Negatif faizler konut fiyatlarında artışa neden oldu!
Taraf Gazetesi köşe yazarı olan Süleyman Yaşar bugünkü yazısında faiz oranlarının konut sektörü üzerindeki etkisini anlattı. Yaşar, negatif faiz oranlarının konut fiyatlarına balon yaptığını belirtti.
Türkiye'de politika faizi beklenen enflasyonun altında kalıyor. Bu nedenle reel faiz negatif oluyor. Tabii bu durum konuta talebi çoğalttığından konut fiyatları hızla artıyor. Türkiye konut fiyat endeksi yıllık yüzde 18.60 oranında arttı. Bu artışın sağlıklı olduğunu söylemek mümkün değil. Teorik olarak ekonomiyi canlandıracağı söylenen negatif faiz oranları yeni sorunlar çıkartacak.
Japon Merkez Bankası faiz oranlarını negatife indirdi. Böylece Avrupa Merkez Bankası, İsveç, İsviçre ve Danimarka Merkez Bankalarının ardından japonya Merkez Bankası da negatif faiz verenler kulübüne katıldı.
İktisat dersi alanlar standart ders kitaplarında nominal negatif faiz oranlarına pek rastlamazlar. Dolayısıyla nominal faizlerin negatif olmasını pek çok meslekten iktisatçı bile 2008 krizinde anlayamamıştı. Bu konuya ilişkin yazdığım yazılara pek çok mesaj gelmişti. Hemen belirteyim, 2008 krizinde Amerikan Hazine bono faizlerinin negatife dönmesine bir anlam verilememişti. Olur mu öyle şey? Yanlış diye söylenmeye başladılar. Yine derslerde öğrenciler nominal faizlerin negatife dönmesini tuhaf karşılamıştı. Reel faizin negatif olması anlaşılıyordu ama nominal faizin negatif olması alışkanlıklar nedeniyle Negatif faiz oranları konut fiyatlarında balon yapıyor pek akla gelmiyordu. İşte şimdi Japonya'nın aldığı karar Üzerine tekrar açıklayalım nominal faizlerin negatif olmasının ne anlama geldiğini... Şu anlama geliyor; Japonya ticari bankaları, merkez bankasına park ettikleri paralara yüzde 0,1 negatif faiz uygulayacak bundan böyle. Dolayısıyla bankaların negatif faizle paralarını merkez bankasında park edeceklerine daha çok kredi vermeleri sağlanacak. Yine Japon parası zayıflayacağı için Japon ihraç malları ucuz hâle gelecek.
Böylece Japonya'nın ihracatı artacak.
JAPONYA'NIN NEGATİF FAİZ SÜRPRİZİ YENİ KRİZLERE NEDEN OLABİLİR
Peki, Japonya niye böyle bir sürpriz yaptı dersiniz... Yaptı, çünkü Çin'de yaşanan dalgalanmalar nedeniyle ihracatı zayıflamıştı. İhracatını artırmak için yaptı bu operasyonu. Tabii Japonya parasının değerini düşürünce diğer ülkelerin de bunu yapması gerekecek. Bu da yeni bir krize neden olabilir. Gelelim şimdi negatif nominal faiz veren merkez bankalarının ülke ekonomilerinde neler olduğuna... Hemen açıklayalım; 2015 yılında Danimarka'da konut fiyatları yüzde 8, İsveç'te yüzde 18 oranında arttı. Yani negatif faizler konut fiyatlarında yüksek oranda artışa neden oldu. Japonya'da da benzeri gelişme var. Tokyo'da konut fiyatları 2015'in ilk yarısında yüzde 6,6, Osaka'da aynı dönemde yüzde 9,3 oranında yükseldi. Yeni yapılan condominium fiyatları ise yüzde 21,4 oranında arttı. Zaten Japon Merkez Bankası enflasyonu artırmak istiyor. Ama konut fiyatlarındaki artışa rağmen tüketici enflasyonunu bir türlü artıramadı. Başbakan Shinzo Abe'nin enflasyon hedefi yüzde 2 oranındaydı. Fakat yapılan parasal genişlemeye rağmen enflasyon önce arttı ama petrol fiyatları hızla gerileyince hedeflenen enflasyon hayal oldu. Aralık 2015 yıllık enflasyonu yüzde 0,20 düzeyinde gerçekleşti. Tabii negatif faiz uygulayan Avrupa Merkez Bankası da benzeri nedenle enflasyon hedefine ulaşamadı. Dolayısıyla negatif nominal faiz uygulayan zengin ülkelerde konut dışında pek öyle artan fiyat yok. Gelelim Türkiye'ye... Türkiye'de /yierkez Bankası negatif nominal faiz uygulamıyor. Ama politika faizi beklenen enflasyonun altında kalıyor, işte bu nedenle reel faiz negatif oluyor. Tabii bu durum konuta talebi çoğalttığından konut fiyatları hızla artıyor. Bildiğiniz gibi Kasım ayında Türkiye konut fiyat endeksi yıllık yüzde 18,60 oranında arttı. Tabii bu artışın sağlıklı olduğunu söylemek mümkün değil. İşte bu nedenle teorik olarak ekonomiyi canlandıracağı beklenen negatif faiz oranları yeni sorunlar çıkartacak.
Süleyman YAŞAR/Taraf