olmalı. Sözleşme ekinde mahal listesi denilen dairenin içerisinde ve projede kullanılacak malların listesi talep edilmeli, taahhüt edilen sosyal alanlar teker teker yazdırılmak. 

5. înşaat halindeki projeyi tüketiciler gezemez veya inceleyemez. 

Ancak maketten konut satışı 4077 sayılı Tüketici Kanunu'na göre kampanyalı satış denilen türe girer. Bu satışta, tüketici daire teslim tarihinden önce şüpheye düştüğü her an cayma hakkına sahiptir. Hiçbir kesinti yapılmadan ödediği paraların iadesini talep edebilir. Ancak, şirketin parasını proje bitim tarihine kadar ödememe hakkı da vardır. Proje bittiğinde ise konutu teslim edilmiyor ise devir ve teslim için dava açabilir, yine ilanlarında taahhüt edilenden eksik hususlar var ise bunlar için tazminat talep edebilir. Tüketicilerin geç teslim edilen konutlar için de gecikmiş kira alacağı hakkı da bulunuyor. 

Merve Kantarcı/Zaman