Ucuz konut kredisiyle 2 ayda 231 bin satış!

Dünya Gazetesi köşe yazarı olan Alaattin Aktaş, bugünkü yazısında temmuz ayında gerçekleşen konut satışı verilerini değerlendirdi. İşte o o yazı...

İnşaat ruhsatı alınan konut sayısında geçen yılkı çöküşten sonra bu yıl bir canlanma göze çarpıyor. Ancak ruhsata konu konut sayısı hala önceki yılların çok altında.

Kamu bankalarının düşük faizli konut kampanyası haziran ve temmuzda 231 bin ipotekli konut satışı gerçekleşmesini sağladı. Ancak bu satışın yalnızca 71 bini ilk satış.

Yok yok, temmuz ayında rekor kıran toplam konut satışından söz etmiyoruz; o ayrı. Bizim sözünü ettiğimiz canlanma, yeniden konut yapma eğilimiyle ilgili.

Belediyeler bu yılın ilk yarısında 212 bin konut yapımı için ruhsat verdi. Aslında bunu “inşaat yapacaklar ruhsat aldı” diye okumak daha doğru. Çeyrekten çeyreğe geçişte çok hızlı bir artış var. İlk çeyrek 81 bin, ikinci çeyrek 131 bin. Ayrıca geçen yıla göre çok daha hızlı bir artış söz konusu. İkinci çeyrekte geçen yıl 46 bin konut yapımı için ruhsat alınmışken sayı bu yıl 131 bine çıktı.

Kıyaslamayı yalnızca bir önceki çeyrek ya da geçen yılla yapınca hızlı bir artış dikkati çekiyor ama önceki yıllara da bakmak gerek. Bu yılın ilk yarısındaki ruhsata konu konut sayısı olan 212 bin son yılların (2006’dan bu yana olan dönemin) en düşük düzeyine işaret ediyor.

Ama üstünde durulması gereken geçen yılki çöküşten sonra yeniden normale dönüş, yeniden canlanma eğiliminin ortaya çıkıyor gibi olması.

Geçen yılın üçüncü çeyreğinde 58 bin, son çeyreğinde 143 bin konut için yapı ruhsatı alınmıştı. Dolayısıyla en azından üçüncü çeyrekte de hızlı bir artış gerçekleşecek. Son çeyrekte de geçen yılın üstünde bir sayı gelirse bu artık somut bir şekilde yeni konut yapımında yeniden gaza basıldığı anlamını taşıyacak.

Yapı kullanma izninde durum

Ruhsata konu yeni inşaatlarda 2018 yılıyla başlayan yavaşlama etkisini gösteriyor ve yapı kullanma izni verilen konut sayısı geriliyor. Bu gerileme ilk çeyrekte çok belirgindi, ikinci çeyrekte daha ılımlı bir düşüş gözlendi. İlk altı ay toplamında 397 binden 269 bine inilmiş durumda.

Her ne kadar yapı kullanma izin belgesi verilen konut sayısı geçen yılın altında kalmışsa da bu konutlar inşaat ruhsatı verilenlerden fazla. Genel eğilim olarak hep yeni başlanacak inşaatlarla ilgili ruhsat sayısı fazla olurken son üç yıldır durum tersine döndü. İlk altı aylık dönemleri kapsayan tablomuzda da görüleceği gibi son üç yıldır yapı kullanma izin belgesine konu konut sayısı, inşaat ruhsatı verilenlerin üstünde seyrediyor.

Kredinin cazibesi azaldı satış da hız kesecek

Hazirandaki 190 binden sonra temmuzda da toplam 229 bin konut satıldı. Böylece konut satışında zirveye çıkıldı. Bundan sonra bu düzeyde bir satışı kolay kolay görme şansımız olmayacak.

Harç bitti yapı paydos, misali konut kredisinde o cazip kredi olanakları da geride kaldı. Konut satışı ağustos ayında belirgin ölçüde hız kesecek. Çünkü artık ne bir yılı ödemesiz dönemli on beş yıl vade var, ne aylık yüzde 0.64 faiz.

Bu krediyi kapan kaptı. Bir de fiyatı çok yükselmemiş ev bulunmuşsa çok avantajlı bir iş yapılmış oldu.

Konut satışında toplam sayının bir önemi olmadığını, asıl ilk satışların önem taşıdığını kaç kez yazdık. Temmuzda da toplam satış 229 bin ama ilk el satış 68 bin düzeyinde. İlk satışlarda yüzde 75 artış var ve bunu ipotekli satışlar sağlamış; ipotekli olmayan satışlar ise gerilemiş.

İlk yedi ayda da ilk satışlar öyle çok fazla artış göstermiş değil. Geçen yıl 245 bin olan ilk satış, bu yıl 266 bine çıkmış.

Ucuz krediyle 231 bin satış

Ucuz ve avantajlı krediyle iki ayda 231 bin satış gerçekleştirildi. Yani ağırlıkla kamu bankaları 3’e mal ettikleri parayı 2’ye konut kredisi kullandırarak 231 bin konutun satışına aracılık etmiş oldu.

Ama bu 231 bin konutun tümü ilk el değil ki. Bu sayının yalnızca 71 bini ilk satışlardan oluşuyor. İlk satış haziranda 32 bin, temmuzda 39 bin oldu.

İpotekli ikinci el satış ise haziranda 69 bin, temmuzda 91 bin düzeyinde gerçekleşti.

Kimse kendini haziranda 190 bin, temmuzda 229 bin, yani iki ayda 419 bin konut satıldı diye avutmasın.

İpotekle gerçekleşen ilk satış önemli ve o da iki ayda 71 bin. Yani toplam satışın yalnızca yüzde 17'si.

Ucuz kredi avantajıyla gerçekleşen ikinci el satışlar da tabii ki bir hareket yaratıyor, vergi doğuruyor, hizmetler sektörüne katkı sağlıyor; ama bu satışların inşaat sektörünü harekete geçirmek gibi doğrudan bir etkisi yok.

Bir de toplam satışlardan hareketle “Şu kadar vatandaş ev sahibi oldu” denilmiyor mu! Bu mantıkla gidersek satan da evini kaybetmiş oluyor!