300 yıllık hamamların yıkılış hikayeleri!

İSTANBUL'daki eserlerin çoğu gerek savaş dönemleri, gerekse şehirde yaşanan depremler yüzünden büyük zarar gördü. Hatta Osmanlı'da 19. yüzyılda meydana gelen modernleşme hareketi sebebiyle de şehrin mimari dokusuna zarar verildi. 

Osmanlı sonrası dönemde de özellikle 1950'li yıllarda geniş caddeler ve büyük bulvarlar açma merakı başta Mimar Sinan eserleri olmak üzere birçok tarihi yapıyı ortadan kaldırdı. Fatih Güldal, yazdığı 'İstanbul'un Kaybolan 100 Eseri' adlı kitapta İstanbul'da kaybolmuş ya da halen harap olarak yıkılacağı günü bekleyen 100 tarihi eserin fotoğraflarını paylaşarak tarihçesini anlattı. Biz de aralarından hikâyesi en ilginç olan eserleri derledik. 

TAKSİM TOPÇU KIŞLASI 

İşgal döneminde avlusunda çeşitli spor müsabakaları yapılmaya başlandı. 

1921 yılında Çelebizâde Tevfik Bey adındaki A müteşebbis bu avluyu büyük bir stadyuma çevirdi. Taksim Kışlası'nın bulunduğu alan eski bir mezarlık bölgesi olup bugünkü Gezi nl Parkı'nın olduğu yerde idi. 31 Mart ayaklanması E3B sırasında top atışlanndan nasibini alan kışla ciddi zarar gördü ve 1939 yılında dönemin vali ve belediye başkanı Lütfi Kırdar zamanında yıktınlarak yerine İnönü Gezisi adıyla bir meydan yapıldı. 

DOLMABAHÇE SARAYI TİYATROSU

1859'da padişah, şehzadeler, devlet adamlan l ve yabancı elçilerin katılımıyla Gümüşsuyu'na çıkan I yolun başında açıldı. Üç sıra halinde, bir tanesi sultan I için ay yıldız armalı ve yaldızlı olmak üzere, 30'dan I fazla locaya sahipti. Tiyatronun iç tezyinatında I bol miktarda altın kullanılmıştı. 300 kişilik seyirci Fİ kapasitesine sahip olup diplomatik yemeklerin de l verilebileceği büyükçe bir salonu da bünyesinde h barındırıyordu. Binanın aydınlatma işi kesme kristalden 11 büyük avize ile Çin vazolannın üzerine konulan şamdanlar ve hava gazıyla sağlanıyordu. 1939 yılında Ayaspaşa-Dolmabahçe yolu düzenlenirken yıktırıldı. 

BABA HASAN ÂLEMİ MESCİDİ 

İl Fatih'teki Horhor Caddesi'nde İskenderpaşa Mahallesi'nde bulunuyordu. Yan kâgir, dört duvar üstünde kiremit örtülü bir mescit idi. Şerefesi taş korkuluklu, minaresi tuğla, minare külahı da kurşun  ile örtülüydü.1956 yılında bulvarın açılması sebebiyle, cami çukurda kalmasına ve yola tesadüf etmemesine rağmen dönemin valisi  Fahrettin Kerim Gökay tarafından yıktırıldı. 

MERZİFONLU KARA MUSTAFA  PAŞA (KARAKÖY) CAMİİ 

İstanbul'da Çarşıkapı semtinde bulunan külliye Osmnalı Devleti'nin önemli sadrazamlanndan biri olan Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın adını taşımaktadır, ilk restorasyonu Sultan II. Abdülhamid tarafından İtalyan mimar Raimond D'Aronco'ya yaptınlmıştır. 20.yüzyılın başlannda Karaköy'deki ulaşım ve yoğunluktan dolayı yaşanan yol genişletme çalışmalarından dolayı yıkılmıştır. 

AYASOFYA MEDRESESİ 

Ayasofya Kilisesi'nin yanında bulunan medresedir. Medrese Fatih Sultan Mehmed döneminde önemini kaybetse de ondan sonra gelen padişahlar döneminde birçok restorasyona uğradı ve 1924'e kadar eğitim veren bir kurum olmaya devam etti. Sonrasında öksüzler yurdu olarak kullanılmaya başlandı. 1934'te ise görünümü bozduğu gerekçesiyle yıkıldı. 

SALİHA SULTAN SIBYAN MEKTEBİ 

Azapkapı'daki bu mektep Sokullu Mehmed Paşa'nın yaptırdığı cami ve Saliha Sultan Sebili ile bir arada bulunuyordu. Mektebin içerisinde güzel bir sülüs hat ile yazılmış kitabe yer alıyord. Mektep, tek sıra kesme taş, üç sıra tuğla örülerek yapılmış iki cephede, üçer camla aydınlatılan kare planlı bir salondan ibaretti. 

Bir süre ilkokul olarak kullanıldıktan sonra yıkıldı. 

SADABAD SARAYI (ÇAĞLAYAN KASRI) 

Kağıthane'de Eyüp Sultan Caddesi'nde bugün belediye binası olarak kullanılan arsanın üzerinde bulunuyordu. 16. yüzyılda av ve eğlence merkezi iken 18. yüzyılda bir saraya dönüştürüldü. Önündeki dere yatağı temizlenerek buraya çeşitli kanallar açıldı ve şelaleler oluşturuldu. 19. yüzyılın ortalanndaysa harap bir durumdaydı. 

Sonrasındaysa yıktırılıp yerine yenisi yaptırıldı. 

İPLİKHANE-İ ÂMİRE FABRİKASI 

Eyüp'te Haliç kıyısında Asakir-i Mansure-i Muhammediye askerlerine elbise ve iç çamaşın temin etmek için kurulan bir yapıdır. 39 pafta, 45 ada üzerinde 350 metre uzunluğunda kurulan bu fabrikanın orta kısmında Haliç'e bakan bir avlusu da vardı. Kışlanın içerisinde bir hastane de mevcuttu. 1970'li yıllardan itibaren yıkılıp arazinin bir bölümüne Eyüp Lisesi bir bölümüne de park yapıldı. 

KIZLAR AĞASI (ABBAS AĞA) HAMAMI 

17. yüzyılın en meşhur haremağalanndan Abbas Ağa'nın en önemli eserlerinden biri olan hamam, Laleli'den Aksaray'a inen caddenin sol tarafında yer alıyordu. Mimar Sinan eseri olan Haseki Hürrem Sultan Hamamı gibi sanatsal değeri yüksek bir yapıydı. 1916 yılında yol yapımı gerekçesiyle yıkılmaya başlanan hamamın aslında yolu işgal etmediği anlaşılmışsa da iş işten geçmişti. 

Habertürk- Aslı Öztürk