Zaha Hadid vefat etti!

Dünyaca ünlü Irak asıllı İngiliz mimar Zaha Hadid, 65 yaşında hayatını kaybetti. Kraliçe Elizabeth tarafından 2012 yılında 'dam' ünvanına layık görülen Hadid, son olarak İstanbul'un Kartal semtinin dönüşümüyle ilgili hazırladığı planlarla gündeme gelmişti.

Zaha Hadid Architects şirketinden yapılan yazılı açıklamada, ünlü mimarın "bu sabah erken saatlerde Miami'de aniden hayatını kaybettiği" belirtildi.

Açıklamada, "Bu hafta başında bronşit olmuştu, hastanedeki tedavisi sırasında aaniden kalp krizi geçirdi" denildi.

İSTANBUL İÇİN DE PROJE HAZIRLAMIŞTI

Hadid, dünyanın dört bir yanında inşa edilen dekonstrüktivist eserleriyle tanınıyordu.

Hadid'in imzasını taşıyan "Kartal Sanayi Bölgesinde Merkezi İş Alanları Planlaması" projesi, geçtiğimiz yıl İstanbul Büyükşehir Belediyesi Meclisi tarafından oybirliğiyle kabul edilmişti.

İBB Meclisi'nin geçtiğimiz yıl kabul ettiği "Kartal Sanayi Bölgesinde Merkezi İş Alanları Planlaması" projesi Hadid'in imzasını taşıyordu

BÜYÜK TARTIŞMA YARATMIŞTI

Hadid'in eserleri arasında uzay gemisi biçimindeki Tokyo Olimpiyat Stadyumu, Bakü'deki Haydar Aliyev Kültür Merkezi gibi tartışmalı yapılar da bulunuyordu.

Tokyo'daki stadyum yüksek maliyeti nedeniyle Japon mimarların eleştirilerinin hedefi olurken, Haydar Aliyev Kültür Merkezi de işçilerin çalışma koşulları nedeniyle çok tartışılmıştı.

Londra'da yapılan 2012 Yaz Olimpiyatları'na ev sahipliği yapan London Aquatics Centre ile Roma'daki MAXXI müzesi de Hadid'in tanınmış eserleri arasındaydı.

Zaha Hadid kimdir?

Hürriyet 

Bu haber Star Gazetesi'nde şöyle yer aldı:

Dünyaca ünlü Irak asıllı İngiliz mimar Zaha Hadid, 65 yaşında hayatını kaybetti. Kraliçe Elizabeth tarafından 2012 yılında 'dam' ünvanına layık görülen Hadid, son olarak İstanbul'un Kartal semtinin dönüşümüyle ilgili hazırladığı planlarla gündeme gelmişti.

Mimar Zaha Hadid hayatını kaybetti

Zaha Hadid Architects şirketinden yapılan yazılı açıklamada, ünlü mimarın "bu sabah erken saatlerde Miami'de aniden hayatını kaybettiği" belirtildi.

Açıklamada, "Bu hafta başında bronşit olmuştu, hastanedeki tedavisi sırasında aaniden kalp krizi geçirdi" denildi.

Hadid, dünyanın dört bir yanında inşa edilen dekonstrüktivist eserleriyle tanınıyordu.

Hadid'in imzasını taşıyan "Kartal Sanayi Bölgesinde Merkezi İş Alanları Planlaması" projesi, geçtiğimiz yıl İstanbul Büyükşehir Belediyesi Meclisi tarafından oybirliğiyle kabul edilmişti.

Star

Haber Sözcü Gazetesi'nde şu şekilde yer aldı;

Irak kökenli İngiliz mimar Zaha Hadid bronşit tedavisi gördüğü hastanede geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetti

Dünyaca ünlü Irak kökenli İngiliz mimar Zaha Hadid yaşamını yitirdi. Ünlü mimarın eserleri arasında Londra Olimpiyatları’nda yüzme yarışlarının düzenlendiği Aquatic Centre de bulunuyor.

Modernist mimarlar dünyasında teorileri ile daha ilk eserini gerçekleştirmeden büyük üne kavuşan Zaha Hadid’in, Miami’de bronşit  tedavisi gördüğü hastanede geçirdiği kalp krizi sonucu öldüğü açıklandı.

