Erdoğan Bayraktar: 6.5 milyon konutun dönüştürülmesi bekleniyor!

Sayın Bakanım, inşaat sektöründe kötü müteahhitlik uygulamalarının önüne geçmek için, Yapı Müteahhitliği Bilişim Sistemi'ni (YAMBİS) hayata geçirdiniz. Bu sistemin faaliyete geçtiği zamandan bu güne kadar ne gibi gelişmeler yaşandı?

YAMBİS (Yapı Müteahhitliği Bilişim Sistemi), vatandaş girişi de yapılarak müteahhitlerin T.C. Kimlik, Vergi ve Yetki belge numaralarından biriyle müteahhitlik durumunun sorgulanabilmesi, yetki belgesi iptal edilen müteahhitlerin listesinin görülebilmesi, Müteahhitlik ve Müelliflik işlemlerinin bilgisayar ortamında gerçekleştirilebilmesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından açılan bir Müteahhitlik Bilgi Sistemi’dir. Bu bağlamda ülkemizde yapı müteahhitliği hizmeti verebilmek için gereken asgarî şartlar belirlenmiştir. “İmar Kanunu’nun 28, 42 ve 44’üncü maddelerine dayanılarak hazırlanan "Yapı Müteahhitlerinin Kayıtları ile Şantiye Şefleri ve Yetki Belgeli Ustalar Hakkında Yönetmelik” Resmî Gazete’nin 16 Aralık 2010 tarih ve 27787 sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu yönetmelik kapsamında Yapı Müteahhitliği Bilişim Sistemi (YAMBİS) oluşturulmuş, 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren yapı ruhsatına tabi, inşaat yapan inşaat ve tesisat müteahhitleri sistem üzerinden kayıt altına alındı. Can ve mal güvenliğini tehdit eder nitelikte yapı inşa eden vı bu aykırılığı verilen süre içinde ortadan kal dırmayan imar Kanunu kapsamında kusurlu işlem yapan yapı müteahhitlerinin yetki belgesi 1 ila 10 yıl arasında değişen sürelerle, iptal edilmek suretiyle faaliyetleri ülke çapında durduruldu. Bu kişi ya da fırmalar adına yapı ruhsatı düzenlenmeyecek. Yetki belgesi numarası iptal edilen yapı müteahhidi, yapı ruhsatı alınmış mevcut işleri tamamlamanın dışında, yasaklılık süresince ve neden olduğu aykırılığı gidermeden yeni yapım işi üstlenemeyecek. Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte yaklaşık 190 bin müteahhide “Yapı Müteahhidi Yetki Belgesi Numarası”, 240 bin ustaya da farklı branşlarda olmak üzere toplam 366 bin 911 adet “Geçici Ustalık Yetki Belgesi” verildi.

Kentsel Gelişme Stratejisi ve Eylem Planı Hazırlama Projesi (KENTGES) hakkında bilgi alabilir miyiz?

KENTGES; kentleşme ve imar konularında merkezi ve yerel idareler için bir yol haritasıdır. Bu belge, yerleşme ve yapılaşma konularında kentleşme ve imar için merkezde düzenleyici ve denetleyici tek bir koordinasyon birimini, yerelde ise daha güçlü ve donanımlı kimliğiyle icracı yerel yönetimleri ve onların hizmetlerini geliştirmeyi hedef alıyor. Yerel yönetimlere hizmet noktasında yol gösteren, onlara rehberler hazırlayan, mevzuat çıkaran, uygulamaları yönlendiren bir Bakanlık yapılamasını, ayrıca hızlı ve esnek hareket kabiliyeti olan yeni bir planlama anlayışını öneriyor. KENTGES; ulaşım, altyapı, konut ve arsa sunumu, afetlere hazırlık, koruma, iklim değişikliği, yaşam kalitesi, sosyal politikalar ve katılım konularında merkezi ve yerel düzeyde yapılacak iş ve işlemleri belirliyor. Kentsel Gelişme Strateji Belgesi ve Eylem Planı; bakanlığımız ve ilgili kamu kuramlarının üst düzey temsilcilerinden oluşan “izleme ve Yönlendirme Kurulu” tarafından yürütülüyor ve izleniyor. Kurulun sekretaryasını Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yapıyor. Kurul Üyeleri; içişleri Bakanlığı, Orman ve Su işleri Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, DPT ve Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’ndan oluşuyor.

