Torba kanun Zonguldak madenlerinde büyük hayal kırıklığı yarattı!

Hürriyet, Torba Yasa’nın yürürlüğe girmesinden sonra büyük sıkıntı yaşayan ‘kara elmas’ şehrinin nabzını tuttu. Esnafından işçisine patronundan başkanına kadar tüm kesimler torba nedeniyle ‘Zonguldak biter’ diye isyan ederken, çaresiz kalan kömür işçilerinin Soma’ya gideceğini söylüyor.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Torba Kanunu onaylaması, milyonlarca kişide sevinç yarattı ancak, madenci şehri Zonguldak’ta bunun tam tersi bir durum yaşandı. 301 işçinin yaşamını yitirdiği Soma faciasının ardından gündeme gelen Torba Kanun’un madenciler için birçok yeni hak getireceği bekleniyordu. Ancak Soma için çıkarılan düzenleme, oradaki acıyı en çok hisseden Zonguldak’ta hüsrana yol açtı. Başta Türkiye Taş Kömürü Kurumu (TTK) ve rödovansla çalışan işletmeler olmak üzere yaklaşık 16 bin işçinin ekmek yediği 110 bin nüfuslu kent adeta torbayla yıkıldı. 22 rödovanslı maden işletmesinde çalışan 4 bin 500 işçinin, bir kısmının iş akdi feshedilirken, bir kısmı ise süresiz zorunlu izne çıkarıldı. 4 bin 500 işçinin en şanslıları ise madenlerin bakımcıları olarak tabir edilen 400-500 işçi oldu.

İLK DURAK ESNAFLAR OLDU

Torbanın ardından madenlerin çökmemesi ve su basmaması için 400-500 civarında işçi yeni şartlar altında çalışmasına devam etti. Hürriyet, 1860’lı yıllardan sonra kömürle varolan ancak büyük umut bağlanan “torbayla” dibe vuran, “madenci şehri” Zonguldak’ın nabzını tuttu.  Kente geldiğimizde ilk durağımız Zonguldak’taki 14 bin 500 esnafın bağlı olduğu Esnaf ve Sanatkar Odaları Birliği oldu. Başkan Muharrem Coşkun, torba düzenlemenin ardından “kentte kaos oluştu” diyerek sözlerine başladı. Madencilerin esnafa aylık 70 milyon lira olan katkısının tamamen biteceğini savunan Coşkun, kentteki durumu şu sözlerle anlattı:

FATURAYI KALDIRAMAYIZ

“Bizi canlandıran, rödovanslı alanda çalışan işçilerin parasıdır. Piyasada 4 bin 500 işçinin parası dönüyordu ama artık bu yok. Soma’nın faturasını Zonguldak’a kesmeleri büyük haksızlık. Devletin birşeyleri üstlenmesi lazım. Elektrikte, vergide bir indirim sağlanabilir. Zonguldak’taki ocaklara da Soma’daki gibi kömür alım garantisi verilebilir. Eğer ocaklar böyle çalışmamaya devam ederse sosyal ve ekonomik kriz yaşanır. İşsizlik ordusuna yenileri eklenecek. Böylece kentte fuhuş, hırsızlık gibi adi olaylar artacaktır. Zonguldak’ta 22 rödovanslı saha var ayrıca 100 taşeron şirket kömür çıkarıyor. Önümüzdeki günlerde yasal tüm haklarımızı zorlayacağız. Türkiye her yıl 20 milyon ton kömür ithal ediyor. Dünyadaki işsizlere katkı yapıyoruz ama buradaki insanımızı işsiz bırakıyoruz. İş sağlığı ve güvenliği tedbirleri bakımından işverenin yükünün hafifletilmesi gerekiyor. Böyle olursa hem madencilerimiz işsiz kalacak hem ocaklardan kömür çıkmayacak. Kısa vadede işçi ve işveren zararlı çıkacak ama uzun vadede devletin kaybı daha büyük olacak. Vergi alamayacak, sigorta priminden olacak ayrıca işsizlik sigortası vermesi gerekecek. Yasalar geriye dönük işlemez. Ancak torbayla adama kazanmadığı paranın kıdeminin verilmesi şartı getiriliyor.

GÖÇ HIZLANACAK

Devlet kömüre alım garantisi verse her işletme çıkardığı işçilerden daha fazlasını almaya hazır. Fırıncısı, berberi, minibüsçüsü, bakkalı kan ağlıyor. Ev sahipleri bile etkilenmeye başladı. Türkiye’nin en fazla göç veren illeri arasındayız. Zaten göç veriyorduk bu yasayla göçte hızlanma olacak. Türkiye sanayisi bizim kömürümüzle çalışıyordu. Ancak şimdi Zonguldak, Türkiye’nin kamburu olarak görülüyor. Devlet destek versin, denetim yapsın biz daha fazla üretmeye hazırız. Torbadan sonra esnafta tedirginlik başladı ‘önümüzü göremiyoruz’ diyorlar. Piyasalar zaten durgundu, caddeye bakın kimsenin yüzü gülmez. Ocakların kapanmasına neden olan maddelerde iyileştirmeler yapılabilir. Soma’nın faturasını Zonguldak kaldıramaz. Kimsenin buna hakkı yok. Eğer çözüm sağlanmazsa kepenk kapatacağız, Ankara’ya yürüyeceğiz.”

