Çinli emlak devi Evergrande iflas edebilir mi?

Geçen hafta, Çinli emlak devi Evergrande’ın iflas etmekte olduğu haberleri, uluslararası piyasalarda endişelere neden oldu. Bunun nedeni, şirketin 100 milyon dolarlık tahvil ödemesinde sorun yaşadığı iddialarıydı. Ancak endişeler bununla sona ermiyor.

Para Dergisi'nden Alev Rigel'in haberine göre; toplamda 300 milyar dolarlık borcu bulunan şirketin, yükümlülüklerini yerine getirememesi durumunda Asya piyasalarında domino etkisi yaratmasından ve diğer şirketlerin de birer birer iflas etmesinden endişe ediliyor. Ödemeler gününde gerçekleştirilmezse ve yeniden yapılandırmaya gidilmezse borçlar, hukuk diliyle temerrüde düşecek (Kelimenin anlamı, Türk Dil Kurumu'na göre; direnme, kafa tutma). Bu, iflas anlamını taşımıyor. Yalnızca borçların “zamanında ve tam olarak ödenmemesinden kaynaklanan hukuki durum" anlamına geliyor. Birkaç hafta öndesine kadar kimsenin ismini duymadığı bir şirket olan Evergrande, birdenbire herkesin dilinde olan bir marka haline nasıl geldi?

Borsalarda yatırımlarınız bulunuyorsa, büyük şirketlerin değil batışından, söylentisinden bile endişe edersiniz. Çünkü bu devlet, çökerken beraberinde diğer şirketleri de yanında götürür. Evergrande hakkında, işlerin yolunda gitmediğine ilişkin söylentiler işitirseniz, endişeniz korkuya dönüşür. Evergrande’ın yer aldığı borsalarda olmasanız bile rahat olamazsınız. Çünkü küresel ekonomiyi şok dalgaları vurur.

Evergrande, Çin'in en büyük emlak geliştirici şirketleri arasında. Ülkenin 280'i aşkın şehrinde bin 300 projesi bulunuyor. Yalnızca gayrimenkul işinde değil. Elektrikli araçlar, medya, finansal hizmetler, spor takımları sahipliği, sağlık hizmetleri, tema parkları (Eskiden “eğlence parkı” veya “luna park” denirdi. Şimdi merkezi bir temayı temel alan parklara “tema park” ismi veriliyor) gibi branşlarda da faaliyetlerine devam ediyor.

ÇOK SAYIDA BANKADAN KREDİ ALDI

Avustralya Yayın Kurumu ABC'ye (Australian Brioadcasting Corporation'a) göre şirket, on sene önce büyük bir atak yaparak çok sayıda bankadan yüklü kredi kullandı. Bu paraları, blok apartmanlar, siteler inşa etmekte harcadı. Çok kısa sürede aşırı şekilde büyüme gösterdi. Bu sebeple Evergrande, dünyanın en borçlu şirketi oldu.

Bu durum çok önceden Çin hükümeti tarafından fark edilmişti. Geçtiğimiz sene hükümet, iç piyasaları da çökertebilecek gidişi dizginlemek için çaba gösterdi. Şirketin daha fazla borç almasını engel oldu. İnşa ettiği apartman dairelerini de bir an önce satıp borçları için kaynak oluşturması amacıyla teşvik etti. Çin'in nüfusu az, cazibesi olmayan, gelecek için umut vaat etmeyen şehirtlerinde gereksinim fazlası apartmanlar inşa etmesi için de izin çıkarmadı.

Evergrande ise Hong Kong Borsası'na yaptığı açıklamada, nakit akışı üzerinde muazzam bir baskı olduğuna dikkat çekti ve yatırımcıların endişelenmesinin nedeninin “negatif medya raporları" olduğunu dile getirdi. Şirket hala, borç ödemesini karşılayacak kadar konut satamayacağının kaygısına sahip. Evergrande'a yatırım yapmaya teşvik edilen tedarikçiler ve şirket çalışanları, merkez bina önünde sürekli gösteriler yapıyor ve zararlarının tazmin edilmesini istiyor.

Şirketin, tam rakamlara erişilemese de, bir milyon 400 bin ev sattığı, fakat bu dairelerin önemli bir bölümünün proje üzerinden müşterilere satıldığı, taahhüt edilen çoğu dairenin henüz yapılmamış olduğu iddia ediliyor. İkinci büyük hissedarı olan "Chinese Estate Holdings"in ortaklıktan ayrılacağını duyurması, Evergrande'in ne kadar zor bir durumda olduğunun isparı olarak görülüyor. 

ÇİN EKONOMİSİ İÇİN FELAKET OLUR

Ancak İngiliz yayın kuruluşu BBC'ye göre geçen Çarşamba günü, şirketin hissedarlarla yaptığı anlaşma ve 83.5 milyon dolar faiz ödemesi için taahhütte bulunması sonucu Evergrande'ın borsalardaki değerinin arttığı belirlendi. Yükseliş yüzde 17 olarak açıklandı. Şirketin hisseleri Hong Kong Borsası'nda yüzde 80'i aşkın değer kaybı yaşamıştı. Evergrande, batmayacak veya batmasına izin verilmeyecek kadar büyük bir şirket haline mi geldi?

Anlaşmada bir aylık bir ödemesiz süreçten (lütuf döneminden) bahsediliyor. Piyasa gözlemcilerine göre Evergrande, bir şekilde uzlaşma yapmakla yükümlü.

Batması ya da krizde olması, Çin ekonomisi için felaket anlamı taşıyabilir. Çarşamba anlaşması, bazı yatırımcılara göre olumlu bir gelişme. Fakat tedirginlik hissi, yatırımcıların çoğunluğunda kendini gösteriyor. Hong Kong Üniversitesi'nde Bilim ve Teknoloji kürsüsü bünyesinde çalışmalarına devam eden Gelişmekte olan Piyasa Çalışmaları Enstitüsü'nün direktörü Donald Low, konuya ilişkin açıklamasında“Bu, küçük bir soluklanma mı, yoksa bir kurtarma planı mı yürürlüğe girdi, önümüzdeki günlerde anlayacağız” dedi.

Amerikan gazetesi The New York Times ise, “Evergrande sıkıntısının ötesinde, yavaşlayan Çin ekonomisi bulunuyor” görüşünü belirtti. “Çin'in büyümesi yavaşlıyor. Otomobil satışlarının düşmesinin ardından diğer alanlardaki sanayi üretimleri de azaldı. Şimdi bunları emlak piyasalarındaki kriz takip ediyor. Her alanda satışlar, alarm verecek düzeylerde düşüyor." ifadelerine yer veren gazete, yorumunu şu şekilde sürdürüyor:

“Çin hükümetinin karayolu ve demiryolu projelerindeki ağır harcamaları, ekonomiyi yüzer durumda tutmayı amaçlıyordu. Ama plan tutmadı. Yetkililer şimdi ülkenin en büyük şirketlerinden birini kurtarma çabası içinde. Aksi halde Evergrande'ı diğerleri takip edebilir. Kurtarma planı ise çok zor. Çünkü şirketin yaptığı apartman daireleri satılmıyor. Dairelerin fiyatları, pek çok Çinli ailenin ödeyebileceği rakamın çok üzerinde."

Çin ekonomisinde Evergrande tehlikesi!

Evergrande batarsa 1,5 milyon konut alıcısı olumsuz etkilenir!