Amortisman nedir, nasıl hesaplanır? Amortisman ayırma şartları nelerdir?
Amortisman, şirket giderleri arasında gösterilen kalemlerden biridir ve her yıl hesaplanması gerekmektedir. Bunun için ise amortisman ayrılacak eşyaların belirli şartları taşıması gerekmektedir. İşte, amortisman nedir, nasıl hesaplanır? ve Amortisman ayırma şartları nelerdir? sorularının yanıtları…
AMORTİSMAN NASIL HESAPLANIR?
Amortisman hesaplanırken, Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 315. maddesine göre amortismana tabi olan maddi varlıklar, Maliye Bakanlığı’nın iktisadi kıymetlerin faydalı ömürlerini dikkate alarak tespit ve ilan ettiği oranlar dikkate alınır.
Amortisman hesaplamak için farklı tercih edilebilir. Bununla birlikte, en çok kullanılan amortisman hesaplama yöntemleri şu şekildedir;
Normal Amortisman Yöntemi: Bu yöntem, eşit tutarlı amortisman adıyla da bilinmektedir. Hesaplama yaparken, amortisman tutarı maddi duran varlığın tutarına sabit bir amortisman oranı uygulanarak ya da tutar ekonomik ömre bölünerek hesaplanır.
Örnek vermek gerekirse; Bir işletmenin yüzde 18 KDV hariç olmak üzere ederi 10.000 lira olan bir demirbaş aldığı ve bu demirbaşın 10 yıllık ekonomik ömrü olduğu varsayıldığında
Normal amortisman yöntemi ile hesap yapmak için:
Amortisman oranı 1 bölü ekonomik ömür olarak hesaplanır. Yani 1/10 = 0,10’dur. Yüzde olarak karşılığı ise yüzde 10’dur.
Bu durumda, yıllık amortisman değeri: 10.000 x yüzde 10 = 1.000 liradır.
Azalan Bakiyeler Yöntemi: Hızlandırılmış amortisman yöntemi olarak da bilinen bu yöntemde, varlıklar normal amortismana göre 2 kat hızlı giderleşir. Giderleşme işlemi ise alış tutarı üstünden değil de yıl başına devreden net defter değeri üstünden hesaplanır.
Örnek vermek gerekirse; Bir işletmenin yüzde 18 KDV hariç olmak üzere ederi 100 lira olan bir demirbaş aldığı ve bu demirbaşın 5 yıllık ekonomik ömrü olduğu varsayıldığında
İlk yıl: 100 / 5 x 2 = 40 lira olarak giderleştirilir.
İkinci yıl: (100 – 40) = 60 / 5 x 2 = 24 lira olarak giderleştirilir.
Üçüncü yıl: (60 – 24) = 36 / 5 x 2 = 14,40 lira olarak giderleştirilir ve hesap her sene bir önceki yıl baz alınarak döngü devam eder.
Sonuç olarak bu yöntem ile giderleşme miktarı yıldan yıla azalır.
Fevkalade Amortisman Yöntemi: Bu yöntem, deprem, yangın ve sel gibi doğal afet ile benzeri ekstrem durumlarda varlıkların sabit değerinin bir kısmının veya tamamının kaybolması nedeniyle uygulanır. Böyle bir durumla karşı karşıya kalan işletmeler, ilgili idareye başvurarak varlıklarının belirli bir bölümünün amortize edilmesi talebinde bulunabilirler.
