İstanbul'un 4 kıtada 36 tane kardeş şehri var!

Birbirlerine uzak olan yerleşim alanlarının, kültürel ve ticari alışveriş yapmaları amacıyla oluşturdukları birliktelik anlamına gelen ve iki ya da daha fazla belediyenin ortak uygulaması olan 'kardeş şehir' kavramı, uluslararası ilişkiler terminolojisinde 'sister city' olarak yer buluyor. Kardeş şehir ya da 'sister city' uygulaması, 1950’li yıllardan itibaren ABD şehirleriyle dünyanın geri kalan ülkelerindeki şehirler arasında, barış ve karşılıklı anlayışın geliştirilmesi amacıyla ortaya çıktı.

Avrupa’da da aynı yıllarda, özellikle Fransız ve Alman şehirleri arasında dostluğun geliştirilmesi amacıyla kardeşlik ilişkileri kurulmaya başlandı. Merkezi ABD’de bulunan Dünya Kardeş Şehirler Birliği Teşkilatı’nın prensiplerine göre, bir şehir her ülkeden ancak bir şehirle kardeş olabiliyor. Çok katı olmayan bu kurala genellikle uyulurken, kardeş şehir olma teklifi, genellikle diplomatik yollardan Dışişleri Bakanlığı kanalıyla belediyelere iletiliyor ya da belediyeler arasında karşılıklı temas kuruluyor.

Yurt dışından herhangi bir şehirle kardeş şehir olabilmek için Belediye Meclis kararı ve İçişleri Bakanlığı’nın onayı gerekiyor. Gerek Belediye Meclisi kararında, gerekse İçişleri Bakanlığı’nın izninde göz önünde bulundurulan en önemli husus, şehirler arasındaki denklik.

36 kardeş şehir Kendi ülkesi içindeki önemi, nüfusu, ekonomik ve ticari durumu, kültürel yapısı ve coğrafi özelliği bakımından birbirine yakın ya da denk şehirler arasında kurulan kardeşlik ilişkisi, bazen benzerlik ya da denklik olmamasına rağmen, manevi destek sağlamak amacıyla da hayata geçirilebiliyor. Bu protokol kapsamında 36 kardeş şehre sahip olan İstanbul’un, bunların yanı sıra 19 işbirliği protokolü ve 6 mutabakat zaptı/iyi niyet protokolü bulunuyor. İstanbul’un kardeş şehirlerinin 18’i Asya, 11’i Avrupa, 4’ü Amerika ve 3’ü de Afrika kıtasında. Son olarak Tunus’un başkenti Tunus'la kardeş olan İstanbul’un diğer kardeş şehirleri şunlar: Rio de Janerio (Brezilya), Şimonoseki (Japonya), Lahor (Pakistan), Jahor Bahru (Malezya), Cidde (Suudi Arabistan), Kahire (Mısır), Houston (ABD), Berlin (Almanya), St. Petersburg (Rusya), Rabat (Fas), Merv (Türkmenistan), Barcelona (İspanya), Dubai, (Birleşik Arap Emirlikleri), Köln (Almanya), Şanghay (Çin), Odessa (Ukrayna), Amman (Ürdün), Saraybosna (Bosna Hersek), Durres (Arnavutluk), Almatı (Kazakistan), Oş (Kırgızistan), Filibe (Bulgaristan), Köstence (Romanya), Hartum (Sudan), Kazan (Rusya), Üsküp (Makedonya), Rotterdam (Hollanda), Şam (Suriye), Jakarta (Endonezya), Venedik (İtalya), Pusan (Güney Kore), Bangkok (Tayland), Beyrut (Lübnan), Tebriz (İran) ve Mexico City (Meksika).
 
Aynı ülkedeki ikinci şehirler  için protokol farklı

Türkiye, kardeş şehri bulunan ülkelerdeki ikinci bir şehirle ilişki kurmayı planladığında, genellikle İşbirliği Protokolü imzalıyor. İşbirliği protokollerinde de Belediye Meclis kararı ve İçişleri Bakanlığı’nın onayının bulunması şart. Toplam 19 işbirliği protokolü bulunan İstanbul, en son Viyana ve Lahor'la imzaladı. İstanbul bugüne kadar Yunanistan’ın Atina, Macaristan’ın Budapeşte, Romanya’nın Bükreş, İtalya’nın Floransa, Küba’nın Havana, Afganistan’ın Kabil, Fas’ın Kazablanka, Rusya'nın Moskova, İtalya’nın Napoli, Fransa’nın Paris, Çek Cumhuriyeti’nin Prag, Güney Kore’nin Seul, İsveç’in Stockholm, Fransa’nın Strazburg, Kanada’nın Toronto, Polonya’nın Varşova, Çin'in Xi’an, Avusturya’nın Viyana ve Pakistan’ın Lahor şehirleriyle işbirliği protokolü imzaladı.
 
Mutabakat Zaptı

İki kent arasında ilişkilerin geliştirilmesi amacıyla bir niyet beyanı anlamına gelen ‘mutabakat zaptı/iyi niyet mektubu’ için, kent meclislerinin (belediye meclisi) onayı gerekmiyor. Bu yönüyle kent yöneticisinin iradesini yansıtan mutabakat zaptı, iki şehir arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesi için ilk aşama niteliği taşıyor. İstanbul’la Güney Kore’nin Gyeongsangbuk-do, İtalya’nın Milano, Macaristan’ın Pecs, Pakistan’ın Pencap ve Gürcistan’ın Tiflis şehriyle iki olmak üzere toplam 6 şehirle mutabakat zaptı var.

Nesime Ergönen/Milliyet