Şirkete ait konutlarda oturan patronlar vergi öder mi?

Dünya Gazetesi köşe yazarı Abdullah Tolu bugünkü köşesinde şirketlere ait konutlarda yaşayan patronların vergi ödemelerini kaleme aldı.

İşte Abdullah Tolu'nun 'Patronlara "Evde Oturma Vergisi" şoku' başlıklı yazısı...

Şirketlere ait konutlarda yaşayan patron ve şirket ortakları, bu konutlara yönelik kira ödemesi yapmıyor. Şirketler de bu konutlar için KDV hesaplaması veya fatura ödemesi gerçekleştiremiyor.

Türkiye'de yer alan şirketlerin büyük kısmı aile şirketi. Bu nedenle şirket patronları şirketleri ait taşınmazları istedikleri gibi kullanabilecekleri konusunda büyük yanılgıya düşüyor. 

Bu durumun en büyük örneği ise şirket sahiplerinin şirkete ait konutlarda kira ödemesi yapmadan yaşaması. Bu durum Türkiye'de oldukça sık karşılaşılan bir durum. Patronlar şirketlerin kendilerine ait olması nedeniyle bu konutlar için kira ödemesi yapmalarına gerek olmadığını düşünüyor. Patronları durum için ikna etmek haliyle zor.

Vergi mevzuatımıza göre ise şirketlere ait gayrimenkullerin patronlara kiralanması ile 3. kişilere kiralanması arasında herhangi bir fark bulunmuyor. Yani şirket sahiplerinin de vergi ödemesi gerekiyor. 

Patronların bu konutlarda bedel ödemeden yaşaması  kurumlar vergisi ve KDV kaybına sebep oluyor.  Maliye tarafından bu durum tespit edildiğinde patronlar ciddi bir yaptırımla karşı karşıya kalıyor.

Herkes için ayrı vergilendirmeler

Türk Ticaret Kanununa göre şirketlerin sahiplerinden ve ortaklarından ayrı kendi tüzel kişilikleri bulunuyor. TTK açısından ve vergi mevzuatı açısından şirketler ve ortaklar ayrı değerlendirilmeye tabi tutuluyor. Şirket sahipleri ve ortakların bu kuralı kabul etmesi gerekiyor.

Şirketler açısından mal ve hizmet alım - satımı, kiralama, ödünç alıp verme vb. işlemlerinin, şirket sahipleri, ortakları ve 3. şahıslara yapılması konusunda bir fark yok. Her ikisi de ticari iş niteliğine sahip.

Her ikisi de vergi ödemeli

Şirkete ait konutların 3. kişilere kiralanması işlemi, ticari faaliyet dahilinde kurumlar vergisi ve KDV’ye tabi tutuluyor. Bu şekilde gerçekleşen kiralama işlemleri sebebiyle tahakkuk ettirilen kira bedelleri kurum gelirine dahil edilerek kurumlar vergisine tabi tutuluyor, ayrıca kira bedelleri üzerinden yüzde 18 KDV hesaplaması yapılıyor.

Konutların ortaklara kiraya verilmesi durumunda, herhangi bir değişik bir durum söz konusu değil. Kira tutarları üzerinden aylık dönemler itibariyle ortaklar için fatura düzenlenmesi ve yüzde 18 KDV hesaplaması yapılıyor. Burada önemli olan ortaklar için saptanan kira bedelinin 3. şahıslar için tespit edilen kira tutarından az veya çok olmaması.

Vergi incelemelerinde ilk dikkat edilen ayrıntı ortaklara kiralanan konutlar

Maliye tarafından yapılan vergi incelemelerinde ilk dikkat edilen konut şirkete ait konutların bedelli veya bedelsiz olarak patron veya şirket ortaklarının kullanımına bırakılıp bırakılmadığı konusu oluyor. Öyle ki bu konu Maliye’nin risk yönetim sisteminde risk kalemleri arasında bulunuyor. 

Tespit durumunda vergi tarhiyatları yapılıyor

Vergi Müfettişleri, inceleme gerçekleştirdikleri şirketlerde, şirkete ait konut varsa, bunların patron ve/veya şirket ortaklarının kullanımına bırakıp bırakılmadığına bakılıyor. Böyle bir durum söz konusuyla kira alınıp alınmadığını, kira için fatura düzenlenip düzenlenmediğini ve kira tutarının o bölgedeki emsal kiralara göre uygun olup olmadığını araştırılıyor Kira alınıyorsa, faturası düzenlenirse ve kira bedeli usulüne uygun olarak gerçekleştiriliyor herhangi bir işlem yapılmıyor.

Fakat kira alınmıyorsa ya da kira bedeli az ise emsal kira bedeli tespit ediliyor, saptanan kira bedeli üzerinden vergi ziyaı cezalı kurumlar vergisi ve KDV tarhiyatı gerçekleşiyor. Kira bedeli çoksa bu defa da transfer fiyatlandırması usulüyle örtülü kazanç dağıtımı yapılıp yapılmadığı inceleniyor, buna göre de gerekli işlemler gerçekleşiyor.

Ciddi cezalarla karşı karşıya kalabilirsiniz 

Şirkete ait evleri kullanan patron ve şirket ortaklarının, bu evler bedelsiz olarak kullanamayacakları konusuna önem vermelerinde fayda var. Çünkü, vergi mevzuatı yönünden şirketlerin bu konutları patron veya şirket ortaklarına bedelsiz kullandırmaları mümkün olmadığı gibi, patron ve şirket ortaklarının da bu konutları bedelsiz olarak kullanmaları mümkün değil. Bunun için emsal kira bedelinin tespiti yapılarak bu kira bedeli, üzerinden ortaklara kiraya verilmesi ve her ay kira faturası düzenlenirse KDV hesap yapılması gerekiyor.

Konutların ortaklara bedelsiz olarak tahsis edilmesi durumunda aşağıdaki işlemler yapılıyor. 

1) Evin emsal kira bedeli tespiti yapılıyor.

2) Emsal kira bedeli üzerinden aylık dönemler halinde vergi ziyaı cezalı KDV tarhiyatı yapılıyor.

3) Transfer fiyatlandırması usulüyle örtülü kazanç dağıtımı dahilinde yıllık kira bedeli şirketin kurumlar vergisi beyanına dahil edilerek, fark matrah üzerinden vergi ziyaı cezalı kurumlar vergisi tarhiyatı yapılıyor.

4) Örtülü kazanç dağıtımı yapıldığı kabul edilen yılın son günü itibariyle kâr payı dağıtılmış sayılıyor, bu kâr payı üzerinden de yüzde 15 vergi kesintisi (stopaj) ve vergi ziyaı cezası talep ediliyor

5) Dağıtıldığı varsayılan kâr payının yarısı, yasada belirtilen sınırı (2021 yılında 53.000 TL) aşıyorsa, gerçek kişi ortak tarafından “kâr payı” geliri olarak beyan edilmesi isteniliyor.

6) Aylık dönemler halinde düzenlenmeyen her fatura için özel usulsüzlük cezası kesiliyor.

Bu konuda pabuç oldukça pahalı, şirket patronlarını ve ortaklarını uyarmakta fayda var. Aksi halde, ciddi yaptırımlarla karşı karşıya kalma ihtimali oldukça yüksek.

Emlak vergisi mükelleflerine piyango vurdu!