Vergi mükelleflerinin hakları ve ödevleri rehberi!

Vergi mükelleflerinin hakları ve ödevleri rehberi!

Vergi mükelleflerinin hakları ve ödevleri rehberi, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından 11 Nisan 2014 tarihinde yayımlandı.

GİRİŞ 

Gelir İdaresi Başkanlığının, mükelleflerin vergiye gönüllü uyumunu sağlamak ve mükellef odaklı, kaliteli hizmet sunma anlayışı doğrultusunda hazırlanan bu rehberde; mükelleflerimizin vergi mevzuatı çerçevesinde mükellefiyetin başlangıcından sona ermesine kadar geçen tüm süreçte var olan hakları ile yerine getirmek zorunda oldukları yükümlülüklere yer verilmiştir. 

Bu rehberin hazırlanmasının amacı, mükellefiyetin tesis edilmesinden, sona erdirilmesine kadar geçen süreçte mükelleflerimizin önceden bilgilendirilmeleri suretiyle mükellefiyet sürecinde yaşanabilecek sorunların önüne geçmek ve mükellefiyet sürecini kolaylaştırmaktır. 

1. MÜKELLEFLERİN HAKLARI 

1.1 Genel Haklar* 

Mükelleflerin genel kanunlara dayanarak vatandaşlıktan ileri gelen haklarıdır. 

Dilekçe Hakkı ve 

Bilgi Edinme Hakkı

3071 Sy. Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun. 

4982 Sy. Bilgi Edinme Hakkı Kanunu. 

1905 Sy. Kanuna göre İhbar ikramiyesi talep etme hakkı. 

Kamu Denetçisine Başvurma Hakkı 

TBMM’ye bağlı olan Kamu Denetçiliği idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler. (Anayasa Md. 73.)

Dava Açma Hakkı 

2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu. 

Temsil Hakkı 

Vergi ile ilgili işlemlerin mükelleflerin yanı sıra, vekil ya da temsilci veya 3568 sayılı Yasada sayılı meslek mensupları tarafından da yapılabilmesi.

Eşit Muamele Görme Hakkı 

Vergi Kanunlarında uygulama birliğinin sağlanması. 

Mükellef Memnuniyeti

Adil, eşit ve saygılı hizmet alma hakkı

*Ayrıntılı bilgi için http://www.gib.gov.tr/index.php?id=1392 adresinde bulunan “Vatandaşlara tanınan haklar ile başvuruda bulunulabilecek merciler” çalışmasına bakabilirsiniz. 

1.2 Özel Haklar (Vergi Kanunlarında Yer Alan Haklar) 

Mükelleflerin vergi kanunlarının uygulanması sırasında karşılaştıkları özel durumlar ve işlemler 

ile ilgili olarak sahip oldukları haklardır. 

• Uzlaşma Hakkı

• Pişmanlık Hakkı 

• Düzeltme Talebi Hakkı 

• Şikayet Yolu İle Müracaat Hakkı 

• Ödeme Emrine İtiraz Hakkı 

• Vergi Mahremiyeti Hakkı 

• Tecil-Taksitlendirme Hakkı 

• Vergi İncelemesi Sırasındaki Haklar 

• Cezalarda İndirim Hakkı 

• Vergi Ödeme Hakkı 

• Özelge Talep Hakkı 

• Mahsup ve İade Talep Hakkı 

Uzlaşma Hakkı: 

Uzlaşma, mükelleflerin adlarına yapılan tarhiyatı yargıya intikal ettirmeden önce, vergi idaresi ile tahakkuk edecek vergi ve ceza hususunda anlaşmak için başvurabilecekleri idari bir çözüm yoludur. 

Ayrıntılı bilgi için www.gib.gov.tr adresinde bulunan Formlar ve Yayınlar kısmında yer alan “Vergi Uyuşmazlıklarının İdare İle Çözümünde Uzlaşma” rehberine bakınız. 

Pişmanlık Hakkı: 

Vergi Usul Kanununun 371 inci maddesinde düzenlenen “pişmanlık ve ıslah” müessesesi ile beyana dayanan vergilerde vergi kanunlarına aykırı davranışları kendiliğinden bir dilekçe ile ilgili makamlara haber veren ve belirlenen şartlarda ödeyen mükelleflere vergi kaybına bağlı suçlara ilişkin cezalardan (vergi ziyaı ve kaçakçılık) kurtulma hakkı verilmiştir. 

