Uluslararası tasarım dünyasından bienal ve trienal direktörleri neden bienal sorusunu tartıştı!

Toplantıya, dünyada önemli yeri olan 8 ayrı bienal ve trienal direktörü; Belçika'nın başlıca eğitim ve kültür merkezi olan Liege’in Uluslararası Tasarım Bienali Direktörü Giovanna Massoni, sanat ve mimarlık alanında gelişen bir şehir olan Ljubljana’nın Bio-Biennial of Industrial Design Direktörü Matevž Čelik, tasarım ve mimarlık alanındaki önemli etkinliklerden biri olan St. Etienne Cite du Design Tasarım Yöneticisi Elsa Francés, tasarım, mimarlık ve yaratıcılık unsurlarının ön plana çıktığı Lizbon Experimenta Design Direktörü Guta Moura Guedes, tasarım dünyasının son yıllarda ilgiyle takip ettiği Moskova Uluslararası Grafik Tasarım Bienali Direktörü Dr. Serge Serov, şehircilik sorunlarına odaklanan Shenzhen&HongKong Bi-City Kentsel/ Mimarlık Bienali Direktörü Weiwen Huang, Asya’nın en eski bienali olan 2011 Gwangju Tasarım Bienali Yardımcı Sanat Direktörü Brendan McGetrick ve İber Yarımadası’nın en genç ve en önemli etkinliklerinden Lizbon Mimarlık Trienali 2013 Baş Küratörü Beatrice Galilee katıldı. 

İstanbul Tasarım Bienali Direktörü Özlem Yalım Özkaraoğlu moderatörlüğünde yapılan toplantıda, direktörler kendi etkinliklerinin kapsamlı sunumunu yaparak sayısı gittikçe artan tasarım etkinliklerinin amaçları ile etkilerini tartıştı. Toplantıda ayrıca, bienallerin tasarım değerini arttırıcı özellikleri, sosyal çevreye katkıları, toplumsal gelişim, politika, ekonomi ve eğitim gibi alanlardaki etkileri hakkında da konuşuldu.  

Toplantıdan Notlar 

Toplantının ilk oturumunda konuşan St. Etienne Cite du Design Tasarım Yöneticisi Elsa Francés, 1998’den bu yana gerçekleştirilen St. Ettienne bienalinin her defasında farklı bir sosyal konuya eğildiğini belirterek, önümüzdeki yıl yapılacak etkinliğin temasının “Empati/ Empathy” olduğunu açıkladı. Onun üzerinde küratörün çeşitli sergileri ile yer alacağı etkinliklerin amacının, insanlar ve tasarım arasındaki bağı güçlendirmenin yanı sıra, tasarım sayesinde bölgesel kalkınmanın sağlanması olarak belirtildi. 

Belçika’nın Liege kentinde gerçekleştirilen bienal çalışmalarını aktaran Liege’in Uluslararası Tasarım Bienali Direktörü Giovanna Massoni, 2002 yılından bu yana düzenlenen bienal için göreve ilk geldiği anda sayıları çok fazla olan etkinlikleri yeniden düzenleyerek azalttıklarını belirtti. Massoni, bu sayede küçük bir kent olan Liege için kendi sorunlarına daha fazla odaklanabilme olanağı yarattıklarını aktardı. Bienalin amacı çevre bölgelere yayılmak olarak belirtilirken; sosyal inovasyon ve toplumun ortak yaratımları gibi konulara öncelik verildiği vurgulandı. Bundan sonra trienal olarak gerçekleştirilecek etkinlik 2012’de, “Memorabilia”, “Crafts and Industry”, “Make it Shapes” başlıklı sergiler, çocuklar için özel projeler ve üniversiteler ile gerçekleştirilen kentsel uygulamalar içerecek. 

