Paterson Köşkü restore edilecek mi?

Restorasyon için tüm hazırlıklarını tamamlayan Büyükşehir Belediyesi,  uzayan sürecin köşkün yaşatılmasını zorlaştıracağı görüşünde..

İzmir Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın mülkiyetinde bulunan Bornova’daki tarihi Paterson Köşkü’nün zaman kaybedilmeden restore edilmesi için bir an önce harekete geçilmesini istedi. Tarihi köşkün restorasyonuna yönelik tüm hazırlıklar yapılmışken, binanın Belediye’ye tahsisinin iptal edilmesi nedeniyle iki yıldır tek bir adım atılamadığını hatırlatan Büyükşehir yetkilileri, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na defalarca yazılı başvuruda bulunarak, gerekli izinlerin verilmesini istedi. Yapılan başvurularda, kentin en önemli kültür varlıklarından birinin yok olmasının önlenmesi adına, köşkün bir an önce  İzmir  Büyükşehir Belediyesi’ne tahsis edilmesi gerektiğinin altı çizildi. 

Bugün Yargıtay aşamasında olan hukuki sürecin sonuçlanması beklense de, adeta bir harabeye dönüşen kentin en nadide mimari eserlerinden Paterson Köşkü’nün günden güne yıprandığını vurgulayan Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu ise, “İzmir'in en önemli sivil mimari örneklerinden biri yok olmanın eşiğine sürükleniyor. Kapı ve pencereleri olmadığı için maruz kaldığı çevresel faktörler nedeniyle yapıdaki tahribat büyük bir hızla artıyor. Bu nedenle ilgili Koruma Bölge Kurulu tarafından onaylanmış olan projenin geçerliliğini yitirmesi de ayrı bir endişe konusu. Sürecin daha fazla uzaması, Paterson Köşkü’nün restore edilerek yaşatılmasını zorlaştıracak” dedi.

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin Paterson Köşkü’nü restore etmek ve İzmirlilerin kullanımına kazandırmak konusunda son derece kararlı ve hazır olduğunu ifade eden Başkan Kocaoğlu,  tamamlamış oldukları projeyi bir türlü hayata geçirememenin sıkıntısını yaşadıklarını söyledi.

Köşk korunamıyor

Gelinen aşamada tarihi binanın güvenliğinden İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü sorumlu. Ancak harabe halindeki köşke özellikle geceleri girip çıkanlar kontrol edilemiyor. Geçtiğimiz gece çıkan yangının, yapının özgün olarak korunabilmiş ender bölümlerinden biri olan güney bloğuna ciddi zarar verdiği belirtiliyor. 

Büyükşehir’in projesi hazır, tahsis bekliyor

Paterson Köşkü’ndeki süreç, Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nün 2008 yılındaki yazısı ile köşkün Büyükşehir Belediyesi’ne tahsis edilmesinin ardından başladı. Tarihi yapıyı yeniden ayağa kaldırmak ve kente kazandırmak için yola çıkan Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlatılan rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri, 2011 yılında İzmir 1 No’lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararı ile onaylandı. Ardından hazırlanan mimari proje revizyonu da uygun bulundu.

Köşkün restorasyon işinin gerçekleştirilmesi doğrultusunda yapı ruhsatı alınıp, yapım ihalesinin ilanı aşamasına gelinmişti ki, hiç beklenmeyen bir gelişme yaşandı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Paterson Köşkü’nün Büyükşehir Belediyesi’ne tahsisine ilişkin protokolü tek taraflı olarak iptal ettiğini açıkladı. Milli Emlak Genel Müdürlüğü de bunun üzerine köşkün Büyükşehir Belediyesi’ne tahsisini kaldırdı. Böylece Paterson Köşkü, tekrar Kültür ve Turizm Bakanlığı’na geçti. Oysa bu süreçte Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Paterson Köşkü’nde “Atilla İlhan Kütüphanesi” oluşturulması yönünde görüşmeler de başlamıştı.

İzmir Büyükşehir Belediyesi, bu gelişmenin ardından protokolün iptali nedeniyle, Kültür ve Turizm Bakanlığı aleyhine dava açtı. İzmir 2. İdare Mahkemesi’nin 30 Ocak 2014 tarihli kararıyla protokolün iptaline yönelik işlemin iptaline karar verildi. Büyükşehir Belediyesi’nin, Milli Emlak Genel Müdürlüğü'nün tahsisin kaldırılması işleminin iptali için Maliye Bakanlığı aleyhine açılmış olduğu dava ise İzmir 3. İdare Mahkemesi’nin 22.05.2014 tarihli kararı ile reddedildi. Alınan mahkeme kararlarının ardından bugüne kadar herhangi bir gelişme yaşanmadı.

38 odalı bir köşk

Köşkün asıl sahibi John Paterson Leith, İskoçyalı bir mısır tüccarıydı. İzmir'de tanınan Paterson, 1859 yılına gelindiğinde özellikle madencilikte karlı olan birçok girişimde bulundu. Ayrıca John Paterson'un Türkiye'de ilk kez kromu keşfeden kişi olduğu biliniyor. Paterson Köşkü, yarısı yarış atlarının ahırları için kullanılan 133 dönüm arazi üzerine kurulmuş, 38 odalı bir köşk. Köşkte 1963 yılından beri aile fertleri yaşamasa da, evin büyük piyanoları 1972 yılına kadar malikanede kaldı. Evin son sakinleri, beş yıl boyunca burada yaşayan NATO çalışanları olmuştu.

İzmir Büyükşehir Belediyesi