Ulusal konut piyasasını oluşturma yönünde çalışmalara başladınız. Kentsel dönüşümle birlikte uygulanacak bu yasa neler getiriyor?

Kentsel dönüşüm çalışmaları ilgili kanu-nun yürürlük tarihi olan 31 Mayıs 2012 tarihinden itibaren başladı. Dönüşüm, öncelikle 1’inci derece deprem kuşağında yer alan ve nüfus yoğunluğu fazla olan illerden başlayacak. Bu kapsamda, İstanbul, Kocaeli, Sakarya, Bursa ve  İzmir  gibi illerimiz l’inci derece deprem kuşağında bulunmaları ve nüfus yoğunluğu nedeni ile öncelikli illerimizdir. Fay hatları, sel ve heyelana maruz bölgeler gibi afet risklerinin fazla olduğu alanlar tespit edilecek ve uygulamalara tespitler doğrultusunda başlanacak. Bu uygulama aşama aşama tüm ülkeye yayılacak. Hedefimiz bu çalışmaları 2023’e kadar tamamlamak. Bu hedefe ulaşmak için çalışmalarımız hızlı bir şekilde devam ediyor.

İnşaat şirketlerinin ruhsat çıkarma işlemleri çok uzun sürüyordu. İmar ve ruhsat mevzuatında birtakım düzenlemeler yapılacak mı?

