Tarlabaşı'ndaki kentsel dönüşüm 278 binayı kapsıyor!

Tarlabaşı, 1500lerden beri Perada yaşayan üst ve orta sınıfın evleri ve işyerlerinde çalışan, çoğunlukla gayrimüslim ailelerin yaşadığı bir bölgeydi. Mübadele ve 6-7 Eylül olaylarını takiben Beyoğluyla beraber boşalan Tarlabaşı, yoğun iç göç aldı. Bedrettin Dalanın Belediye Başkanı olduğu 1986da çok tartışılan Tarlabaşı Bulvarının açılmasıyla mahalle, Beyoğlundan koparak daha da içine kapandı. Kapkaççıları, kavgalarıyla ün saldı.

Bölge, 20 Şubat 2006da yenileme alanı ilan edildi. 2004te çıkarılan 5366 sayılı, nam-ı diğer Beyoğlu Yasası kullanılarak Tarlabaşının göbeğindeki 20 bin metrekarelik alan kamulaştırmaya açıldı. Proje, 210u tarihi, 278 binayı kapsıyordu.

Proje, GAP İnşaatın

2006-2007 arasında bölgedeki 444 tapu sahibine yenileme projesi anlatıldı. Belediye, binalarını yenilemek isteyenlere Dünya Bankasından düşük faizlerle 10-20 yıl vadeli krediler verileceğini anlattı. Mülk sahipleri, teklife olumlu yaklaştılar. Fakat küçük parselli binalar yatırımcıların ilgisini çekmeyince belediye, binaların dış cephelerinin korunarak bloklar halinde birleştirilmesine karar verdi.

İhaleyi 16 Mart 2007de Çalık Grubundan GAP İnşaat aldı ve mülk sahiplerine teklif götürmeye başladı. Bina altlarına dört-beş katlı otoparklar açılacak, içlerinde alışveriş merkezleri, restoranlar, oteller yapılacaktı. Arka sokaklar da konut alanı olacaktı. Basına, 500 milyon dolarlık dev proje ile Tarlabaşını Paristeki Şanzelizeye (Champs-Élysées) dönüştürmeyi hedefliyoruz dendi.
2008in şubat ayında mahalle sakinleri, Tarlabaşı Mülk Sahipleri ve Kiracıları Kalkındırma ve Sosyal Yardımlaşma Derneğini kurdular. Derneğin kurucusu Ahmet Gün, belediyenin kendilerine Mülklerinizi inşaat firmasına satmazsanız kanunun bize verdiği yetkiye dayanarak acele kamulaştırırız ve parasını da 5 yılda taksitle öderiz. Ama inşaat firmasına satarsanız paranızı peşin alırsınız dediğini, sadece savaş halinde kullanılabilecek Acil Kamulaştırma tehdidinden korkanların da binalarını sattığını söylüyor.

Belediye, GAP İnşaatla anlaşamayanlara kamulaştırma tebligatı gönderdi. Bilirkişilerin belirlediği fiyatları çok düşük bulan mülk sahipleri, projeye ve kamulaştırmaya karşı dava açtılar. 444 tapu sahibinin yaklaşık dörtte birinin davası devam ediyor.

UNESCO da endişeli

Derneğin avukatlığını üstlenen Barış Kaşka, şu anda Danıştayda görülen davalardan umutlu. Kaşka, Türkiyede ilk kez ihale yöntemi ile vatandaşın tapulu mülkü üzerinden bir ticari şirket lehine kamulaştırma yapılıyor diyor. Kamulaştırma bedelleri vatandaşın vergilerinden ödeniyor ama tapular ticari şirkete geçiriliyor. İdarenin yaptığı işlemler sadece iç hukuka değil,Türkiyenin taraf olduğu sözleşmelere ve evrensel hukuka da aykırı.

Uluslararası Af Örgütü, temmuz ayında Tarlabaşı tahliyeleri için acil eylem çağrısı yaptı. UNESCO da geçen yıl 5366 sayılı yasanın tarihi mirası olumsuz etkileyeceğinden endişelendiğini belirtti. Projenin iptalini İstanbul Mimarlar Odası da istiyor. Avukat Barış Kaşka, eğer Danıştaydan da bir sonuç alınamazsa, projenin iptali için AİHMye bireysel başvuru yoluna gideceklerini söylüyor.

Beyoğlu Belediyesi: Zaten binaların çoğu boştu

Belediye, gelişmelerle ilgili sorularımızı cevapladı: Söz konusu proje, Tarlabaşının en köhne, en yıpranmış bölgesinden seçildi. Anadoludan göç etmiş karışık grupların daha iyi olanakları sağlayıncaya dek kira, elektrik, su ücreti ödemeden barındıkları bölgede yaşayanların çoğu son 1-5 yıl içinde bu alana yerleşmiştir. Bu bölgeye dair bir aidiyetleri bulunmamaktadır. Zaten 278 binanın büyük bir bölümü boştu.

Bina parsellerinin küçüklüğü yatırım cazibesini çekmediği için mülk sahiplerinin kendi renovasyonlarını üzerlerine almaları yoluna gidilmedi. Büyük binalar yatırım için daha cazip göründü.

Uzlaşma sağlanan mülk sahiplerinin yüzde 30u mülklerini satarak, kalan yüzde 70lik kesim yeni projede de mülk sahibi olacak şekilde sözleşme yapmıştır.

Proje alanındaki kiracıların mağduriyetlerini gidermek için çeşitli modeller oluşturulmuştur. Tahliye taahhütnamesi veren kiracılardan, tahliye tarihlerine dek 1-2 yıl süreyle hiçbir şekilde kira bedeli tahsil edilmemiştir. Taşınma sırasında belediyenin işçi ve araçları ile nakliye sağlanmıştır. Kiracılar ve mağduriyetleri bilinen işgalcilere taşınma yardımları nakit olarak yapılmış, kiracı ve işgalcilerin  TOKİ  sosyal konutlarından düşük peşinatlarla ve kurasız faydalanmaları sağlanmıştır. TOKİden konut alan 47 mülk sahibi; 40 kiracı ve 10 işgalci vardır.

Tüm bu desteklere rağmen taşınma konusunda istekli olmayan kiracılara tahliye davaları açılmıştır. Davaların sonuçlanmasını ve kiracılara tebliğini takiben tahliyeler icra yoluyla yapılmaktadır. Şu ana kadar tescil kaydı olmayan dört bina yıkıldı. Kimi binalar restore edilecek, kimilerinin cepheleri askıya alınacak, kimileri özgün parçaları sökülerek saklanacak ve aslına uygun olarak inşa edilecektir. Projenin 2014te tamamlanması hedeflenmektedir.

İddialar soyut

Tarlabaşı Derneğinin avukatı Barış Kaşka, idarenin açıklamalarını gerçek dışı ve soyut buluyor: Kentsel dönüşümde halkın sürece katılımı, bilgilendirilmesi ve şeffaflık esastır. Projenin açıklanmasının üzerinden üç yıl geçmesine karşın hâlâ Beyoğlu Belediyesi ile GAP İnşaat arasında nasıl bir sözleşme imzalandığını, hak sahiplerinin kaçının şirkete ne bedel üzerinden mülklerini devrettiğini bilmiyoruz.
Radikal