İşte Yap-İşlet-Devret modeliyle hayata geçirilen 3 mega proje!

Üçüncü köprü açıldı. İhtiyaç ve kamu yararı vardı, yapıldı. Peki, devletin garanti verdiği kredilerle yapılacağına, devlet yapsaydı ya… Yapmazlar! Yoksa devlet borçlu görünür, bütçenin tutturulması sıkıntıya girer. Şimdi uzun yıllar zarar edeceğiz, mecburen sineye çekeceğiz.

Yap-İşlet-Devret ile yapılan şimdilik üç büyük proje var. Osmangazi Köprüsü, Üçüncü Köprü, Üçüncü Havalimanı… Örnekleri daha çok ama bunlar çok büyük olanlar.

Görünüşte bütçe zorlanmıyor, kamu borç stoku artmıyor. Aslında verdiğimiz milyar dolarlık garantiler, milyar dolarlık borçlar anlamına geliyor… Ancak borç, borç olarak görünmüyor. Görüntüyü kurtarmak adına daha çok para ödüyoruz. Sırf bu sebeple kazık yiyoruz.

1- Osmangazi köprüsü

Osmangazi örneği ortada… Günlük 40 bin araç üzerinden anlaşma yapan devlet geçen araç sayısı 13 bin rakamında kalınca bunun Hazine'ye yani vatandaşa günlük bedeli 3 milyon lira… Kışın sayı iyice düşecek. Anlaşma gereği firma 22 yıl köprüyü işletecek. İşletenler her türlü parasını üstüne de kârını alacak. Ya geçenlerden ya devletten!

Keza üçüncü köprü… Kuzey Marmara Otoyol Projesi'nin Yap-İşlet Devret modeli kapsamında yapılan ihale ile 10 yıl 2 ay 20 gün işletme hakkı kazanıldı. Devlet günde 135 bin otomobil eşdeğeri araç geçiş gelirini garanti ediyor.

2- Yavuz Sultan Selim Köprüsü

Avrupa'dan Asya'ya geçişte otomobillerin 9.90 lira alacak. Fiyat dolara endeksli olduğundan 2 Ocak 2017 tarihinden başlayarak her yıl güncellenecek. Hesaplarsak iki köprüden geçen günlük araç sayısı 370 bin civarında… Köprü yapıldı diye geçen araç sayısı artmayacak.

Üçüncü köprü, ikincinin araçlarını kapmasıyla devletin geliri oradan azalacak. Hem de mevcut trafikle ilk yıllar yüz bin otomobil eşdeğeri bile tutturulamayacak ve fark, devlet kasasından ödenecek.

3- Üçüncü Havalimanı

Osmangazi köprüsü tartışmalı ama üçüncü köprü ve üçüncü havalimanı yapılmasında hemfikirim… Belki de üç daha küçük yapılıp dört hatta beşin temeli atılmalıydı. Gösteriş kazandı!

150 milyon kişi kapasiteli havalimanını dünya devleri neden yapmadı? Teknolojileri mi yok, paraları mı?

Bence seçilen finansman yönteminde de büyük yanlışlar yapıldı. Şimdi öde bakalım uçmayan yolcuların garanti paralarını… Büyük kayıplar yaşanacak, büyük zararlar ödenecek.

Nitekim devleti yönetenler de bunu görmüş olmalı ki, şimdi bu gibi projeleri finanse edebilmek için “Varlık Fonu” kurdular. Model ve sistemi değiştirme çabası içine girdiler.

Yapılmış, yapılmıştır. Şimdilik keyfini çıkaralım. Nasıl olsa faturayı ileride hep birlikte ödeyeceğiz.

Sözcü/ Murat Muratoğlu