Bağdat’ta 1950 yılında doğan İngiliz mimar  Zaha Hadid 1980 yılında Londra’da mimarlık yaşamına adım atarak 1994 yılında tasarladığı Cardiff Opera Evi ile ününü arttırdı. Ünlü mimarın eserleri arasında Londra Olimpiyatları’nda yüzme yarışmalarının yapıldığı yüzme havuzu, Roma’daki MAXXI Sanat Galerisi, 2019 yılında yapımı tamamlanacak Tokyo Olimpiyat Stadyumu, Haydar Aliyev Merkezi de bulunuyor.

Bir çok uluslararası ödülün sahibi olan Zaha Hadid 2004 yılında Pritzker mimarlık ödülünün de sahibi olmuştu. Hadid 65 yaşındaydı.

Sözcü

Haber Milliyet Gazetesi'nde şu şekilde yer aldı;

ABD’nin Miami kentinde önceki gün kalp krizi sonucu hayatını kaybeden Zaha Hadid, mimarlık dünyasını yasa boğarken, ardından eşsiz eserler bıraktı. Hadid ömrünü, dünyayı kendi gördüğü haliyle şekillendirmeye adamıştı.

Otuz yılı aşkın kariyeriyle 20. yüzyıl sonu ve 21. yüzyıl başının en önemli mimarlarından biri olarak tarihe geçen Zaha Hadid, önceki gün bronşit hastalığı sebebiyle kaldırıldığı Miami’deki hastanede 65 yaşında kalp krizine yenik düşerek hayatını kaybetti. Çin’in Guangzhou kentinden Roma’ya, Glasgow’dan Bakü’ye dek dünyanın her yerinde tasarladığı binalarla kolay kolay silinmeyecek bir iz bırakan Hadid’in ani ölümü mimarlık dünyasını yasa boğdu. 

‘Başına buyruk mimar’

Hadid tamamlanmış projeleri kadar, henüz bitiremediği ya da sadece plan aşamasında kalan projelerini de dünya mimari tarihine miras bıraktı. Hadid’in ardından, BBC sanat editörü Will Gompertz, “Zaha Hadid, sadece Britanya’nın değil dünyanın en başarılı mimarlarından biriydi ve olağanüstü bir insandı. İki kere Stirling ödülünü kazanması ve Pritzker ödülünü alan ilk kadın mimar olması onu 20 ve 21. yüzyılın en önemli mimarlarından bir tanesi yaptı. Hadid’in içinde bulunduğu dünya erkeklere ait bir dünyaydı. Ama o kendini bu dünyayı değiştirmeye ve kendi gördüğü haliyle şekil vermeye adamıştı. Modern ve fütüristik mimari tarzı, dönemine kadınsılık kattı” yorumunda bulundu. The Guardian’dan Oliver Wainwright ise, Hadid’i “Kıvrımların eşsiz kraliçesi, dalgaların ve dalgalı formların sihirbazı başına buyruk mimar” diyerek tanıttı. 

Maleviç’ten ilham aldı

31 Ekim 1950’de Bağdat’ta sanayici bir babanın kızı olarak doğan Zaha Hadid, Katolik okulunda çok kültürlü bir ortamda eğitim aldı. Beyrut Amerikan Üniversitesi’nde Matematik Bölümü’nü bitirdikten sonra 1972’de Londra’ya gitti. Burada, “İçgüdülerime, en sivri olanlara bile güvenmeyi öğrettiler” diye ifade edeceği türde bir mimarlık eğitimi aldı. Rus avangard sanatından mimarın okulu bitirme projesi de Maleviç’ten ilham alıyordu. 1980’de kendi mimarlık ofisini açan Hadid, 1982-83 yılları arasında Peak Club adlı Hong Kong’daki projesiyle dikkat çekti. 1994’te ise ilk büyük projesini gerçekleştirdi ve Almanya’da Weil am Rhein İtfaye Binası’nı tasarladı. Mimarlık dünyasını etkileyen bu proje itfayecilerin çalışma şartlarına uygun olmadığı için mekan etkinlikler düzenlenen bir yere dönüştü. 