HAYAT FARKLI KAOSA SÜRÜKLENİR

ZONGULDAK Belediye Başkanı Muharrem Akdemir de kömürsüz bir Zonguldak’ın olmayacağını söyleyerek söze başlıyor. “Kömür madenleri, maden işçileri, kömüre dayalı ekonomi yok sayılamaz” tepkisini gösteren Akdemir, Zonguldak’ın yaşadığı sıkıntıyı şu sözlerle aktardı: “Devlet burada dengeyi kurmalıdır. Üretilen kömüre devlet alım garantisi verebilir. Devlet ithale sırtını dayamamalıdır. Madenci işsiz kalırsa işveren, esnaf kurumlar etkilenecek. Hayat farklı bir kaosa doğru sürüklenecek. Ocakların kapatılması okulların açılışına denk geldi. Çok vahim durumlar olacak. İşsiz kalanlar için Zonguldak’ta başka bir iş kapısı yok. İşveren adım atacak, devlet adım atacak, ortak bir çözüm yolu bulunacak. Devlet, sigorta primi, vergi gibi konularda indirim yapabilir. Eğer çözüm bulunmazsa işsiz kalan aileler Soma, Diyarbakır ve Kütahya gibi yerlere gidecekler. Soma’da işçimiz daha rahat, çünkü orada kömür daha çok yüzeyden çıkarılıyor. Daha önce Zonguldak’ta 55 bin maden işçisi vardı ancak bu sayı zamanla 15 bine kadar indi. Bunun altında siyasi bir neden yatıyor, Zonguldak cezalandırılıyor. Bu hesap yıllardır yapılıyor. Başbakan’a konuyla ilgili yasanın görüşmeleri sırasında birebir raporlar iletildi. Devlet vereceğini vermeli, işveren alacağını almalı. İşveren ‘şartlar makul seviyeye inerse üretimi arttırırız’ diyor. Zonguldak’ta bir de ithal kömür problemi var. Erdemir, Kardemir ve Çatalağzı Termik Santrali, Zonguldak için kuruldu ama ithal kömür aldıkları için şehre pranga oldular. Torbadan önce de sorunlar vardı ancak yasa çıktıktan sonra denge işveren aleyhine değişti. Parasızlık her şeyi yaptırır, işçiler travma yaşar. Yasada ‘ithal kömürü yasakladık’ deseler hiçbir sorun olmazdı. Bizim burada toprak diye attığımız düşük kaliteli zehirli kömürü ithal ediyoruz.”

EKONOMİ DİBE VURUR

ZONGULDAK Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Salih Demir kapatılan madenlerin aylık devlete katkısının 25-30 milyon lira olduğunun altını çizerek, “Şimdi bu rakam hiç ekonomiye girmeyecek. Bakkalından mağazalarına kadar bu Zonguldak’ı tepeden tırnağa olumsuz etkileyecek. İşsiz kalan 4 bin aile iş bulamazsa Zonguldak’tan göçecek. Bu düzenleme TTK’nın kapanmasının da önünü açacak. TTK geçen yıl 620 milyon lira zarar etti. Bu torba yasayla birlikte 70-80 milyon daha ekstra zarar gelecek. Aşağı yukarı kapanan işletmelerden 22 milyon lira rödovans alıyordu onu da alamayacak. Ekstra 100 milyon zarar gelecek” dedi. Devletin zararı karşılayamayacağını ve TTK’nın da kapanacağını öne süren Demir, “Zarar karşılanamayınca Zonguldak bitecek. Bu Zonguldak’ı bitirmeye dönük bir kanundur. Kanun aslında sadece Zonguldak’ı değil kömür üretip devlete satamayan her madeni etkileyecektir. Zonguldak’ın bel kemiği kömürdür. Kömürcülerin harcamadığı paralarla Zonguldak ekonomisi dibe vurur. Burada üniversite dışında gelir kaynağı yok, fabrika yok, sanayi yok, tarım yok” ifadesini kullandı.

DÖRT GÖZLE HABER BEKLİYORUZ

RÖDOVANSLA ocak işleten Bahadr Madencilik’in işten çıkardığı bir işçi ise “En sağlam şirkette bile bu durum yaşanıyorsa durum çok kötü demektir. Bize hiçbir gerekçe göstermeden ‘yarın iş yok’ diyerek çıkardılar. Ancak Zonguldak’ta devlet rödovansı kaldırarak Soma gibi bir model getirirse hiçbir sıkıntı kalmaz. İthal kömürle buraları zehirliyorlar. Eğer ithale kota koyarlarsa yine çözüm olabilir. İşveren bize ‘bekleyin haber vereceğiz’ dedi. Ancak hala dört gözle güzel bir haberin gelmesini bekliyoruz. Şirketler tamamen kapatırsa göç başlayacak ister istemez. Ben yer üstündeki bir işte çalışırsam ne yapacağım, kaç senede emekli olacağım? Eğer 3-4 ay daha böyle giderse patronlar bakımcıların da parasını veremeyecek. Bu torba sadece TTK’dakilerin işine geldi. Buralarda önce hiç ev bulunmuyordu şimdi her yer boş” bilgisini verdi.  

Hürriyet