2007’den bu yana gerçekleştirilen Lizbon Mimarlık Trienali’nin 2013 yılındaki küratörü Beatrice Galilee, etkinliğin amacının mimarlık alanında araştırma yapmak ve özellikle de Portekizli mimarları tanıtmak olduğunu belirtti. 2013 yılındaki etkinlikte, mimarlığın terminolojisine yeni kavramlar katmayı hedeflediklerini aktaran Galilee, mimarlık ve pedagoji, nörobilim (neuroscience), jeopolitik (geopolitics), kurgu ve politika gibi kavramların inceleneceği aktarıldı. Galilee, ayrıca geliştirdikleri “crisis buster” programı kapsamında, yaratıcı bir iş üretmek isteyen herkese 100 ile 500 Euro arasında finansal bir destek sağladıklarını belirtti. Çalışmalarını yerel yönetimin kendilerine bağışladığı bir tarihi yapıda sürdüren bienalin, bu binayı buluşma ve bilgilenme noktası olarak kullandıklarını ekledi.

Gwangju Tasarım Bienali’nin 2011 yılında Aİ Weivei ile birlikte küratörlüğünü üstlenen Brendon McGetric, toplantıda aktardığı sayısal bilgilerle, 2011’deki etkinlikleri 256 bin kişinin izlediğini, etkinlikler kapsamında 159 sergi, 44 ülke katılımı ve 4 resmi dil bulunduğunu belirtti. İzleyicilerin 100 bin kadarının ise öğrenci olmasının önemine dikkat çekti. “Küratörlük bir toplumsal hizmettir” diyerek konuşmasına devam eden McGetric, ayrıca müzelerin hazine, bienallerin ise laboratuar niteliğinde olduğunu söyledi. 

Öğleden sonraki oturumun ilk temsilcisi Shenzhen&HongKong Bi-City Kentsel/ Mimarlık Bienali Direktörü Weiwen Huang konuşmasında etkinliğin doğuş sebebini, “artık kullanılmayan yapıların ve alanların fonksiyon kazanması gerekliliği” olarak açıkladı. Huang, 2011’de 150 bin kişinin ziyaret ettiği etkinlikler sayesinde bir polis istasyonu, endüstriyel yapılar, boş araziler ve parklar gibi alanların yeniden düzenlenerek kent sakinlerinin kullanımına açılmasına olanak sağlandığını vurguladı.

1999 yılından bu yana Lisbon Tasarım Bienali Experimenta’yı düzenleyen Guta Moura Guedes, bienal ve benzeri etkinliklerin yapılması ile ilgili süreçlerin zorluklarına dikkat çekti. Guedes, zaman zaman yaşanan finansal problemlere rağmen sürekli ve yenilenen bir etkinlik gerçekleştirmenin önemini vurguladı. Experimenta’nın sağladığı yararların endüstriden ekonomiye, eğitimden turizme ve toplumsal inovasyona kadar pek çok farklı boyutu bulunduğunu belirten Guedes, bienal sergilerinin farklı ülkelere taşındığını da anlattı.

Grafik tasarım alanında düzenlenen en prestijli bienallerden biri olan Moskova Uluslararası Grafik Tasarım Bienali’nin hikayesi, 1992 yılında ilki yapılarak belirli bir üne kavuşan “golden bee” etkinliklerine dayanıyor. Moskova Uluslararası Grafik Tasarım Bienali Direktörü Dr. Serge Serov, sonradan bienale dönüşen “golden bee” etkinliğinin öncelikle meslek profesyonellerini, öğrencileri ve aslında tüm toplumu hedeflediğini belirtti. Serov, 2012’de 10. yılını kutlayacak etkinliğin temasının “Decalogue” olarak belirlendiğini ekledi. 

Bu yıl 23ncüsü düzenlenen Ljubljana Bio-Biennial of Industrial Design’ın Direktörü Matevž Čelik, etkinliklerin sistematiğini anlatırken seçici kurul, katılımcı ülkelerin oranları ve yeni etkinliğin küratörleri ile ilgili bilgiler paylaştı. Bienalin kenti geliştirici yönüne dikkat çeken Čelik, bu sayede genç tasarımcılara yönelik fırsatlar sunulduğunu da vurguladı. Bienallerin aynı zamanda bulundukları bölgelerdeki çeşitli yerel özellikler ile üretim ve malzeme olanaklarını tanıtma fırsatı sunduğunu da belirtti.