Hadid’in sonraki projeleri de benzer şekilde etkileyici olmalarına karşın sosyal olarak kullanıma açık olmamakla ve sivri açıklamalarıyla eleştirilecekti. Ancak bu onu dünyanın dört bir yanına iz bırakmaktan alıkoymadı. Hadid 2007’de Avusturya’da Hungerburgbahn Yeni İstasyonları’nı, 2010’da Roma’da MAXXI Ulusal XXI. Yüzyıl Sanatları Müzesi’ni ve Guangzhou Opera Binası’nı, 2012’de Bakü’de Haydar Aliyev Kültür Merkezi’ni hayata geçirdi. Ardında da çok sayıda proje bıraktı. Bunlardan en önemlileri arasında London Aquatics Centre yer alıyor. 

Kartal’ı yeniden yaratacaktı

Hadid’in yapmayı planladığı projeler arasında İstanbul Kartal’ı kapsayan düzenleme de bulunuyordu. İlk kez 2006’da İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından açıklanan proje hakkında belediye, “Zaha Hadid’in hazırladığı Kartal Kentsel Dönüşüm Projesi, Kartal ve Pendik için geometrik şekillerde oluşan yeni bir mimari ağ ortaya koyuyor. Projeye göre 2 yaka birbirine bağlanacak. Karayolu ve demiryolu bağlantıları ile konut alanlarını birbirine bağlayan yeni bir metropol oluşturuluyor. Yeni bir kimlik oluşturarak bunun var olan alana gömülmesi amaçlanıyor” açıklamasında bulunmuştu. Ancak çevreyi derinden etkileyecek proje yıllar içinde defalarca mahkemeye gitti. Geçtiğimiz yıl iptal kararı alınan proje Kartal Belediyesi’nden aldığımız bilgiye göre İBB tarafından revize edildi. Yeniden görüşülen proje şu an onama sürecinde. 

Milliyet

Haber Posta Gazetesi'nde şu şekilde yer aldı...

Dünya çapında gerçekleştirdiği "Dekonstrüktivist" yapılarıyla tanınan Bağdat doğumlu ünlü mimar Zaha Hadid, ABD'nin Miami kentinde 65 yaşında hayatını kaybetti.

Yaşayan en önemli mimarlardan biri olan İngiliz vatandaşı Hadid'in, kalp krizinden vefat ettiği bildirildi.

1950’de Irak'ın başkenti Bağdat'ta doğan Hadid, Londra Architectural Association okulu ve Beyrut Amerikan Üniversitesi Matematik Bölümü mezunuydu. Graduate School of Design, Harvard Üniversitesinde, Illinois Üniversitesi, Hamburg’daki Hochschule für Bildende Künste ve Knowlton gibi önemli mimarlık okullarında eğitmenlik kariyeri de bulunan Hadid, American Academy of Arts and Letters’ın onur üyesiydi. Hadid, en son Viyana'da uygulamalı sanatlar üniversitesinde ders vermişti.

Pek çok uluslararası yarışma kazanan ve 2004’te Pritzker Mimarlık Ödülü'nü ve İngiliz Kraliyet Mimarlar Enstitüsü Altın Madalyası alan ilk kadın mimar unvanına sahip Hadid'in imzasının bulunduğu yapılar arasında, Hong Kong’daki Tepe kulübü, Londra'daki Serpentine Sackler Gallery, Çin'deki Guangzhou Opera House ve Galler’deki Cardiff Körfezi binası da bulunuyor.

Tasarladığı yeni uzay gemisi biçimindeki Tokyo Olimpiyat Stadyumu'nun maliyetinin 1,3 milyar dolardan fazla olması nedeniyle Japon mimarlar arasında tartışmalara neden olan Hadid, Bakü'deki Haydar Aliyev Kültür Merkezi'nin tasarımıyla da tartışmaların odağında yer almıştı. Hadid, Katar'da tasarladığı stadyumun inşaatında ölenlerle ilgili "Bu, benim problemim değil" açıklamasıyla ise büyük tepki çekmişti.

Hadid, Irak Hükümeti tarafından Irak’ın Merkez Bankasına yeni bir bina tasarlamakla görevlendirilirken, bu proje ünlü mimarın kendi ülkesi için yapacağı ilk proje olacaktı.

