Pembelik Barajı için imzalanan Su Kullanım Hakkı Anlaşması’nın iptali isteniyor!

Tunceli-Elazığ- Bingöl illeri sınırları dahilinde bulunan Peri Suyu üzerinde inşa edilen Pembelik Barajı ve Hidroelektrik Santrali ile ilgili olarak projeyi gerçekleştiren tüzel kişi ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü arasında imzalanan Su Kullanım Hakkı Anlaşmasının; Anayasa’nın 56. maddesi ile Çevre Kanunu’nun 3. ve 9. maddelerine ve Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’ne aykırı olduğu, hukuki olarak havza planlaması yapılmadan su kaynaklarının tahsis edilemeyeceği, Su Kullanım Hakkı Anlaşması yapılırken Peri Suyu Vadisi’nde önceden inşaatı tamamlanan Baraj ve HES projeleri ile inşa halinde bulunan ve inşası planlanan diğer Baraj ve HES Projelerinin de dikkate alınması gerektiği, Pembelik Barajı ve HES için imzalanan Su Kullanım Hakkı Anlaşmasının hukuksal dayanağı bulunmadığını ileri sürerek 29.12.2011 tarihinde tarafımızca Su Kullanım Hakkı Anlaşması’nın İptali için dava açılmıştı.

Ankara 10. İdare Mahkemesi 28.02.2014 tarihinde verdiği karar ile davacı şirket tarafından yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerinde belirtilen prosedür uyarınca Bingöl, Tunceli ve Elazığ sınırları içerisinde Perisuyu nehri üzerinde Darenhes Elektrik Üretim A.Ş. tarafından yapılması planlanan "Pembelik Barajı, Hidroelektrik Santrali ve Malzeme Ocakları" projesiyle ilgili olarak yapılan incelemeler neticesinde dava konusu su kullanım anlaşmasının uygun görülmesine ilişkin EPDK tarafından 18.05.2005 tarih ve 489/3 sayılı kararının alındığı, daha sonra Çevre ve Orman Bakanlığı'ndan 15.11.2006 tarihli "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" kararının alındığı, bu kararın 22.11.2006 - 27.11.2006 tarihleri arasında Bingöl ve Tunceli İl Çevre ve Orman Müdürlüklerinde ve 09.02.2007tarihinde de Elazığ İl Çevre ve Orman Müdürlüğünde ilan edildiği, bu kapsamda Tunceli - Elazığ- Bingöl illeri sınırları dahilinde bulunan Peri Suyu üzerinde inşa edilecek Pembelik Hidroelektrik Santrali ile ilgili olarak projeyi gerçekleştirecek tüzel kişi ile davalı idare arasında su kullanım hakkı anlaşmasının imzalandığı, söz konusu projeye yönelik olarak ilgili idarelerince verilen ÇED Olumlu kararının ve üretim lisansının iptali veya geri alındığı yolunda da herhangi bir verinin söz konusu olmadığı, sonuç olarak yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri uyarınca Tunceli - Elazığ- Bingöl illeri sınırları dahilinde bulunan Peri Suyu üzerinde inşa edilecek Pembelik Hidroelektrik Santrali ile ilgili olarak projeyi gerçekleştirecek tüzel kişi ile davalı idare T.C.  Ankara  10. İDARE MAHKEMESİ ESAS NO: 2012/530 KARAR NO: 2014/154 arasında imzalanan su kullanım hakkı anlaşmasına yönelik olarak tesis edilen dava konusu işlemde de hukuka aykırılık bulunmadığı kanaatine varılmıştır. denilerek Su Kullanım Hakkı Anlaşmasının İptali talebi red edilmişti.

