Vehbi Kahveci: AVM kiralarındaki haksız ortam düzeltilmeli!
AVM ve kiracıları markalar arasındaki tartışma bitmek bilmiyor
Tescilli Markalar Derneği (TMD) Başkanı Vehbi Kahveci, alışveriş merkezlerinin (AVM) kriz nedeniyle yaptığı kira indirimlerinde keyfi davrandığını ve aynı şekilde kaldırdığını söyledi. Kahveci, "Acil araştırmalar yapılıp, haksız ortam düzeltilmeli. Borçlar Kanunu, Kat Mülkiyeti gibi kanunlar yeniden düzenlenmeli. Pembe dünyalı AVM'lerin içinde ağlayan insanlar var. Ciğerdeki son oksijen de tükeniyor" dedi.
- AVM'ler kiralarda indirim yapıyorlar ama keyfi bir uygulama ile bunları kaldırıyorlar. Ekonomik değerlerde ne düzeldi ki, kiralardaki indirimi kaldırıyorsun? Kira indirimlerinde de farklı uygulamalar yaptılar. Kimine hiç yapmadılar. Haksız rekabet yarattılar. Eski kiracılardan vakti gelince zammı kabul etmeyeni çıkarıyorlar. Sonra bir bakıyorsun daha ucuza kiraya vermişler. Kaşını beğenmedim, gözünü beğenmedim diye kira indirimi yapmayan AVM'ler var. Kiranın cironun içindeki payı yüzde 30 civarında. Ellerindeki kontratla AVM'ler markalara ortak oldular. Genel giderler ve genel gelirler konusunda açık değiller.
- SPK, Rekabet Kurumu, Devlet Denetleme Kurumu acil istatistikler çıkarmalı. Acil araştırmalar yapılıp, bu haksız ortam tasfiye edilmeli. Kanuni eksiklikler giderilmeli. Borçlar Kanunu, Kat Mülkiyeti gibi kanunlar yeniden düzenlenmeli. Pembe dünyalı AVM'lerin içinde ağlayan insanlar var. Ciğerdeki son oksijende tükeniyor. 2010'da boğulmayalım. Devlete diyoruz ki gel müdahil ol; hak-adalet sağla.
Zebra koşusu yapıyoruz, kurşunu yiyen öleceğini henüz bilmiyor
* 2010'a sarkmış yatırımlar sektörü büyütecek. Nasıl bir yıl bekliyorsunuz?
- 2010'un 2009'dan daha iyi olacağına dair hiçbir işaret yok. Markalar 2009'da özkaynakları harcadılar. Öz kaynak yok. Ne olacak? Aynen devam ederse kredilerini döndüremeyecekler. Bankalar ne yapacak? Bu sektör için süyük bir risk. Zebra sürüleri birlikte koşarlar ve üzerlerindeki çizgiler birbirine karışır. Birini diğerinden ayırt edemezsin. Doğada onları diğer hayvanların avlaması zordur. Fakat insanoğu tüfeğini ateşler ama hiçbiri yere düşmez. Kurşunu yiyen avlandığının farkında olmadan sürüyle koşar. Vücudundaki bütün kan bitince bir anda yere serilir. Öldüğünü geç anlar. Bizim markaların durumu da bu. Şu anda hepsi birlikte koşuyor. Kurşunu kim yedi belli değil.
- İndirim yasası konusu enteresan. Burada lobiler çalışıyor. Bir kısım yasa çıksın istiyor bir kısım istemiyor.
Şehir içindeki outletler marka yatırımını baltalar
* Bir de outlet mevzusu var...
- AVM'lerin yanına outletler açılıyor. Bu, marka yatırımlarını ortadan kaldıran bir hal aldı. Kaybedilen şey hem müteşebbis he de ekonomik değer. Artık sektör kaybedilmekten korkuyor. Outletlerin şehir dışına çıkarılması için İstanbul Büyükşehir Belediyesi düzenleme yaptı ama uygulamaya geçilmedi. Güncel ticaret canlı tutulmazsa spot ve yatık mal, yeni üretimi teşvik etmez. Ekonomiyi canlı tutan yeni üretilen maldır. İndirim yasası da çıkmadı. Böyle oluncada piyasada istikrar yok. Ürün çıkıyor, ertesi gün indirim. İndirime yönelik üretim var. Asıl ürün yapan kendi malını satamıyor.