Son olarak toplantıda konuşan İstanbul Tasarım Bienali Direktörü Özlem Yalım Özkaraoğlu, bu yıl ilk kez düzenlenecek İstanbul Tasarım Bienali hakkında detaylı bilgi verdi. 

İstanbul Tasarım Bienali, 13 Ekim–12 Aralık tarihleri arasında, Emre Arolat ve Joseph Grima küratörlüğünde, Londra Tasarım Müzesi Direktörü ve aynı zamanda İstanbul Tasarım Bienali Danışma Kurulu Üyesi olan Deyan Sudjic’in önerisi ile belirlenen “Kusurluluk” (Imperfection) teması altında gerçekleştirilecek. İstanbul Tasarım Bienali sergileri, İstanbul Modern ve Galata Özel Rum İlköğretim Okulu’nda yer alırken, etkinlikler şehrin farklı noktalarına yayılacak.

Ayrıntılı bilgi için:

istanbultasarimbienali.iksv.org

facebook.com/istanbultasarimbienali

twitter.com/tasarimbienali

KONUŞMACI BİLGİLERİ  

Giovanna Massoni/ Uluslararası Liege Tasarım Bienali Direktörü: 

Milano doğumlu, serbest sanat ve tasarım gazetecisi, serbest tasarım danışmanı olan Giovanna Massoni 20 yıldır Brüksel’de yaşıyor. Massoni, Belçikalı ve uluslararası organizasyonlarda, tasarımın sosyal ve etik yönünü ön plana çıkarmak ve tanıtmak üzerinde çalışıyor. Massoni’nin bugüne kadarki önemli çalışmaları arasında; Saint-Etienne International Design Biennial Belçika küratörlüğü, Wallonie-Bruxelles Design/Mode promosyonel konseptler ve iletişim; Addict Creative Lab’de araştırmacı ve editor; EOS (environmental integrated communication agency’s associate) bulunuyor. 

Matevž Čelik/ Endüstriyel Tasarım Bienali, Ljubljana (BIO) Direktörü:  

Ljubljana’da mimarlık fakültesinden 1998 yılında mezun olan Matevz Čelik, mimarlık eleştirmeni ve kentsel doğuşta alanında uzman. Ulusal gazete Delo an Dnevnik’ten uluslararası mimarlık dergilerinden Domus, U+A ve Oris’e kadar pek çok yayında ve dergide makaleleri yayınlana Čelik, aynı zamanda Slovenya’nın öncü mimarlık ve şehir planlaması webzine’ini TrajekT’nin ortak kurucusu. 2002 yılından 2010’a kadar webzine’in genel yayın yönetmenliğini yapan Čelik,  2003’te www.trajekt.org’un lansmanıyla Slovenya’da güncel mimarlık, şehir planlama ve kentsel bilgilere dair kaynak oluşturdu. Čelik, 2007’de genç ve ümit vaat edici ülkedeki çağdaş mimari gelişmeleri anlatan "New Architecture in Slovenia"  kitabını yayınladı. Eylül 2010’da ulusal bir mimarlık ve tasarım müzesi olan Museum of Architecture and Design direktörü oldu.

