Cep telefonlarımız depremi önceden haber verebilir mi? Google, dünyanın en büyük deprem algılama ağı için çalışıyor!
Android tabanlı telefonlarda depremi önceden haber veren uygulamalar, Kahramanmaraş merkezli depremler sonrasında gündem oldu. Peki cep telefonlarımız depremi önceden haber verebilir mi?
BCC'den Tom Ough tarafından aktarılan haberde, depremde birkaç saniyenin saklanabilmek için yeterli olabileceği ve bunun yanı sıra trenleri yavaşlatmak, uçakların kalkışını veya inişini durdurmak ve otomobillerin köprülere veya tünellere girmesine engel olmak için yeterli zaman sağlayabileceği belirtiliyor.
Bu şekilde bir sistemin bu sebeple daha kuvvetli depremlerde hayat kurtarabileceğine vurgu yapılıyor.
ShakeAlert sistemi iki kaynaktan alınan verileri ve USGS, California Teknoloji Enstitüsü ve California Berkeley Üniversitesi ile eyalet yönetiminin eyalet genelinde kurduğu 700 sismometreden (yer sarsıntılarını tespit eden cihazlar) meydana gelen bir ağı kullanıyor.
Fakat Google, insanların telefonlarını kullanarak dünyanın en büyük deprem algılama ağını hazırlamayı istiyor. Google'ın Android işletim sistemiyle çalışan akıllı telefonların birçoğunda telefonun hareket ettiğini algılayan ivmeölçerler mevcut. Bu ivmeölçerler, genel olarak telefonun çevrildiğini algılaması ve dikeyden yatay moda geçmesini sağlamak amacıyla kullanılıyor. Fitness uygulamasındaki adım sayımı özelliğinde de bu ivmeölçerlerden yararlanılıyor.
Aynı zamanda bu sensörler, şaşırtıcı derecede hassas olmaları sebebiyle mini bir sismometre gibi de hareket edebiliyor.
Google, cihazlarının bir depremin Birincil (P) dalgalarının titreşimlerini alması halinde, kullanıcıların telefonlarının otomatik olarak Android Deprem Uyarı Sistemine veri yollamasına ilişkin izin sağlayan bir işlev tanıttı.
Sistem, binlerce hatta milyonlarca başka telefondan gelen verileri toplayarak, bir depremin meydana gelip gelmediğini ve nerede olduğunu tespit edebiliyor. Ardından, sismik dalgaların ulaşması muhtemel görülen bölgedeki telefonlara uyarı yollayarak erken uyarıda bulunabiliyor.
Radyo sinyalleri sismik dalgalardan daha hızlı hareket edebiliyor, bu sebeple uyarılar merkez üssünden uzaktaki alanlara sarsıntı başlamadan önce yollanabilir.
Android'de yazılım mühendisi Marc Stogaitis konuya ilişkin açıklamasında "Aslında ışık hızını (bu kabaca bir telefondan yayılan sinyallerin seyahat hızıdır) deprem hızıyla yarıştırıyoruz. Ve şanslıyız ki ışık çok daha hızlı" ifadelerine yer verdi.
Verilerin çoğu kitle kaynaklı şekilde sağlandığında, teknolojinin pahalı sismometre ağlarının olmadığı erişimi güç alanlarda depremleri belirleme ihtimalini güçlendirdiği ileri sürülüyor.
Bu, dünyanın daha yoksul bölgelerinde erken deprem uyarısı verilme imkanını yükseltebilir.
Google mühendisleri 2022 Ekim'de San Francisco Körfez Bölgesi'ndeki telefonların, sismik dalgaların merkez üssünden dışarı doğru hareket ederken deprem algılama sinyallerinin yakalandığına tanıklık etti.
Sistem şu anda bu sarsıntıları düzenli şekilde biriktiriyor. En son, 4 Nisan 2023 tarihinde California, Tres Pinos yakınlarında yaşanan 4,5 büyüklüğündeki bir deprem ShakeAlert sistemi tarafından belirlendi ve bölgedekilerin cep telefonlarına mesaj yollanmasını tetikledi.
Küresel çapta kullanımda olduğu öngörülen 16 milyar cep telefonundan üç milyardan fazlasının Android tabanlı olduğu ifade diliyor. Deprem Uyarı Sistemi şu anda depremlerin yaşandığı 90'ı aşkın ülkede bulunuyor.
Fakat, özellikle az sayıda telefon kullanıcısının olduğu alanlarda; denizde yaşanan ve tsunamiye sebep olabilecek depremlerde sistemin kullanımı sınırlı kalabiliyor.
Birkaç saniyeden önce uyarı yollanmasına yardımcı olsa da depremlerin önceden tahmin edilmesi önemli bir zorluk olarak dünya genelinde sürüyor.