Bazı markalar diskalifiye ediliyor
* Sözleşme yapıldığı halde AVM'lerde yerini kaptıran markalar olduğu doğru mu?
- İnşaatı devam eden AVM'de bir marka yer kiralıyor. Sözleşmenin iki nüshası da ya mal sahibinde ya da kiralamayı yapan şirkette duruyor. Bu marka civardaki başka projelere girmiyor. Sonra bir bakıyor ki kiraladığı dükkan başka birine verilmiş. Hem o projeye hem de civardakilere girememiş oluyor. Bu hem haksız rekabet hem de gizli bir engeldir. Böylece yerli-yabancı bazı markalar kimi bölgelerden diskalifiye ediliyor.
- Bazı AVM'ler yoklar; zaten hiç olmamışlardı. Açık ama içinde insan yok. İnsan çekemiyorlar, vaktinde açmış olsan ne olacak? AVM'yi AVM yapan bina değildir; elinde torbası alışveriş yapan insandır. Onlar zaten sistemin dışında. Toprağa yatırılmış fuzuli yatırımlar... Bunları denetleyecek merci de yok. Bu ayrı bir dert.
Hürriyet/Demet Cengiz Bilgin
ŞU sıralar pazar günleri kapalı olma tartışmasıyla yine gündemde olan perakende sektöründe, alışveriş merkezleri (AVM) ve kiracıları markalar arasındaki tartışma bitmek bilmiyor. Tescilli Markalar Derneği (TMD) Başkanı Vehbi Kahveci, keyfi uygulamalardan şikayet ederken 2010 yılının 2009'dan daha iyi geçeceğine dair hiçbir gösterge olmadığını söylüyor. "AVM sahiplerinin farklı politikaları nedeniyle, dükkanlardaki satışlardan elde ettiklerini markalar ekonomiye katamıyor. Alıyoruz veriyoruz, ekonomiye can veremiyoruz" diyen Vehbi Kahveci, gündemdeki pek çok konuyla ilgili sorularımızı yanıtladı.
AVM'ler ortak oldu
- AVM'ler kiralarda indirim yapıyorlar ama keyfi bir uygulama ile bunları kaldırıyorlar. Ekonomik değerlerde ne düzeldi ki, kiralardaki indirimi kaldırıyorsun? Kira indirimlerinde de farklı uygulamalar yaptılar. Kimine hiç yapmadılar. Haksız rekabet yarattılar. Eski kiracılardan vakti gelince zammı kabul etmeyeni çıkarıyorlar. Sonra bir bakıyorsun daha ucuza kiraya vermişler. Kaşını beğenmedim, gözünü beğenmedim diye kira indirimi yapmayan AVM'ler var. Kiranın cironun içindeki payı yüzde 30 civarında. Ellerindeki kontratla AVM'ler markalara ortak oldular. Genel giderler ve genel gelirler konusunda açık değiller.
Hukuk koruyucu değil
- AVM'lerde kontratlar genel işlem sözleşmesine döndü. Ya imzalayacaksın ya imzalamayacakın. Kira bedelini uyarlamak isteseniz karşınıza uzun süreli kira kontratı, `tedbirli tüccar' kanunu çıkıyor. Bizim hukukumuz bu noktada koruyucu değil. Bırakıp gitmek istesen yüksek tazminatlarla karşılaşıyorsun. `Bir AVM'ye girdim sonra yanına bir tane daha açıldı. İş yapamaz hale geldim. Burdan çıkayım' diyorsun. Hukuk diyor ki `Bunu bilmeliydin. Tedbirli olmalıydın.'