3 Nisan 2012 tarihli ve 28253 sayılı Res-mî Gazete’de yayımlanan “Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile birlikte ruhsat sürecinin kısaltılmasına ve kolaylaştırılmasına yönelik birçok yenilik yürürlüğe girdi. Bunları şu şekilde özetleyebiliriz. Yapı projelerinin hazırlanması için gerekli imar durum belgesi, onaylı jeolojik ve jeoteknik etüt raporu ile yol ve kanal kotu tutanakları gibi belgelerin en geç 2 ila 5 gün içinde verilmesi hükme bağlandı. Düzenleme öncesinde mevzuatta herhangi bir süre belirlenmemiş olan bu işlemlerin hızlandırılması sağlandı. Böylece keyfi bazı uygulamalarının önüne geçilerek yatırımcıların iş programlarını daha sağlıklı yapmalarına imkân tanındı. İdarelerin; kurumlarm kayıtlarına elektronik ortamda erişebilmesi ve gerekli bilgilere doğrudan ulaşmaları sağlanarak “ruhsat başvurusu”nda tapu idaresinden tapu kayıt örneği getirme ve benzeri zorunluluklar ortadan kaldırıldı. Böylece yatırımcının farklı kurumlarda belge takip etmelerine ihtiyaç bırakılmayarak, gereksiz kırtasiye ve bürokrasinin önüne geçildi. Elektrik, telefon ve doğalgaz tesisat projelerinin yapı ruhsatı verilmesi aşamasında idareye sunulması zorunluluğunu kaldırdık. Böylece yatırımcı yapının inşa faaliyetine daha çabuk başlayabilecek. Ruhsat başvuruların-da meslek odasından sicil durum belgesi getirme zorunluluğu da kaldırılımış oldu. Bunun yerine sicil durum taahhütnamesi alınması yönünde bir düzenleme yapıldı. Ayrıca, yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgelerinin birer örneğinin ilgili meslek odalarına bildirilmesi sağlanarak meslek odalarınca bu üyelerinin kayıtlarının tutulması ve izlenmesi mümkün hale getirildi. Böylece daha etkin bir denetim sistemi sağlanmış oldu. Bundan sonra yapı kullanma izin başvurularında fenni mesul veya yapı denetim kuruluşu raporları dışında yatırımcıdan herhangi bir belge istenmeyecek. İmar Kanunu ve Yönetmeliklerinde değişiklik çalışmalarımız devam ediyor. Taslak çalışmada yer alan ruhsat sürecine yönelik uygulayacağımız diğer yeniliklerden bazıları ise şöyle: Ruhsat ve iskân süreçlerini daha da kısaltabilmek için ilgililerinden taahhütname ve teminat alınması suretiyle, yalnızca belge kontrolü yapılarak 5 iş günü içerisinde yapı ruhsatı verilmesi ve inşaatın tamamlandığına dair ilgililerce tutanak düzenlenmesini takiben 3 iş gün içerisinde “yapı kullanma izin belgesi” verilmesi öngörülüyor. Ruhsat formunun daha da sadeleştirilmesi amacıyla yapı denetimi, yapı müteahhidi ve şantiye şefi gibi inşa süresinde her an değişebilecek unsurların yapı ruhsatından çıkarılması, bu kişilere ilişkin yapı ruhsatı dışında ayrı bir form düzenlenmesi imar hukukunun kamu ihale hukuku ile uyumlu hâle gelmesi planlanıyor. Böylece bu unsurlarda bir değişiklik olması hâlinde yapı ruhsatı formunun revize edilmesine gerek kalmayacak. Yapının yatay ve düşey konturlarında, taşıyıcı sisteminde herhangi bir değişiklik olmaması, kat mülkiyeti hukukuna göre parsel maliklerinden izin alınması, yapı kullanma izni alınmadan önce tüm değişiklik projelerinin ilgili idarelerce onaylanmış olması, bütün sorumluluk yapı müteahhidinde, yapı denetiminden sorumlu müşavirlik kuruluşunda ve ilgili proje müelliflerinde olması şartıyla ruhsat deği-şikliğine gerek kalmadan yapıda değişiklik yapabilmeyi sağlayacak değerlendirmeler yürütüyoruz. Bu değişiklik, sayesinde yapı-nın inşa sürecince daha hızlı kararlarla geliştirilebilmesinin önü açılacak.

"Kentsel Dönüşüm Yasası" ile dönüşüm çalışmaları bu ay başladı. Yasa çıktıktan bugüne kadar ne gibi gelişmeler yaşandı? Bina sahiplerinden dönüşüm için yetkili kurumlara beklenen başvurular gerçekleşiyor mu?

6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’un yürürlüğe girmesiyle birlikte öncelikle ikincil mevzuat çalışmalarına başlanmış bu süreç içerisinde uygulamaya yönelik de çalışmalar hızlı bir şekilde yürütüldü. Şu anda ikincil mevzuat çalışmaları tamamlanmış durumda. Uygulama süreci bundan sonra daha etkin yürütülecek. Bu kapsamda bu ay içerisinde ilk yıkımlar gerçekleştirilecek. Kanun temelde yerel yönetimleri de etkin olarak sürecin ana aktörlerinden biri olarak tanımlıyor. Bu kapsamda yerel yönetimlerin ve Valiliklerin süreçteki rollerine ve uygulama sürecinde yürütecekleri işlemlere ilişkin bakanlığımızca bilgilendirmeler yapılıyor. İllerimizin talepleri de bakanlığımıza iletilmeye başlandı.

"Kentsel Dönüşüm Projesi" içerisinde yer almak istemeyen vatandaşlar için ne gibi çözümler planlanıyor?