Elsa Francés/ Cite du Design, St. Etienne Tasarım Yöneticisi: 

Elsa Francés, 1993 yılında Philippe Starck tarafından Tim Thom-The Thomson European tasarım ekibine Thomson, Saba ve Telefunken için yeni ürün konseptleri geliştirmek için getirildi. 1995’te ise IFA’da “Rüya Ürünler” sergisinin tasarımı ve gerçekleştirilmesinde yer aldı. 1999’da Thomson Scenium European’da geniş ürün yelpazesinin tasarım yöneticisi olan Francés, 2001’de tanınmış bir stratejik tasarım yöneticisi oldu. Paris ve Indianapolis’ten yönettiği Amerikalı, Avrupalı grafik tasarımcı ile ürün tasarımcılarından oluşan 8 kişilik bir stratejik tasarım takımının yapısını oluşturdu. 2004 yılında stratejik ve yaratıcı bir tasarım yöneticisi olarak uluslararası stratejik departmanı Avrupa’daki üretim merkeziyle birleştirdi. Elsa Francès 2005 yılından bu yana Cité du Design’ın direktörlüğünü yürütüyor. 

Guta Moura Guedes/ Experimenta Design Direktörü (Lizbon): 

“Experimenta-Association for the Promotion of Design and Design Culture”ın ortak kurucusu olan Guta Moura Guedes, 2000 yılına kadar bu kuruluşun başkanlığını yaptı. Kuruluşun küratöryel işlerinden sorumlu olan Guedes, Experimenta’nın kurumsal, uluslararası ilişkiler ve stratejik gelişimini yönetti. Temel eğitimi piyano, biyoloji ve işletme üzerine olan Guedes, 1992’den beri tasarımcı olarak çalışıyor. 1997 yılından itibaren inter-disipliner projelerde tasarımcı, yazar, danışman, televizyon habercisi ve küratör olarak görev aldı. 2003-2006 yılları arasında Lisbon Tasarım Müzesi’nin yönetim kadrosu üyesi oldu. 2004-2005 yılları arasında Belém Kültür Merkezi Vakfı’nın kültürel işlerinden sorumlu oldu. 2005’te Universidade Autónoma de Lisboa’da ilk kez verilecek olan Design Graduate ve Post-Graduations derslerinin koordinatörü oldu. Ayrıca, Rem Koolhaas'ın Porto’daki dikkat çekici binası, Casa da Música’nın iletişim, tasarım ve geliştirme danışmanlığı yapmaktadır. Uluslar arası Think Tank ile bir İskoç etkinliği “Six Cities Design Festival”i bir araya getirdi ve aynı zamanda “Torino World Design Capital 2008”in uluslararası danışma kurulunda üyelik yaptı. 2005’te Fransız Hükümeti tarafından “Ordre de Chevalier des Arts e des Lettres” olarak nitelendirildi.

Dr. Serge Serov/ Moscova Uluslararası Grafik Tasarım Bienali Direktörü:

Serge Serov, Moskova Elektromekanik Enstitüsü’nde İletişim bölümünden 1974 yılında, 1986’da ise Repin’de Resim, Heykel ve Mimarlık Enstitüsü’nden mezun oldu. Sanattan master derecesi aldı ve kendini bilimsel, organizasyon ve eğitim aktivitelerine, yaratıcı pratiklere ve gazeteciliğe adadı. Rusya ve yurtdışında 40’ın üzerinde sergi, yarışma ve konferansta organizatör ve küratör olarak görev aldı. Golden Bee Moscova Uluslararası Grafik Tasarım Bienali’nin (1992-2000) kurucusu oldu. Fund of Modern Design and Design Innovation Ödüllerinin (DIA, 2002’den beri) küratörü, Higher Academic School of Graphic Design’ın (1997’den beri) ise kurucusu oldu. Serov, sanat ve edebiyat alanında State Prize komitesi ve Artists Union of Russia, Designers Union of Russia, ITC, Friends of Icograda, Alfabugs, Brno Bienali üyesi. 1992’den beri Academy of Graphic Design’da akademisyen olan Serov, yerel kültürün ruhu olarak tasvir edilebilir. 