Devlet müdahil olsun
- SPK, Rekabet Kurumu, Devlet Denetleme Kurumu acil istatistikler çıkarmalı. Acil araştırmalar yapılıp, bu haksız ortam tasfiye edilmeli. Kanuni eksiklikler giderilmeli. Borçlar Kanunu, Kat Mülkiyeti gibi kanunlar yeniden düzenlenmeli. Pembe dünyalı AVM'lerin içinde ağlayan insanlar var. Ciğerdeki son oksijende tükeniyor. 2010'da boğulmayalım. Devlete diyoruz ki gel müdahil ol; hak-adalet sağla.
Zebra koşusu yapıyoruz, kurşunu yiyen öleceğini henüz bilmiyor
* 2010'a sarkmış yatırımlar sektörü büyütecek. Nasıl bir yıl bekliyorsunuz?
- 2010'un 2009'dan daha iyi olacağına dair hiçbir işaret yok. Markalar 2009'da özkaynakları harcadılar. Öz kaynak yok. Ne olacak? Aynen devam ederse kredilerini döndüremeyecekler. Bankalar ne yapacak? Bu sektör için süyük bir risk. Zebra sürüleri birlikte koşarlar ve üzerlerindeki çizgiler birbirine karışır. Birini diğerinden ayırt edemezsin. Doğada onları diğer hayvanların avlaması zordur. Fakat insanoğu tüfeğini ateşler ama hiçbiri yere düşmez. Kurşunu yiyen avlandığının farkında olmadan sürüyle koşar. Vücudundaki bütün kan bitince bir anda yere serilir. Öldüğünü geç anlar. Bizim markaların durumu da bu. Şu anda hepsi birlikte koşuyor. Kurşunu kim yedi belli değil.
İndirim yasasının çıkmasını isteyen de var, istemeyen de
- İndirim yasası konusu enteresan. Burada lobiler çalışıyor. Bir kısım yasa çıksın istiyor bir kısım istemiyor.
Şehir içindeki outletler marka yatırımını baltalar
* Bir de outlet mevzusu var...
- AVM'lerin yanına outletler açılıyor. Bu, marka yatırımlarını ortadan kaldıran bir hal aldı. Kaybedilen şey hem müteşebbis he de ekonomik değer. Artık sektör kaybedilmekten korkuyor. Outletlerin şehir dışına çıkarılması için İstanbul Büyükşehir Belediyesi düzenleme yaptı ama uygulamaya geçilmedi. Güncel ticaret canlı tutulmazsa spot ve yatık mal, yeni üretimi teşvik etmez. Ekonomiyi canlı tutan yeni üretilen maldır. İndirim yasası da çıkmadı. Böyle oluncada piyasada istikrar yok. Ürün çıkıyor, ertesi gün indirim. İndirime yönelik üretim var. Asıl ürün yapan kendi malını satamıyor.
Bazı markalar diskalifiye ediliyor
* Sözleşme yapıldığı halde AVM'lerde yerini kaptıran markalar olduğu doğru mu?
- İnşaatı devam eden AVM'de bir marka yer kiralıyor. Sözleşmenin iki nüshası da ya mal sahibinde ya da kiralamayı yapan şirkette duruyor. Bu marka civardaki başka projelere girmiyor. Sonra bir bakıyor ki kiraladığı dükkan başka birine verilmiş. Hem o projeye hem de civardakilere girememiş oluyor. Bu hem haksız rekabet hem de gizli bir engeldir. Böylece yerli-yabancı bazı markalar kimi bölgelerden diskalifiye ediliyor.
Yeni yatırımların çoğu toprağa gömülmüş para
- Bazı AVM'ler yoklar; zaten hiç olmamışlardı. Açık ama içinde insan yok. İnsan çekemiyorlar, vaktinde açmış olsan ne olacak? AVM'yi AVM yapan bina değildir; elinde torbası alışveriş yapan insandır. Onlar zaten sistemin dışında. Toprağa yatırılmış fuzuli yatırımlar... Bunları denetleyecek merci de yok. Bu ayrı bir dert.
Hürriyet/Demet Cengiz Bilgin
