Gümüşhane Santa Harabeleri korunmak için tescillendi!

Gümüşhane Dumanlı köyünde bulunan ve 'Gökyüzüne yakın saklı kent' olan, arkeolojik doğal sit alanı Santa Harabeleri, 'kesin korunacak hassas alan' olarak tescil edildi. 

Hürriyet'te yer alan habere göre; Dumanlı köyü sınırlarında yer alan, geçmişi Orta Çağ’a kadar uzanan, ‘Gökyüzüne yakın saklı kent’ olan arkeolojik doğal sit alanı Santa Harabeleri, taştan inşa edilen tek katlı yapılar ve kiliselerden meydana geliyor.

Rum sivil mimarisine özgü eserleri yer alan ve bugüne kadar ayakta kalan yapılar, son yıllarda kaçak define kazıları ile tahrip edilirken, bakımsızlıktan kaplanan otlarla da görsel güzelliğini kaybediyor.

Santa Harabeleri, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla ‘kesin korunacak hassas alan’ olarak tescillenip koruma altına alındı.

Ekim'de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren karar kapsamında, bölgeyi turizme kazandırmak için restorasyon çalışmaları da başlatıldı. Rum sivil mimarisine özgü eserler, taştan inşa edilen tek katlı yapı, kilise gibi pek çok tarihi yapıyı barındıran ve kaçak definecilerin kazılarıyla tahribata uğrayan Santa Harabeleri’nin restore edilerek bölge turizme kazandırılması amaçlanıyor.

"Dipsiz Göl de sınırları içerisinde"

Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği Başkanı, Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) öğretim üyesi Dr. Coşkun Erüz, tescil kararı ile ilgili Santa Harabeleri’ndeki koruma alanının bin 300 hektara kavuştuğundan bahsetti.

Erüz, "Santa, ‘Karadeniz’ deyince aklınıza gelebilecek kültürel alt yapıya sahip, hırçın bir coğrafyayı gösteriyor. Karadeniz denince akla gelen her daim yeşil, içinden akarsu geçen, etrafı ormanlarla kaplı hem yayla hem köy hem de kültür merkezi olduğu için gidenleri cezbediyor. Santa’nın fotoğraflarına bakanlar bunu hissederler. Burası son dönemde ünlü olan Dipsiz Gölü de sınırları içerisinde barındırıyor. Hem arkeolojik hem de doğal sit alanı. Sayın Cumhurbaşkanımızın onayıyla birlikte koruma alanı bin 300 hektarlık bir alana kavuştu. Bu alan içerisindeki kültürel alanların haricindeki alanın tamamı doğal sit alanı kapsamında. Bu doğal sit de kesin korunacak ve nitelikli korunacak doğal sit olarak ayrılıyor. İçerisindeki köy yerleşimlerinin olduğu yer ise sürdürülebilir kullanım alanı olarak tescillenmiş durumda. Santa aslında hem doğal hem de kültürel anlamda arkeolojik sit alanı pozisyonunda olan bir yer" açıklamasında bulundu.

Gümüşhane'nin Taşköprü Yaylası'nda define kazısının ardından yok olan Dipsiz Göl, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile valiliğin yürüttüğü eylem planı kapsamındaki çalışmalarla yeniden eski haline döndü. Su seviyesi yükselen gölün etrafında bulunan canlı yaşamının da canlandığı kaydedildi.

"Yerleşimcilerin duyarlı olması gerekir"

Santa’da bulunan yaşam alanlarının yalnızca yaz aylarında kullanıldığı için bölgenin korunmasız kaldığını ve kaçak definecilerin hedefi olduğundan bahseden Erüz, "Sadece yaz mevsiminde 3- 4 aylığına iskan ediliyor. Onun dışındaki dönemlerde hemen hemen boş. Maalesef bölgedeki köprüler, çeşmeler, kiliseler hatta insanların yaşadığı evleri dahi korumasız kalarak diğer mevsimlerde büyük tahribata uğruyor. Devletin bunu fark edip, gidip tedbir alması çok kolay değil. O yörede yaşayan, alanın esas sahibi olan yerleşimcilerin duyarlı olması gerekir. Gerekli ihbarı yaparak oranın kontrol altında tutulmasını sağlamalı" ifadelerini kullandı. 

"Önce planlama sonra yapılaşma"

Santa bölgesinin turizme kazandırma çalışmaları yapıldığından bahseden Erüz, "Koruma imar planı ile alan yönetim planı çalışmalarının yıllar içinde yapılacağı düşünülüyor. Yakın bir zamanda restorasyon kapsamına alınma durumu da var. O tarihi yapıların bir kısmının turizme kazandırılması durumunda Santa’da yılın 12 ayı turizm yapılabilecek hem tarihi hem doğal bir coğrafya. Ayder ve Uzungöl’ün başına gelen önce yapılaşma sonra planlama değil de önce planlama sonra yapılaşmayı başarırsak, Santa ve hemen arka vadide bulunan Kurum ve İmera gibi tarihi yerleşimler hem Trabzon hem Gümüşhane’ye büyük potansiyel oluşturacak" açıklamasında bulundu. 

Santa harabeleri

Doğu Karadeniz'de bulunan Rum- Pontus Devleti'nin kültürel mirası olan Santa Harabeleri'nin, 17’nci yüzyılda inşa ediliyor. Rumların bölgeden 1923'te göç etmesiyle bırakılan harabeler, Gümüşhane’ye 72, Trabzon’a ise 42 kilometre uzaklıkta; Gümüşhane’nin Dumanlı köyünde bulunuyor. Rum sivil mimarisine özgü eserleri barındıran ve 1999'da arkeolojik doğal sit alanı olarak açıklanan Santa Harabeleri, 7 mahallede taştan inşa edilen tek katlı konutlardan ve her mahalledeki en az 1 kiliseden meydana geliyor. 1700- 1900 yıllarında 5 bine yakın kişinin yaşadığı harabeler, ulaşım zorluğu nedeniyle az sayıda yerli ve yabancı turist tarafından ziyaret ediliyor. Çevresinde az sayıda nüfus ve yaban hayatından pek çok canlıyı barındıran tarihi harabeler, bölgenin önemli turistik noktaları arasında bulunuyor.