Değerli Konut Vergisi’nin belediyelere herhangi bir getirisi var mı?
Değerli konut vergisi ve konaklama vergisinden belediyelere pay verilmesi ile ilgili 7194 sayılı Kanundaki düzenlemenin gözden geçirilmesinde fayda var...
Dünya gazatesinden Ahmet Arslan bugün köşesinde "Konaklama Vergisi ile Değerli Konut Vergisi’nin belediyelere herhangi bir getirisi var mı?" başlıklı yazı kaleme aldı. İşte yazının detayları;
Bilindiği üzere, belediyelerin gelir kaynakları kendi (öz) gelirleri ile merkezi yönetimden aktarılan paylardan oluşmaktadır.
07.12.2019 tarih ve 30971 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7194 sayılı Dijital Hizmet Vergisi İle Bazı Kanunlarda Ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunla konaklama vergisi ile değerli konut vergisi ihdas edilmiştir. Söz konusu düzenlemenin amacı devlete gelir sağlamanın yanı sıra belli bazı alanlarda oluşan kâr ve rantın kavranmasıdır.
Turizm, imar, altyapı vb. hizmetler belediyelerin görev ve faaliyet içinde bulunduğundan bu faaliyetlerden kaynaklanan kâr ve ranttan belediyelerin de istifade etmesi gerekmektedir.
Rantın vergilendirilmesine yönelik olarak belediyelerin harcamalara katılma payı ile emlak vergisi gibi vergileme araçları bulunmakla birlikte gerek söz konusu gelirlerin yapısı gerekse yerel koşular bu araçların yeterince kullanılamamasına yol açmaktadır.
Öteden beri, merkezi yönetim tarafından alınan vergilerin bir kısmının belediyelerin iktisadi ve sosyal faaliyetlerinin sonucunda yerel kalkınmanın da ürünü olduğu ve bu nedenle bu vergilerden belediyelere pay verilmesi gerektiği iddia edilmektedir.
Ülkemizde merkezi yönetim tarafından toplanan vergilerden belediyelere pay verilmesi 5779 sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun hükümleri yoluyla gerçekleşmektedir. Söz konusu kanuna göre;
- Genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamının; yüzde 1.5’i büyükşehir dışındaki belediyelere, yüzde 4.5’i büyükşehir ilçe belediyelerine ve yüzde 0.5’i il özel idarelerine ayrılır. Büyükşehir sınırları dışındaki belediyelere ilişkin payın; yüzde 80’lik kısmı belediyelerin nüfusuna ve yüzde 20’lik kısmı gelişmişlik endeksine göre İller Bankası tarafından belediyelere dağıtılır. Ayrılan büyükşehirlerdeki ilçe belediyeleri payının; yüzde 90’lık kısmı ilçelerin nüfusuna, yüzde 10’luk kısmı ise ilçelerin yüzölçümüne göre dağıtılır.
- Büyükşehir belediye sınırları içinde yapılan genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamının yüzde 6’sı ile genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamı üzerinden büyükşehir ilçe belediyelerine ayrılan payların yüzde 30’u büyükşehir belediye payı olarak ayrılır. Ayrılan yüzde 6’lık büyükşehir belediye payının yüzde 60’ı doğrudan ilgili büyükşehir belediyesi hesabına aktarılır. Kalan yüzde 40’lık kısmının yüzde 70’i nüfusa, yüzde 30’u yüzölçümü esasına göre büyükşehir belediyeleri arasında dağıtılır.
Dikkat edilirse büyükşehir belediyesi dışındaki belediyeler ortak havuzdan pay almakta iken yani kendi belediye sınırları içinde toplanan vergilerden doğrudan faydalanamazken büyükşehire ait belediye payının %60’ı o büyükşehirin sınırlar içinde tahsil edilen vergiden oluşmakta yani her bir büyükşehir belediyesi kendi sınırları içindeki kaynak oluşumundan doğrudan pay alabilmektedir.
7194 sayılı Kanunda ihdas edilen vergilerin belediyelere herhangi bir faydasının olup olmadığı söz konusu kanun hükümlerinin irdelenmesi suretiyle anlaşılmaktadır.
Değerli Konut Vergisi
7194 sayılı Kanun’a göre, değerli konut vergisinin konusu Türkiye sınırları içinde bulunan mesken nitelikli taşınmazlardan bina vergi değeri veya Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nce belirlenen değeri 5 milyon Türk Lirası ve üzerinde olanlardır.
Tahsil edilen değerli konut vergisi, genel bütçe geliri olarak kaydedilir. Bu bağlamda söz konusu verginin genel bütçe geliri olması nedeniyle 5779 sayılı Kanun kapsamına dahil olduğu ve dolayısıyla bu kanun kapsamında belediyelere verilen payı arttıracağı akla gelebilir. Bununla birlikte, 7194 sayılı Kanun’da bu verginin 5779 sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun ile diğer kanunlara göre mahalli idarelere verilecek payların hesabında dikkate alınmayacağı açıkça belirtilmiştir.
Bu nedenle, gerek merkezi yönetime ait bir vergi olması gerekse bu verginin 5779 sayılı Kanun kapsamı dışında tutulması nedeniyle değerli konut vergisinin belediyelere herhangi bir getirisi bulunmamaktadır.
Sonuç
7194 sayılı Kanun’da yapılan düzenlemelere göre;
- Değerli konut vergisinin ne doğrudan ne de 5779 sayılı Kanun kapsamında toplam vergi gelirlerinden pay alma şeklinde belediyelere herhangi bir getirisi bulunmamaktadır.
Belediyelerin imar, altyapı ve iskan hizmetlerinin gayrimenkullerin değerinin artmasında ve bir konutun değerli konut vasfına erişmesine doğrudan etkisi olmasına karşın belediyelerin rantın vergilendirilmesine yönelik değerli konut vergisinden dolaylı dahi olsa pay alamaması hakkaniyet ve iktisadi prensiplerle bağdaşmamaktadır.
Değerli konut vergisi ve konaklama vergisinden belediyelere pay verilmesi ile ilgili 7194 sayılı Kanundaki düzenlemenin gözden geçirilmesinde fayda bulunmaktadır.