Posta

Haber Karar Gazetesi'nde şu şekilde yer aldı;

Dünyaca ünlü Irak asıllı İngiliz mimar Zaha Hadid, Miami'de geçirdiği kalp krizi sonrası 65 yaşında hayatını kaybetti. Hadid, dünyanın dört bir yanında inşa edilen dekonstrüktivist eserleriyle tanınıyordu. Kraliçe Elizabeth tarafından 2012 yılında 'dam' ünvanına layık görülen Hadid, son olarak İstanbul'un Kartal semtinin dönüşümüyle ilgili hazırladığı planlarla gündeme gelmişti. 

Hadid'in eserleri arasında uzay gemisi biçimindeki Tokyo Olimpiyat Stadyumu, Bakü'deki Haydar Aliyev Kültür Merkezi gibi tartışmalı yapılar da bulunuyordu. Tokyo'daki stadyum yüksek maliyeti nedeniyle Japon mimarların eleştirilerinin hedefi olurken, Haydar Aliyev Kültür Merkezi de işçilerin çalışma koşulları nedeniyle çok tartışılmıştı. Londra'da yapılan 2012 Yaz Olimpiyatları'na ev sahipliği yapan London Aquatics Centre ile Roma'daki MAXXI müzesi de Hadid'in tanınmış eserleri arasındaydı. 

Karar

Milliyet Gazetesi'nin yazarlarından Çağdaş Ertuna olayı köşesine şöyle taşıdı;

Günümüzün en önemli mimarlarındandı Zaha Hadid.

Türkiye’yle yakın ilişkileri vardı, yıllarca sağ kolu görevini üstlenen mimar Saffet Kaya Bekiroğlu’ndan Los Angeles Filarmoni Orkestrası’nın Mozart ve Da Ponte Projesi’nde işbirliği yaptığı Hüseyin Çağlayan’a birçok tanıdık isimle çalıştı.

Dünya çapında mimarlarla imtihanımız

Zaha Hadid’in hiç beklenmedik ve erken kaybı dünya çapında mimarlarla imtihanımızı bir kez daha hatırlamamızı sağladı. Yıllar geçiyor ama aynı sorunlar aynı şekilde karşımıza çıkıyor.

Hatırlarsınız, tam 10 yıl önce, mimar Frank Gehry, Suna ve İnan Kıraç’ın isteğiyle Tepebaşı’ndaki TRT binasının yerinde yapmak üzere bir müze projesi çizdi. 

Sonuç, proje gerçekleşmedi.

Neden? Gerekli izinler alınamadığı için...  

Frank Gehry, Guggenheim Müzesi’yle kimsenin daha önce ilgilenmediği Bilbao’yu bile görülmesi gereken şehirler ligine taşımayı başardı. Bugün Gehry’nin son eseri, Paris’teki Fondation Louis Vuitton, neredeyse Eyfel Kulesi kadar ilgi çekiyor.

“Uzay üssünü andırıyor” 

Daha önce Kartal projesiyle kaçırdığımız Zaha Hadid, yıllar sonra Demet Sabancı-Cengiz Çetindoğan’ın Haliç’te açacağı Demsa Collection müzesi için bir proje çizdi. 

Fütüristik çizgisini Türk mimarisiyle harmanlayarak... “Uçuk bir bina olacak, uzay üssünü andırıyor. Fütürist ama tarihi dokunuşları da var” diye özetlemişti Demet Sabancı Çetindoğan, müzenin 2015’te açılacağını müjdelerken. 

Hatta uluslararası sanat dünyasının önemli yayını ART News’ta Andrew Finkel, Demsa Collection ile ilgili harika bir yazı yazmıştı o sıralar. “Tarihi Kuran-ı Kerimlerden Damien Hirst’e uzanan geniş bir ilgileri var. Hatta bir sanatçının kariyerinin farklı dönemlerinden örnek toplayabilmek için Ömer Uluç’un tam 53 eserini aldılar.”   

‘Hevesimiz kırıldı’ 

2015 yazında ise gelinen durum şuydu, Cengiz Çetindoğan, “Demsa Müzesi’nde hevesimiz kırıldı” diye bir açıklama yaptı. 

