TCMB kiraları düşürmek için ek vergiyi önermedi: e-Devlet sözleşmeleri, hisseli kiracılık, boş ev vergisi...

Yılın ilk Enflasyon Raporu'nun yayımlayan Merkez Bankası tarafından, Ekonomik Görünüm bölümünde konut piyasasına ilişkin değerlendirmelere yer verildi. Söz konusu değerlendirmelerde, fiyatların ve kiraların düşmesine ilişkin öneriler de bulunuldu. 

Habertürk'te yer alan habere göre; söz konusu raporda, kiralık ev arzının artırılması, sosyal konut uygulaması, hisseli kiracılık, konut sayısına göre kademeli vergilendirme ve boş konut vergisi gibi öneriler yer aldı. 

Raporda, reel konut fiyat artışının 2022 yılı dördüncü çeyreğinde tarihi en yüksek seviyesini gördüğü, 2023'te ise bir miktar düşmekle beraber OECD ülkelerinden ayrışmaya devam etttiği belirtildi. İşte Merkez Bankası'nın o raporunda yer alan konut piyasasına ilişkin öneriler:

KİRA SÖZLEŞMELERİ E-DEVLET ÜZERİNDEN OLACAK 

Çeşitli ülkelerde hayata geçirilen kiralık konut piyasasına ilişkin uygulamalar, bu piyasanın daha etkin yönetilebilmesi için bazı alt yapı ihtiyaçlarına işaret ediyor. Günümüzde, kiralık konut piyasasının sağlıklı analiz edilebilmesi ve soruna yönelik etkin politikaların geliştirilebilmesi amacıyla elektronik alt yapıların mümkün olması bir fırsat şeklinde değerlendirilebilir. 

Bunun için tüm kiraların merkezi bir platform üzerinden takibinin sağlanması (sözleşmeler ve sözleşmeye konu olan konut özelliklerinin kayıt altına alınması), kiralamalarda belirli standartların düzenlenmesi ve bunlara uyulmasının mecburi hale getirilmesi, kira piyasasının sağlıklı işleyişi için etki analizlerine dayanan düzenlemelerin oluşturulmasına katkıda bulunabilir.

Bu çerçevede, Hazine ve Maliye Bakanlığınca 2023-2025 dönemine ilişkin Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Eylem Planı çerçevesinde hazırlanan kira sözleşmelerinin e-Devlet Kapısı üzerinden düzenlenmesine ilişkin karar alındı.

Orta ve uzun vadede kiralık konut arzının planlanarak artırılması regülasyonların negatif etkileri dikkate alındığında uygun bir çözüm şeklinde görülüyor. 

ÖZEL SEKTÖRÜN KİRALANMAK İÇİN KONUT YAPMASI 

Ülke örnekleri incelendiğinde, kiralık konut piyasasına ilişkin bir diğer uygulama çeşidinin “devlet destekli kiralık sosyal konut sistemi” olduğu görülüyor. Örneğin, Hollanda’da kamunun sahip olduğu konut stoku, serbest piyasada ortaya çıkan kira düzeyine kıyasla daha uygun kiralarla çeşitli gelir gruplarına paylaştırılıyor. İtalya'da hayata geçirilen benzer bir politikada ise sosyal konutların kiraları ihtiyaç sahiplerinin gelir düzeylerine uyumlu şekilde belirlenmiş oranlarda sübvanse ediliyor. 

Kamunun yanında özel sektörün de kiralanması için konut yapması kiralık konut arzını artırmaya ilişkin diğer bir adım. 

SPK'YA BAĞLI ŞİRKETLER ARACILIĞIYLA KURUMSAL KİRALAMALAR

Konutların dünya örneklerinde görüldüğü üzere bireysel yatırımcıların yanında özel sektör şirketleri tarafından da kiralanması, kurumsallaşmayı artıracak, kiraların izlenmesini, düzenlenmesini ve vergilendirilmesini kolaylaştırıyor. 

Bu şirketlerin sermaye piyasaları aracılığıyla halka açılmaları ve portföylerini çeşitlendirmeleri bireysel yatırımcıların konut kiralarken karşı karşıya olduğu riskleri azaltacak, katılımcılara düzenli şekilde nakit akışı sunarken, kiracılara da tasarruf oranları düşük olsa dahi kira piyasasındaki şoklardan korunma imkânı verecektir.

HİSSELİ KİRACILIK UYGULAMASI 

Kar amacı olmayan kurumların ya da kurumsal yatırımcıların özellikle ev fiyatlarının yüksek olduğu büyükşehir merkezlerinde hisseli kiracılık uygulamasını başlatması özellikle birikim düzeyi yetersiz hane halklarının konut piyasasına girebilmesine fırsat tanıyacaktır. 

Örneğin Londra’da ilk kez ev sahibi olacaklar “shared ownership” ismi  verilen programlara dahil olarak ilk konutlarının en az yüzde 25’ini satın alabilmekte geri kalan hisse için kira ödeyebilmekte, gelecek süreçlerde de konutun geri kalan hissesini de satın alabiliyorlar.

YÜZDE 25 KİRA SINIRININ ORANI DÜŞÜK 

Ülkemizde kira artışını yüzde 25 ile sınırlayan uygulama 2024'ün Temmuz ayında bitecek. PÖS rakamları, bu kısıtla uyumlu şekilde kira güncellenmesi oranının oldukça düşük olduğunu göstermekte. 

KONUT SAYISINA GÖRE KADEMELİ VERGİ İLE BOŞ EV VERGİSİ 

Hayata geçirilecek yasal düzenlemelerle sahip olunan ev sayısına göre kademeli vergilendirme ve boş konut vergisi, düzenli gelire sahip çalışanlara ilişkin uzun vadeli, değişken faizli ya da eşik bir ücrete endeksli, ödeme esnekliğine sahip konut kredisi modelleri ve konut alımlarında sağlanacak kredilerin hane halkının sahip olduğu konut sayısına göre değişiklik gösteren faizle sağlanması talep yönlü düzenlemeler şeklinde öne çıkıyor.

Örneğin, bu çerçevede, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından halihazırda en az bir konuta malik olan tüketicilere ilişkin azami kredi tutarının düşürülerek uygulanmasına ilişkin adımlar atılmıştır. 

ÖZEL SEKTÖRE ARZ YÖNLÜ DESTEKLERLE BİRLİKTE SOSYAL KONUT İNŞASI

Gelir gruplarına göre konut sahiplik oranına bakıldığında son senelerde, konut sahiplik oranının alt gelir gruplarında düşük seviyelerde olduğu görülüyor. 

Konut sahipliğini artırmak amacıyla konut arzının sekteye uğramaması, kalıcı fiyat istikrarının sağlanması ile birlikte özel sektöre sağlanacak arz yönlü desteklerle beraber sosyal konut inşasının sürmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

Konut krizine yeni çözüm: Hisseli kiracılık modeli…

Bir  TOKİ  mağduriyeti de bu şehirden! 2020'de kuraları çekilen konutlar hala teslim edilmedi!

Birden çok evi olana kademeli ek vergi sistemi nasıl işlemeli? Bu yapılmazsa vergi de işe yaramaz!