Red kararının temyizi üzerine Danıştay Onüçüncü Dairesi 05.06.2015 tarihinde oybirliği ile aldığı karar ile Her ne kadar Mahkemece, projeye verilen, ÇED Olumlu kararının ve üretim lisansının iptali veya geri alındığı yolunda herhangi bir verinin söz konusu olup olmadığı yönlerinden yapılan araştırma sonucunda, ÇED Olumlu kararının ve elektrik üretim lisansının iptali yönünde herhangi bir karar bulunmadığından bahisle davanın reddine karar verilmiş ise de, yukarıda anılan mevzuat hükümleri çerçevesinde projenin bulunduğu havzada mevcut, inşa halinde ve mutasavver projeler ile havzadaki mevcut ve gelecekteki bütün ihtiyaçları, menba developmanı ve mansap su haklarını göz önünde bulundurarak son yılları da kapsayan hidrolojik verilere göre bir araştırma yapılıp yapılmadığı, bu hususları göz önüne alan bir fizibilite raporu hazırlanıp hazırlanmadığı, rapor hazırlanmış ise DSİ tarafından bu raporun belirtilen kriterler çerçevesinde değerlendirilip değerlendirilmediği yönlerinden herhangi bir araştırma yapılmaksızın karar verildiği anlaşılmakta olup, eksik incelemeye dayalı olarak verilen Mahkeme kararında hukuka uygunluk bulunmamaktadır. diyerek Ankara 10. İdare Mahkemesi kararını bozmuştur.

Danıştay 13. Dairesi'nin Bozma kararına karşı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yapılan Karar Düzeltme talebi de Danıştay 13. Dairesi tarafından red edilmiştir.

Peri Suyu ana kolu üzerinde;

1. TATAR BARAJI ve HES

2. SEYRANTEPE BARAJI ve HES

3. PEMBELİK BARAJI ve HES

4. ÖZLÜCE BARAJI ve HES

5. YEDİSU REGÜLATÖRÜ ve HES

6. KIĞI BARAJI ve HES

7. DURU REGÜLATÖRÜ ve HES

8. KARATAŞ REGÜLATÖRÜ ve HES

9. KAZAN BARAJI ve HES projelendirilmiştir.

Hukuksal olarak Havza Planlaması v.s. yapılmadan su kaynakları tahsis edilememektedir. Ve fakat Peri Suyu için henüz Havza Planı v.s. yapılmamıştır. Bu sebeple de Peri Suyu üzerinde projelendirilen PEMBELİK BARAJI / HES için Su Kullanım Hakkı Anlaşması yapılması hukuksal olarak mümkün değildir.

Peri Vadisi ve Peri Suyu’nun eko-sistem devamlılığı ile sürdürülebilir çevre açısından ekolojisinin korunması hukuksal zorunluluk iken birbiri ardı sıra neredeyse bitişik BARAJ / HES PROJELERİNİ hayata geçirmek tamamen anlaşılamazdır.

Su Kullanım Hakkı Anlaşması yapılırken Peri Suyu Vadisi’nde evvelden inşaatı tamamlanan Baraj / Hes projelerinin de dikkate alınması gerekmekteydi. Mevcut durumda bile neredeyse Peri Suyu diye coğrafik bir alan kalmamıştır. Çevre / Ekoloji Hukuku açısından bir havzada hayata geçirilecek her bir projenin ayrı ayrı değil ama aynı havzadaki tüm projelerin bütüncül bir yaklaşımla ele alınması ve Su Kullanım Hakkı’nın buna göre verilmesi gerekmektedir. Zira bir havzadaki tüm projeler çevresel etkileri yönünden ayrı ayrı ele alındığında sağlıklı bir değerlendirme yapmak olası değildir.

Bu bakımdan Danıştay Onüçüncü Dairesi kararı son derece önemlidir. Zira, Danıştay kararında bir Baraj ve HES Projesi için ÇED OLUMLU KARARI verilmesinin tek başına Su Kullanım Hakkı Anlaşmasını hukuka uygun hale getirmeyeceği; Su Kullanım Hakkı Anlaşması imzalanırken bir akarsu havzasında projelendirilmiş tüm Baraj ve HES Projelerinin birlikte nazara alınması gerektiği açıkça belirtilmektedir.

Pembelik Barajı ve HES için imzalanan Su Kullanım Hakkı Anlaşması’nın iptaline karar verilmesi gerekmektedir.

Özgür Dersim