Ayrıntılı bilgi için www.gib.gov.tr adresinde bulunan Formlar ve Yayınlar kısmında yer alan “Vergi Hatalarında Düzeltme İşlemleri ile Pişmanlık ve Islah Hükümlerinin Uygulanması” rehberine bakınız. 

Düzeltme Talebi Hakkı: 

Mükelleflerin dava açma süresi içerisinde veya sonrasında düzeltme talebinde bulunabilme hakkıdır. 

Ayrıntılı bilgi için www.gib.gov.tr adresinde bulunan Formlar ve Yayınlar kısmında yer alan “Vergi Hatalarında Düzeltme İşlemleri ile Pişmanlık ve Islah Hükümlerinin Uygulanması” 

rehberine bakınız. 

Şikayet Yolu İle Müracaat Hakkı: 

Vergi Usul Kanununun 124 üncü maddesi gereğince vergi mahkemesinde dava açma süresi geçtikten sonra yaptıkları düzeltme talepleri reddolunan mükellefler, şikayet yolu ile Maliye Bakanlığına müracaat edebilirler. Burada da talepleri reddolunanlar, 2577 sayılı İdari Yargılama 

Usulü Kanunu gereği; söz konusu idari eylemi Vergi Mahkemeleri nezdinde dava konusu yapabilirler. 

Ödeme Emrine İtiraz Hakkı: 

 Ödeme emrini alan borçlu; böyle bir borcunun olmadığı, borcunu kısmen ödediği, borcun 

zamanaşımına uğradığı, iddiasıyla tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde vergi mahkemesinde dava 

açabilir. 

Ayrıntılı bilgi için www.gib.gov.tr adresinde bulunan Formlar ve Yayınlar kısmında yer alan 

“Ödeme Emrine Karşı Yapılacak İşlemler” rehberine bakınız. 

Vergi Mahremiyeti Hakkı: 

 Vergi ile ilgili gizlilik kavramı, vergi uygulamasında görev alan memurların görevlerini ifa 

ederlerken mükelleflerin şahısları, ailevi durumları, servetleri, faaliyetleri ve faaliyet alanları, gelir 

durumları, meslek sırları ve benzeri durumlarıyla ilgili olarak öğrendikleri bilgilerin açıklanmaması ve 

kendileri ile üçüncü kişilerin kullanımına sunulmamasıdır. 

Tecil-Taksitlendirme Hakkı: 

 Tecil amme borcunun ödeme vadesinin ertelenmesini ifade eder. Amme Alacaklarının Tahsil 

Usulü Hakkında Kanunun 48. maddesinde; amme borcunun vadesinde ödenmesi veya haczin tatbiki 

veyahut hacze tabi tutulmuş malların paraya çevrilmesi mükellefi çok zor duruma düşürecek ise amme 

borcunun tecil edilebilme imkanı sunulmuştur. 

Vergi İncelemesi Sırasındaki Haklar: 

Vergi incelemesi sürecinde mükellefin haklarını şu şekilde sıralayabiliriz: 

1. Vergi İnceleme Elemanının Kimliğini Görme Hakkı 

2. İnceleme Konusunu ve Kapsamını Öğrenme Hakkı 

3. İncelemenin Mükellefin İşyerinde Yapılmasını İsteme Hakkı 

4. Zorunlu Sebepler Nedeniyle İncelemenin Dairede Yapılmasını İsteme Hakkı 

5. Defter ve Belgelerini İbraz Etmek İçin Ek Süre İsteme Hakkı 

6. Vergi İnceleme Raporlarının Mevzuata Uygun Olmasını İsteme Hakkı 

7. İşyerinde Yapılan İncelemelerde Resmi Mesai Saatleri Dışında İnceleme Yapılmamasını İsteme Hakkı 

