Çevre Bakanlığı'ndan Hevsel Bahçesi açıklaması!

Son günlerde basın yayın organlarında yer alan Hevsel Bahçelerinin tarım arazisi vasfından çıkartıldığına ve bölgenin yapılaşmaya açılacağına ilişkin haberler gerçeği yansıtmamaktadır. Bakanlığımız tarafından yürütülen projede Dicle Vadisi ve çevresi tamamen koruma amaçlı odaklı Doğa parkı temalı tasarlanmış olup Dicle Vadisinin ve kentin besin kaynağı olan 8000 yıllık geçmişe sahip Hevsel Bahçeleri proje alanı sınırları dışında olup tamamen korunacaktır.

Diyarbakır ilinde yeterli yeşil alan bulunmadığı gibi, kent yakın çevresinde de planlı ve düzenlenmiş büyük alan kullanımlı yeşil alanlar, ağaçlandırılmış alanlar, mesire yerleri, orman alanları bulunmamaktadır. Bu sebeple uzun yıllardır çeşitli Kurumlarca gerçekleştirilmesi hedeflenen, ancak bu güne kadar gerçekleştirilememiş olan Dicle Vadisi Projesi’nin hayata geçirilmesi için Bakanlığımızca çalışmalara başlanmıştır.

Dicle Vadisi Neden Rezerv Yapı Alanı Olarak İlan Edildi?

Diyarbakır İli, Sur İlçesi sınırları içerisinde yer alan yaklaşık 187 ha.’lık Tarihi Suriçi Bölgesi, 6306 sayılı Afet Risk Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun uyarınca “Riskli Alan” ilan edilmiştir. Suriçi Bölgesine de hizmet etmek üzere bu bölge ile komşu ve Kırklar Tepesini içine alan 10985,55 ha’lık bölge rekreasyon alanı olarak kullanılması amacıyla 6306 Sayılı Kanun kapsamında Maliye Bakanlığı’nın uygun görüşü alınarak Rezerv Yapı Alanı olarak belirlenmiştir. Bakanlığımızın hedefi bu bölgede Diyarbakır halkının umutla beklediği Dicle Vadisinin doğal güzelliklerinin ön plana çıkartılacağı Doğapark’ı hayat geçirmektir.

Dicle Vadisi ve Hevsel Bahçeleri Yapılaşmaya Açılacak mı?

Bakanlığımızca yürütülen proje kapsamındaki 1098,55 ha’lık rezerv alan, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesince onaylı 1/25000 Çevre Düzeni Planı ve 1/5000 Nazım İmar Planında alanın büyük çoğunluğu rekreasyon alanı, park alanı ve ağaçlandırılacak alan olarak tanımlanmış olup, bunun yanında alanın kuzeyinde Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanı ile Akaryakıt ve Servis İstasyonları fonksiyonları, Kırklar Dağında da Konut Yerleşim Alanları ile Sosyal ve Kültürel Tesis Alanları fonksiyonları tanımlanmıştır. Ancak söz konusu fonksiyonların uygulanması durumunda Dicle Vadisi’nin doğal karakteri bozulacağından alanın doğa parkı olarak kullanılması amacıyla “Diyarbakır İli Dicle Vadisi Kırklar Tepesi Rekreasyon Alanı İmar Planı, Kentsel Tasarım ve Peyzaj Uygulama Projesi Yapımı Hizmet Alım İşi”nin yürütülmesine karar verilmiştir.

Dicle Vadisi Rezerv Alan Sınırlarında bulunan Kırıklar Dağının yapılaşmaya açılmasının şehrin kültürel ve tarihi dokusuna uygun olmadığı düşünülmektedir. Yakın zamanda yapılaşmaya açılmış olan bölgenin Dicle Vadisi Projesi ile tezatlığı nedeniyle, Büyükşehir Belediyesi tarafından imara açılmış olan Kırklar Dağındaki her türlü imar ve yapılaşma işlemleri durdurularak, Bakanlığımızca da bölgenin her türlü yapılaşmadan korunması için gerekli önlemler alınmıştır.

14 Kasım 2014 tarihinde toplanan Diyarbakır İl Toprak Koruma Kurulu, UNESCO Dünya Miras Listesine aday Hevsel bahçeleri ve devamındaki alanın TNKA (Tarımsal Niteliği Korunacak Alan) olarak korunmasına geriye kalan alanın ise yalnızca rekreasyon alanı, ağaçlandırılacak alan ve doğa parkı alanı olarak kullanılması şartıyla tarım dışına çıkarılmasına karar vermiş olup söz konusu karar yürütülen projemizle uyumludur. Bu karar sonucunda vadinin yapılaşmaya açılması değil, Dicle Vadisinin sahip olduğu değerlerin korunması ve kent yaşamına kazandırılması sonucu çıkmıştır. Ayrıca, Dicle Vadisi yapısı itibarıyla yüzyıllardır aktif olarak akan bir nehrin yatağından oluşmaktadır.  Bu alan yapılaşma için kesinlikle uygun olmayıp, Bakanlığımızca da yapılaşmaya açılması düşünülmemektedir. Bu kararla birlikte Hevsel Bahçelerine hiçbir şekilde müdahale edilemeyecektir.

Bakanlığımızca yürütülen projede UNESCO süreci de yakından takip edilmiş ve proje süresince Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi, Diyarbakır Valiliği, Diyarbakır Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ve Kültür Bakanlığı (Kaçakçılıkla Mücadele Daire Başkanlığı Dünya Miras Alanları Şube Müdürlüğü) yetkilileri ile toplantılar yapılarak görüş alışverişinde bulunulmuş ayrıca Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi ile söz konusu projeye ilişkin çeşitli yazışmalarla koordinasyon sağlanmıştır. Bu doğrultuda Alan Yönetiminin Miras Alanı olarak belirlemiş olduğu bölge; proje kapsamında tasarlanan Master Planda Mutlak Koruma ve Doğal Niteliği Korunacak alanlar olarak planlanmış olup; Master Plan Miras Alanları ile ilgili aktif kullanıma dönük hiçbir karar üretmemektedir. Bununla birlikte Alan Yönetimi Planının miras alanları ve tampon bölgeler için öngörmüş olduğu mekansal stratejiler, Master Plan ve Kentsel Tasarım projesinde de benzer biçimde ele alınmıştır. Ayrıca proje alanının %47’lik kısmı “Mutlak Koruma Alanları”, %40’lık kısmı da açık seralar, ağaç parkları ve düzenlenecek yeşil alanlar gibi fonksiyonları içeren “Kontrollü Kullanım Alanları” olarak tasarlanmıştır.

Dicle Doğapark’da Neler Olacak?

Dicle Vadisinde yürütülen projede kentin yaşadığı yeşil alan sorununa çözüm getirmek, Vadinin ekolojik özelliklerini de dikkate alarak, kente yeni bir rekreasyon yaşam alanı kazandırmak, ayrıca Dicle Vadisindeki bu güne kadar yaşanmış olumsuz kullanımlardan kaynaklı (kıyıların tahribi, kontrolsüz ağaç ve saz kesimi, çevredeki sanayi tesislerinin kirletici etkisi, yöreye yabancı bitki dikimi, çöp moloz dökümü, Kırklar tepesinde devam eden ve doğal değerler dikkate alınmadan yapılan yapılaşma vb) tahribata yönelik “Doğa Koruma ve Onarımı”na yönelik tasarım çalışmaları yürütülmektedir.