Weiwen Huang/ Hong Kong & Shenzhen Bi-City Kentsel/Mimarlık Bienali Direktörü: 

Weiwen Huang, kendi departmanı ile şehirdeki önemli bölgelerin kentsel tasarımından ve mimari tasarım yarışmaları ile projelerinin düzenlenmesinden sorumlu oldu. Ayrıca, 2006’da Guangming (Çince çap anlamına geliyor) Yeni Şehri kentsel projesinin öncülüğünü yaptı. Topluma hizmet eden bir insan olarak, bağımsız araştırmalarla, otomobil bağımlılığına ve büyük-ölçek kentleşmeye karşı yazdığı makaleler ile aktif halk alanları, yeşil ulaşım ve insan-ölçekli kalkınma ve kentsel planlamaya toplum katılımının altını çizdi. Yazdıkları arasında Research in the Renovation of Urban Villages (2003), Redevelopment of Huaqiangbei Road (2005), “Sculpture City” (2006), “Utopia Lost City” (2007), “Urbanization in Contemporary China Observed: Dramatic Changes and Disruptions” (2008) bulunuyor. 12 Mayıs 2008’deki sarsıcı deprem sonrası, “Re-Tumu” adında profesyonel bir yardım programı başlattı ve bölgedeki tasarım okullarına “Yeni Kampüs”  başlıklı düzenlediği yarışmayla yardım etti.

Brendan McGetrick/ 2011 Gwangju Tasarım Bienali Yardımcı Sanat Direktörü: 

Brendan McGetrick, serbest yazar, editör ve tasarımcı. Çalışmaları yirmiyi aşkın ülkede Wired, Art Review,  Domus,  ve Vogue Nippon  gibi yayınlarda  yer aldı. McGetrick’in son projesi MAD Dinner (Actar, 2008), Urban China: Work In Progress (Timezone 8, 2009) ve Who is Architecture? (Domus/Timezone 8, 2010) kitaplarında yayınlandı. McGetrick, 2011’de Ai Weiwei ile birlikte Gwangju Tasarım Bienali’nin bir parçası olan ‘Unnamed Design’ın küratörlüğünü yaptı. ‘Unnamed Design’, 800 binin üzerinde ziyaretçi topladı ve New York Times tarafından yılın en iyi sergisi seçildi. 2002-2006 yılları arasında araştırma stüdyosu AMO’da başyazarlık yapan  McGetrick, boş zamanlarında ise DJlik ile ilgileniyor. 

Beatrice Galilgee/ Lizbon Mimarlık Trienali 2013 Baş Küratörü: 

Beatrice Galilgee, 1982 yılında Londra’da doğdu. Galilgee, Londra orijinli küratör, yazar, eleştirmen, danışman ve modern mimarlık ve tasarım öğretim görevlisi. Londra’da sergi ve etkinlik mekânı The Gopher Hole’ın ortak kurucu ve direktörü olan Galilgee, DomusWeb’de mimari danışman ve yazar, Central St Martins’de ise akademisyenlik yapıyor. Korea’da Ai Wei Wei ve Seung H-Sang direktörlüğündeki 2011 Gwangju Tasarım Bienali’nin küratörü ve pek çok mimarlık ile tasarım alanlarındaki uluslararası yayında serbest yazarlığı bulunuyor. Galilgee, 2009 yılında Beijing’e Ou Ning direktörlüğündeki Hong Kong & Shenzhen Bi-City Kentsel/Mimarlık Bienali Avrupalı bir küratör olarak çalışması için çağrıldı ve aynı zamanda Saho Vakfı’nda küratörlük yaptı. Bu süre zarfı içerisinde Ordos-Moğolistan’da bir sergi olan Convergence 142’de Joseph Grima ile birlikte küratör oldu. Galilgee, 2006-2009 yıllarında Avrupa’nın öncü mimarlık ve tasarım dergisi Icon’da Mimarlık editörü oldu. 2008’de yılında IBP Mimari Gazeteci ödülünü alan Galilgee’nin yazıları pek çok uluslararası dergi, kitap ve öncü gazetelerde yayınlandı. Galilgee, 2013 Lizbon Mimarlık Trienali Baş Küratörlüğünü yapacak.