Öncelikle bu süreç, temelde vatandaşlarımızın yürütecekleri bir süreçtir. Bu nedenle vatandaşlar bunun bir can güvenliği olayı olduğunu düşünerek evlerinin riskli olup olmadığını Bakanlıkça lisanslandırılan firmalara kontrol ettirmelidirler. Bunun sonrasında binası riskli olan vatandaşlar yapılarım mutlak suretle yıkmalıdırlar. Anlaşarak yapısını yıkmak isteyenlere devlet birçok destek ve imkân sağlayacaktır. Bu vatandaşlarımız istedikleri takdirde geçici konut veya iş yeri tahsisi ya da kira yardımı yapılabilmektedir. Anlaşma ile tahliye edilen, yıktırılan veya kamulaştınlan yapıların maliklerine ve malik olmasalar bile bu yapılarda kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak en az bir yıldır ikamet ettiği veya bunlarda iş yeri bulunduğu tespit edilenlere de yardımcı olmak istiyoruz. Bu kişilere konut, iş yeri, arsa, kredi veya mülkiyet ya da sınırlı ayni hak sağlayan ve usul ve esasları Bakanlıkça belirlenen konut sertifikası verilebilir. Bunlardan konutunu ve iş yerini kendi imkânları ile yapmak veya edinmek isteyene de kredi verilebilir. Sürecin içerisinde almak isteyenlere her türlü imkân ve kolaylık sağlanmakta olup vatandaşlarım kendi uygulamalarını kendilerinin yapmasını istemeleri hâlinde devlet müdahil olmayacak sadece yukarıda belirtilen kredi destek yardımlarda bulunacak, vatandaşımız da uygulamayı kendisi yürütecektir.

Bu projeyle kapsamında farklı rakamli telaffuz ediliyor. Net olarak kaç konut yıkılıp, yeniden kaç konut yapılacak?

Türkiye’de Kentsel Dönüşüm süreci 1,2, 5, 10 ve 20 yıllık eylem planları dâhili yaklaşık 20 yıl olarak planlanıyor. Yakla 20 milyon adet konut stoku olan Türkiye riskli yapılar belirlendikten sonra 6.5 n yon konutun dönüşeceği tahmin ediliyor.

Kentsel dönüşüm inşaat sektöründe çok ciddi bir hareketlilik yaşatacak. Bu projenin kamuda ve özel sektörde oluşturacağı ekonomik değerler neler?

Sürecin etkin olarak uygulamaya başlaması ile birlikte sektörde büyük bir hareket yaşanacak. Bu hareketlilikte özel sektöre çok büyük bir görev düşmektedir. Böyle 1 süreç sadece kamu eliyle yürütülemeyeo olup özel sektörün işin içerisinde etkin olarak yer alması gerekecek. Sürecin tamamına baktığımızda tahmini maliyet yaklaş 500 milyar dolar gibi gözüküyor. Böylesiı ciddi bir rakamın konuşulduğu bu süreç sonunda riskli yapı stoku bertaraf edilecek ve sağlıklı-güvenli alanlar oluşturulma sağlanacak.

Afet sonrası oluşan can ve mal kayıpla büyük ölçüde azalacak. Afetler olmada gerekli tedbirlerin alınması temelinde yürütülen işlerin yanında bu sürecin diğer getirileri de olacak. Ülkemizde kişi başına düşe millî gelir 10 bin doları aştı. Türkiye’de teknik eleman, müteahhitlik, inşaat sektöri inşaat malzemeleri ciddi anlamda gelişti. Kentsel dönüşüm sürecinde yüzde 90 yer inşaat malzemeleri kullanılacak. Kentse dönüşüm sırasında yerli malzemede kalitenin artacağı, yaklaşık 200 sektörde ekonomik canlanma olacağı ve yeni iş imkânlarının doğacağı düşünülüyor. İnşaat ve teknik müşavirlik sektörü ciddi manada gelişecek Düzenli yapılaşma sayesinde kaynak israf engellenecek. Bu sayede yalıtımı tam olarak sağlanmış, asgari konfor koşullarına sahip, enerjiyi savurmayan ve en önemlisi çevre dostu yapılarla yeni hayat alanlar oluşturulacak.

İş ve Yaşam