Prof. Dr. Nuroğlu: Kripto para piyasalarında dalga boyu yükseliyor!

Türk-Alman Üniversitesi’nde İktisat Bölümü Başkanı olan Prof. Dr. Elif Nuroğlu, kripto paraların değer kaybına yönelik yazı yayımladı. Anadolu Ajansı'nda yer alan habere göre Nuroğlu yazısında, Günümüzün ve geleceğin bir gerçeği olan kripto paraları Çin gibi külliyen yasaklamaktan ziyade kontrol edilebilir bir düzleme çekmek ve regüle etmek daha gerçekçi bir önlem olabilir" ifadelerine yer verdi.

"Kripto para piyasalarında dalga boyu yükseliyor" başlıklı yazıda şu detaylar yer aldı: 

20 Mayıs tarihinde ABD Hazine Bakanlığı vergi uyumluluğuna göre; kripto paralarla yapılan ödemeler de vergilere dahil oldu. Yeni plana göre; 10 bin doların üzerindeki kripto para transferleri Vergi Dairelerine bildirilecek. Diğer yandan Merkez Bankası kripto para birimlerin finansal istikrar için yarattığı tehlikeler konusunda uyarılarda bulundu. 

21 Mayıs 2021 tarihinde Çin Başbakan Yardımcısı Liu Hı, Bitcoin madenciliği konusunda önlemler alınacağını dile getirdi. Mayıs'a 58 bin dolardan giriş yapan Bitcoin 34 binin altına kadar düştü. Tüm bunların yanı sıra Çin, yerel finans kurumlar içerisinde kripto paralarla ödeme yapılmasını yasakladı. 

Yaşanan bu gelişmeler sonrasında Bitcoin'in değeri gün içerisinde yüzde 30 değer kaybetti. Bu yasak tüm kripto paralar için geçerli olduğu için  diğer para birimleri de yüzde 45'e varan değer kaybı yaşadı. Fakat sonrasında gelen tepki alımları ile borsada toparlanma başladı. Günün sonunda ise Bitcoin’deki değer kaybı toplamda yüzde 11.4 ve Ethereum’da yüzde 26.2 olarak gerçekleşti. Çin’den gelen açıklamalar sonrasında İran'da kripto para madenciliği dört ay yasaklandı. 

Şubat ayında 1,5 milyar dolar değerinde Bitcoin aldığını duyuran TESLA CEO'su Elon Musk, Mart'tan itibaren Tesla araç satışlarında Bitcoin ile ödemelerin kabul edileceğini duyurmuştu. 12 Mayıs tarihinde ise Bitcoin üretimi sırasında kullanılan enerji miktarı nedeniyle Bitcoin'i eleştiren Musk, ödemelerde artık Bitcoin'in kabul edilmeyeceğini açıklamıştı. 

Bitcoin'in üretimde yüksek enerji tükettiği herkes tarafından biliniyordu. Elon Musk'ın neden böyle karar aldığı da herkes tarafından merak edildi. Musk'ın aldığı bu kararla Bitcoin'in değeri 58 bin dolar seviyesinden 46 bin dolara düştü. Bu açıklamalar sonrasında Musk,  Kuzey Amerikalı Bitcoin madencileriyle madencilik faaliyetinde daha fazla yenilenebilir enerji kullanımı konusunda görüştüğünü dile getirdi ve Bitcoin Enerji Konseyi'nin kurulacağını açıkladı.

Bitcoin’in Tesla satışları için kullanılmayacak olması iktisatçıların kripto paralara yaptığı genel eleştiriyi bir kez daha yeniledi: "Kripto paralar para gibi değişim aracı olarak her zaman her yerde kullanılamaz, bu nedenle aslında para olarak değerlendirilemez."

2021 senesinin başında Bitcoin dijital altın olarak nitelendirilen JPMorgan Bitcoin'in altına rakip olacağını ileri sürmesi de bu iddiaları artırdırdı. Fakat altının Bitcoin gibi sert hareketler yaşamaması aniden düşüp çıkmaması nedeniyle şu an bu söylemler önemini kaybetti.

Transferler neden yasaklanıyor?

