Tellaliye sözleşmesi nedir? 30-09-2014

Bir gayrimenkulün alım satımı, kiralanması veya arsa üzerine inşaat yapımı gibi işlerde taraflar arasında imzalanan tellaliye sözleşmesi nedir? Tellaliye sözleşmesi için damga vergisi ödenir mi? İşte yanıtı..

Tellaliye sözleşmesi nedir?

Emlakçının, bir gayrimenkulün alım satımı, kiralanması veya arsa üzerine inşaat yapımı gibi işlerde taraflar arasında aracılık yapmak veya bu işlere ilişkin sözleşmelerin yapılması için gereken ortamı oluşturmak üzere iş sahibi ile yaptığı sözleşmeye gayrimenkul tellaliye sözleşmesi deniyor.

Gayrimenkul tellaliye sözleşmesi nde tarafların kimlikleri, imzası, sözleşmenin konusu, aracılık hizmetinin süresi, süre uzatımı, sınırları, çalışma koşulları, hizmet bedelinin miktarı, ödenme koşulları ve zamanı, hizmetin ifası için gereken masraflar, masrafların kim tarafından, ne zaman ve ne miktarda ödeneceği, aracılık hizmeti verildiği halde iş sahibinin esas sözleşmeyi yapmaktan vazgeçmesi halinde hizmet bedelinin ödenip ödenmeyeceği gibi hususlar açıkça belirtilmesi gerekiyor.

Tellaliye harç oranı ve harç ödemesi ile ilgili yasal hükümler, Belediye Gelirleri Kanunu kapsamında şu şekilde açıklanıyor:

Matrah:

Madde 69 – Telallık Harcının matrahı, harcın konusuna giren satışların gayri safi tutarıdır. Bu tutardan hangi ad ile olursa olsun hiçbir indirim yapılmaz.

Tellallık harcı nispeti:

Madde 70 – Tellallık Harcının nispeti, yüzde 2'dir. 100 Yeni Türk Lirasını aşan satışlarda aşan kısım için nispet yüzde 1'dir.

Harcın ödenmesi:

Madde 71 – Tellallık Harcı, belediyelerce görevlendirilecek yetkililer tarafından makbuz mukabili tahsil olunur.

Tellaliye sözleşmesi damga vergisi..

Tellaliye sözleşmesinin Damga Vergisine tabi olması: Emlakçılar tarafından müdürlüklere ibraz edilen tellaliye sözleşmeleri, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun l inci maddesi ve Kanunun eki (I) sayılı tablonun "I-Akitlerle İlgili Kağıtlar" bölümünün A/1 fıkrası gereği damga vergisine tabidir.

2) Tellaliye sözleşmesinin belli bir bedel içermemesi: Müdürlüklerin, bedel içermeyen tellaliye sözleşmelerinde damga vergisinin ödenip ödenmediğini arama yükümlülüğü bulunmamaktadır, bu sözleşmeler belli bir bedel içermediği için damga vergisine tabi değildir.

Ancak, sözleşmede açıkça bedel yok ise de, damga vergisinin alınacağı matrahın vergi dairesince belirlenebilmesinin mümkün olduğu hallerde bu tip sözleşmeler damga vergisine tabi olduğundan bunların vergi dairelerine tutanakla ihbarı gerekmektedir.

3) Tellaliye sözleşmesinin emlakçıya iade edilmesi: Damga vergisinde vergiyi doğuran olay Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların düzenlenmiş olması olduğundan, sözleşmelere ait nüshaların bir kısmının müdürlükte kalıp kalmamasının vergilendirmede bir önemi bulunmamaktadır. Bu nedenle belli bir bedel içeren tellaliye sözleşmesi ibraz edene iade edildiği hallerde bu sözleşmeler nüsha sayısı itibarıyla damga vergisine tabidir.

4) Tellaliye sözleşmesinin fotokopisinin ibrazı: Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların resmi dairelere ibraz edilecek suretlerinin ise Kanuna ekli (1) sayılı tablonun IV/3 maddesi uyarınca maktu damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.

5) Satışa esas beyan değerinin gerçek satış değerinden düşük beyan edilmesi ile damga vergisinin taşınmaz rayici üzerinden mi, yoksa sözleşme ücreti üzerinden mi tahsil edileceği:

492 sayılı Harçlar Kanununun "Kayıtlı değer, emlak vergisi değeri" başlıklı 63/5 maddesi, " (Değişik üçüncü fıkra: 4/6/2008-5766/11 md.) Tapuda yapılan işlemden sonra, emlak vergisi değerinden daha düşük bir bedel üzerinden harç ödendiğinin veya beyan edilen devir ve iktisap bedelinin gerçek durumu yansıtmadığının tespit edilmesi halinde, aradaki farka isabet eden harç ikmalen veya re'sen tarh edilir. Bu suretle tarh edilecek tapu ve kadastro harcı için, 213 sayılı Vergi Usul Kanununda yer alan vergi ziyaı cezası % 25 nispetinde uygulanır. Takdir komisyonu kararlarına istinaden bu fıkra uyarınca tarhiyat yapılamaz." hükmündedir.

Bu nedenle, satış işlemlerinde satışa esas beyan edilen değerin gerçek satış değerinden düşük beyan edildiğinin dosyada mevcut tellaliye sözleşmelerinden anlaşıldığı hallerde, noksan alınan harçlarının ikmali için durumun vergi dairesine ihbar edilmesi gerekmektedir.

Tellaliye sözleşmelerinde ise, taşınmaz rayiç bedeli ile sözleşme bedeli karşılaştırılarak, en yüksek vergi alınmasını gerektiren bedel üzerinden damga vergisi alınması gerekmektedir. İşlem anında böyle bir durumun tespiti halinde damga vergisinin ödenmiş olduğunun aranması, önceden yapılan ve zamanaşımına uğramamış bir damga vergisi borcunun tespiti halinde ise durumun bir tutanak ile mahalli maliye kuruluşuna bildirilmesi gerekmektedir.