8. İncelemenin İşyerinin Faaliyetini Engellememesini İsteme Hakkı 

9. İncelemenin Her Safhasında Bilgi Alabilme Hakkı 

10. İhtiyati Haciz Sebebine İtiraz Edebilme Hakkı 

11. Fiili Envanterin Yapılmasının Gerektirdiği Giderlerin Kendisine Ödenmesini İsteme Hakkı 

12. El Konulmuş Defter ve Vesikalardan Faydalanma Hakkı 

13. Arama Kararının Gösterilmesini İsteme Hakkı 

14. Hakkında Yapılan İhbarın Doğru Çıkmaması Sonucunda Muhbirin Adını İsteme Hakkı 

15. Süresi Gelen Beyannamelerini Verebilmek İçin Muhafaza Altındaki Defter ve Belgelerini İsteme Hakkı 

16. İnceleme Sırasında Müşavir ve/veya Avukat Bulundurma Hakkı 

17. İncelemenin Kanunda Belirtilen Sürelerde Bitirilmesini İsteme Hakkı 

18. Vergi İnceleme Tutanaklarına İtiraz ve Görüşlerinin Yazılmasını İsteme Hakkı 

19. Kayıtların İşlenmesi İçin Ek Süre İsteme Hakkı 

20. Kayıtlarını Yeniden Tasdik Ettireceği Bir Deftere veya İade Edilen Defterine İşleme Hakkı 

21. Vergi İncelemesinin Bittiğine İlişkin Resmi Bir Yazıyı İsteme Hakkı 

22. Vergi Mahremiyetine Uyulmasını İsteme Hakkı 

23. Tutanaktan Bir Nüsha Alma Hakkı

24. Mükellefin Rapor Değerlendirme Komisyonunca Dinlenmesi 

25. Uzlaşma Hakkı 

26. Dava Açma Hakkı 

Cezalarda İndirim Hakkı: 

İkmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergi, vergi farkı ve vergi cezalarını, ihbarnamenin tebliğinden itibaren 30 gün içinde bağlı olunan vergi dairesine başvurularak vadesinde veya teminat 

gösterilerek vadenin bitmesinden itibaren 3 ay içinde ödeneceğinin bildirilmesi halinde; 

- Vergi Ziyaı cezalarının birinci defada 1/2’si, sonra kesilenlerde 1/3’ü, 

- Usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezalarının 1/3’ü indirilir. 

Özelge Talep Hakkı: 

Vergi mükelleflerinin, kendi vergi durumlarıyla ilgili ve vergi uygulamaları sırasında açık olmayan ve tereddüde düştükleri konular hakkında Maliye Bakanlığı’ndan veya yetkili kıldığı makamlardan bilgi alma hakkı Vergi Usul Kanununda düzenlenmiştir.Buna göre, yetkili makamlar kendilerinden yazı ile istenecek açıklamaları en kısa zamanda yazı (özelge veya diğer bir deyişle mukteza) veya sirküler ile yanıtlamak zorundadır. 

Ayrıntılı bilgi için www.gib.gov.tr adresinde bulunan “Özelge Sistemine” bakınız. 

Mahsup ve İade Talep Hakkı: 

Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yıllık beyannamedeki mahsuplar sonunda kalan kısmının diğer vergi borçlarına mahsup talebi, tutarına bakılmaksızın ve inceleme raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilir. 

Nakden iade taleplerinin dilekçe ile yapılması şarttır. Tevkif yoluyla kesilen vergilere ilişkin nakden iade edilecek tutarın 10.000 TL’yi geçmemesi halinde iade talebi, yıl içinde yapılan tevkifatlara ilişkin tablo ile birlikte, Gelir Vergisi Kanununun 252 Seri No.lu Genel Tebliğinde gelir veya kazanç türüne göre ayrı ayrı belirtilmiş belgelerin dilekçeye eklenmesi koşuluyla inceleme raporu ve teminat aranmaksızın yerine getirilir. 

Nakden yapılacak iade taleplerinin 10.000 TL’yi aşması halinde, 10.000 TL’yi aşan tutarın 100.000 TL’ye kadar olan kısmı mükellefle süresinde tam tasdik sözleşmesi düzenlemiş yeminli mali müşavirce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarınca veya vergi inceleme raporuna göre iade edilir. 

Teminat gösterilmesi halinde inceleme sonucu beklenmeksizin iade yapılır. 

Rehberin tamamı için tıklayınız.