Çin'in Ulusal İnternet Finansman Birliği, Bankacılık Birliği ve Ödeme ve Takas Platformu ortak bir yazılı açıklama yayınladı. Açıklamada kripto paralarda yaşanan çok sert düşüş ve yükselişlerin spekülatif kripto işlemlerin artmasına neden olduğu kaydedildi. Bu açıklamalar kripto paralar varlık güvenliğini tehlike altına sokuyor. Bunun sonucunda iktisadi ve finansal düzen aksamaya başlıyor. Geçmişe bakıldığında Bitcoin'in bu endişeleri Bitcoin'in popüler olmaya başladığı yıllara dayandığı gözlemleniyor. Kısaca Çin Bitcoin'e karşı her zaman mesafeliydi. Çin otoriteleri en başından beri kontrol edilmeyen kripto para piyasalarının kara para aklama, uyuşturucu ticareti, kaçakçılık ve yasadışı faaliyetlerde kullanılan araçlar olabilmesi konusunda vatandaşları uyarıyor. Çin Bitcoin’e ve arkasındaki blok zinciri teknolojisine karşı durmadığını fakat hükümet tarafından yönetilebilecek kripto para piyasası kurmak istediklerini dile getirmişti. 

Mayıs ayında Çin, ABD, İran ve Tesla’dan gelen açıklamalar kripto para piyasalarında büyük değer kayıplarına neden olmuştu. Nuroğlu kripto parayla ilgili şu yorumda bulundu: 

"Bitcoin fiyatlarında yaşanan bu volatilite, yani herhangi bir açıklamaya bağlı olarak fiyatlarda çok yüksek düşüş ve yükselişler olması kripto paralara olan güvensizliğin ve onlara karşı alınan devlet tedbirlerinin temel sebebi olarak yorumlanmalıdır. Değerde yaşanan ani değişiklikler bu varlıklara ümit bağlayan ve elindeki bir miktar parasını daha fazla kazanma hırsı ile tamamen kripto paralara yatıran insanların ve ailelerin bir hayli zor durumda kalmasına sebep oluyor; hem mali hem de sosyal ve psikolojik problemlere yol açıyor."

Çin'den yapılan açıklamada da görüldüğü gibi fiyatlarda yaşanan ani düşüşler bu alanda yatırım yapan insanların ciddi kayıplar yaşamasına neden oluyor. 

Kripto para ile zengin olma isteği

Herhangi bir merkez bankası tarafından kullanılmayan ve merkezi bir kontrole bağlı olmayan kripto paralar şimdiye kadar vergilendirilmedi. Resmiyet kazanmayan bu paralar resmi olmayan ve hatta karanlık işler için de kullanılmasına fırsat veren unsur haline geldi. Bu durum belli kesim için fırsat yaratsa da hükümetler kripto paralara yönelik vergilendirme ve kontrol işlemleri için çalışmalara devam etti. Bir yandan yüksek kazanç elde etmek isteyen yatırımcıların iştahı artarken bir yandan bu paraları vurgun için kullanmak isteyen vurguncuların sayısı da çoğaldı. Elde edilen verilere göre Türkiye genelinde 300 ila 500 bin insan kripto para yüzünden mağduriyet yaşadı. 

2013 yılında Türkiye'de Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından yapılan açıklamalar diğer hükümetler tarafından da yapıldı. Açıklamalara kripto para borsasında oynayan kişilerin bütük zara uğrayabileceği bu durumda kayıp yaşamada sorumlu olacak kişinin sadece “bu riski alan birey” olacağı belirtildi. Fakat bu açıklamalara rağmen kripto para borsasında iştah artmaya devam etti. Finans otoriteleri tarafından spekülatif varlık veya bir balon olarak nitelendirilen Bitcoin ve diğer kripto paralar, para gibi değişim ve değer saklama özelliğine sahip değil. Bu alanda yatırım yapanlar da bu riskin farkında. 

Ünlü İktisatçı Nourel Roubini, kripto paralar yüksek volatilite nedeniyle  sabit bir değer saklama aracı ve varlık olamayacağı görüşünü savunuyor. Diğer yandan Bitcoin’in bir balon olarak nitelendirilmesi için de ana fiyatının belli olması gerektiği görüşünü dile getiren Roubini ani artış ve düşüşler sebebiyle ana değerinin belirlenmesinin çok zor olacağını söylüyor.

Sonuç olarak, geçtiğimiz ay Bitcoin özelinde kripto para piyasasında meydana gelen olaylar sürpriz değil. Bu gelişmeler 2017 ve 2018 yıllarında belirtildiği gibi devlet kontrolü gelmeye başlanması ve talebin azalması sonucunda beklenen sonuçlar olarak değerlendiriliyor. Buna ek olarak kripto para borsasına yönelik tümden yasaklama yerine borsaya çeki düzen vermek ve regüle etmek daha sağlıklı bir önlem olarak nitelendirilebilir.

Kripto paralarda son durum ne?