“Ruhsat aldıktan sonra Anıtlar Kurulu’nun kararını bekleyeceğiz. Maalesef çok uzun sürdü. Çok vakit aldı. Bu kadar uzun sürmesini biz de hiç beklemiyorduk. Biz de elimizdeki eserleri herkesin görmesini, bu eserlerin yer alacağı müzeyle İstanbul’a katkı sağlamayı amaçladık. İstanbul’a bir değer daha kazandıralım istedik. Zaha Hadid’in eserlerinin takipçileri var. Onun binalarını görmeye geliyor turistler. İstanbul’a sembol bir bina kazandırmayı da amaçladık. Ancak ne yazık ki izinler çok uzun sürdü. Müzenin tamamlanması 3 yılı bulabilir.”

2005’ten 2016’ya geldiğimiz nokta aynı.

Buna rağmen hâlâ tanınmış mimarlarla müze yapmak isteyen koleksiyonerlerin olması umut verici. Zaha Hadid’in ömrü yetmedi, İstanbul’da projesinin gerçekleştiğini görmeye.

Diliyorum, Zaha Hadid projesinin akıbeti Frank Gehry projesiyle bir olmaz. 

Milliyet/ Çağdaş Ertuna

Taraf Gazetesi'nin yazarlarından Kahraman Çayırlı olayı köşesine şöyle taşıdı;

Zaha Hadid onca özgün uygulanmış projesi ve daha nice planları ile gitti. Birbirinden eşsiz projeleriyle genç mimarlara ilham olmaya devam edecek…

Kahraman Çayırlı yazısınaHaydar Aliyev Kültür Merkezi’ni bir kez gören bir daha unutamıyor. Tokyo Olimpiyat Stadyumu’nu da. Guangzhou Opera Evi’ni de [Çin]. 2004 yılında Pritzker Mimarlık Ödülü’nü alan ilk kadın mimar. Zaha Hadid. Onca özgün uygulanmış projesi ve daha nice planları ile gitti…

Vitra Yangın İstasyonu [1994, Weil am Rhein, Almanya], BMW Merkez Binası [2005, Leipzig, Almanya], Bergisel Kayak Pisti [2002, Innsbrück, Avusturya] ve Rosenthal Çağdaş Sanatlar Merkezi [2003, Cincinnati, Ohio, Birleşik Devletler]’ne bakın örneğin. Mimaride dekonstrüktivizmin yalnızca teoride değil, fiiliyatta da nasıl bütün kalıpları çerçeveleri alaşağı edebileceğini gösterdi. Azerbaycan’dan Fransa’ya, Danimarka’dan İspanya’ya özgün projeleriyle dünyayı kat ederken, kendi ülkesi için, Irak için, Irak Hükümeti tarafından Irak’ın Merkez Bankası’na yeni bir bina tasarlaması amacıyla görevlendirilmesi yenidir. Tabu kıran eserleri, memleketinden uzak göklere yıllardır ulaşıyor da, doğduğu Bağdat’ta uygulanan projesi yok…

GENÇ MİMARLARA İLHAM

Londra Architectural Association Okulu’nda mimarlık okumadan önce Beyrut Amerikan Üniversitesi’nde Matematik Bölümünü bitirir. Mezuniyetinin ardından okulundaki hocaları ile 1977’de ortağı olduğu Office For Metropolitan Architecture’da çalışmaya başlamıştır. 1980’de kendi Londra merkezli bürosunu kurar. 1980’lerde Architectural Association’da ve dünyanın başka yerlerinde muteber kurumlarda ders verir. Graduate School of Design’da, Harvard Üniversitesi’nde, Illinois Üniversitesi’nde, Hamburg’daki Hochschule für Bildende Künste’de, Knowlton Mimarlık Okulu’nda eğitmenlik yapar. American Academy of Arts and Letters’ın onur üyesi olur. Vefatından önce Viyana’da Uygulamalı Sanatlar Üniversitesi’nde profesörlük yapar.

Zaha Hadid, birbirinden eşsiz projeleriyle genç mimarlara ilham olmaya devam edecek…

Taraf/ Kahraman Çayırlı