Kamu İhale Sistemi'nde neler değişecek?

Dünya Gazetesi köşe yazarı Ahmet Arslan, bugünkü yazısında ''Kamu İhale Sistemi'nde neler değişecek?'' konusunu kaleme aldı. İşte o yazı...

Kamu ihaleleri kapsamında yapılması planlanan istisnaların çok fazla olması ve özellikle bazı yapım işlerinin şeffaflık ve rekabetten uzak olarak pazarlıkla yaptırılmasıyla ilgili eleştiri konusu oluyor. Diğer taraftan, değişmesi planlanacak ekonomik yapı ve teknolojik şartlar kamu ihale süreci, prosedürleri ve dokümanlarının değişmesi planlanıyor. 

1- İstisnaların (kanuna tabi olmayan alımların) kapsamının daraltılması
Düzenleme kapsamında 4734 sayılı Kanun’un 3’üncü maddesinde oluşan istisnai alımların bir kısmının kaldırılması, bir kısmının Sektörel Kamu Alımları Kanunu kapsamına alınması, bir kısmının ise “Sosyal ve Özel Nitelikli Alımlar” olarak Kamu İhale Kurumu'nca açıklanacak usul ve esaslar kapsamında gerçekleşmesi planlanıyor. 

2- KİT’ler ve kamu şirketleri tarafından yapılacak alımlar ayrı bir kanunla (Sektörel Kamu Alımları Kanunu) düzenlenmesi
Halihazırda enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon sektörlerinde faaliyet gösteren teşebbüs, işletme ve şirketler 4734 sayılı Kanun kapsamı dışına alınıyor. Aynı şekilde, kanunun 2’nci maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (d) bentlerinde sayılan kuruluşların, ticarî ve sınaî faaliyetleri kapsamında; doğrudan mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetleriyle ilgili ihtiyaçlarının temini için yapacakları, Hazine garantisi veya doğrudan bütçenin transfer tertibinden aktarma yapmak suretiyle finanse edilenler dışındaki yaklaşık maliyeti ve sözleşme bedeli 18.619.202 TL’yi aşmayan mal veya hizmet alımları da ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç bu Kanun kapsamı dışında.

3- Pazarlık Usulü İle Yapılan İhalelerin Kapsamı Yeniden Düzenlenmesi
Kanunun 21’inci maddesinin (a) bendine göre gerçekleşecek düzenleme kapsamında; “Açık ihale usulü veya belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihale sonucunda teklif çıkmaması” şeklinde hüküm “Açık ihale usulü veya belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihale sonucunda geçerli teklif çıkmaması” şeklinde değiştirilecek.

4- Devlet Malzeme Ofisi tarafından yapılacak alımların da kanunda yer alan ihale usulleri ile yapılması zorunluluğu getirilmesi
Halihazırda Devlet Malzeme Ofisi'nce alımlar 4734 sayılı Kanun’da yer alan İstisnalar (3/g bendi) ve Devlet Malzeme Ofisi Satınalma Yönetmeliği kapsamına alınıyor. Gerçekleşmesi planlanan düzenlemeyle 4734 sayılı Kanun’da kapsamında ihale usulleriyle yapılması zorunluluğu getirilecek.

5- İhalelere katılacakların yeterliliklerinin tespitine ilişkin olarak sertifikasyon sisteminin getirilmesi
Gerçekleşmesi planlanan düzenlemeyle isteklilerin yeterliliğiyle ilgili değerlendirmenin ihaleden önce kurulması planlanan bilişim sisteminden yapılacak ve böylece isteklilerin yeterliliklerinin tek tek yeterlilik belgeleri yerine sertifikaları ile hızlıca belirlenecek.

6- İhalelerde teminat olarak kabul edilecek değerlerin kapsamının genişletilmesi
Yapılması planlanan değişiklikler kapsamında ihalelerde teminat olması planlanan değerlere “Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen diğer değerler” eklenmesi amacıyla ihaleler için sağlanan teminatların çeşitliliğin çoğaltılması planlanıyor. 

7- İhale ilan süreleri kısaltılması ve düzeltme ilanındaki süre kısıtlaması kaldırılması
Yaklaşık maliyeti eşik değerlerinin altında yer alan ihalelerle ilgili 7, 14 ve 21 gün olan ilan sürelerinin sırasıyla 5, 10 ve 15 olarak değiştirilmesi planlanıyor. Yaklaşık maliyeti eşik değerlerin üzerinde olan ihaleler hakkında 40 ve 25 günlük ilan sürelerinin de idare tarafubdab ihalenin ivedi olarak yapılması zorunluluğun ortaya konulduğu durumlarda 15 güne kadar düşürülmesi amaçlanıyor.

8- İlan metinlerinde yer alan hususların kapsamının daraltılması
İhale dokümanına elektronik ortamda (EKAP) erişiminin imkan sunulması durumunda kanunun 24’ncü maddesi kapsamında bulunan hususlardan hangilerinin ilanda yer alması gerektiğiyle ilgili Kamu İhale Kurumu’na düzenleme yapılması yetkisi veriliyor. 

9- Aşırı düşük tekliflerin açıklama istenmeksizin reddedilmesine ilişkin imkanın genişletilmesi
Yapılması planlanan değişiklik kapsamında yalnızca yaklaşık maliyeti eşik değerlerin yarısına kadar ihaleler uygulanması planlanan aşırı düşük tekliflerin açıklama yapılmadan doğrudan reddedilebilmesiyle ilgili Kanun kapsamında kararın tüm ihalelerde kullanılabilmesi için fırsat sunuldu.

10- İhaleyi yapan idareye yapılan itiraz (şikayet) müessesesi kaldırılması
Uygulama kapsamında efektif olmadığı tespit edilen itiraz müessesesinin kaldırılması ve kamu ihaleleriyle ilgili yapılan şikayetlerin “itiraz başvurusu” ile doğrudan Kamu İhale Kurumuna yapılması planlanıyor. 

11- “İhaleye katılamayacaklar”ın kapsamının genişletilmesi
Kamu ihaleleri kapsamına girmeyen terörizmin finansmanı, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, sahtecilik, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama ve insan ticareti suçları nedeniyle ceza alanlarda “İhaleye katılamayacaklar” listesine alındı. 

12- İhalelere katılmaktan yasaklama süreleri uzatılması
Düzenlenen ihalelere katılmaktan yasaklama süresinin üst sınırı 3 yıla çıkarılması ve üzerine ihale yapılması durumunda mücbir sebep haricinde usul kapsamında sözleşme yapmayanlarla ilgili uygulanan yasaklama süresinin alt sınırı 6 ay iken 1 yıl, üst sınırının ise 1 yıl iken 2 yıla çıkarılması planlanıyor.

13- Yasaklılık kararının verilmesi için belli bir süre sınırlaması
Yapılması planlanan gerekli düzenlemeler sonrasında kamu ihalelerinden yasaklama kararının yasaklamaya neden olacak fiil ve davranışın oluşturduğu tarih sonrasındaki 5 yılda verilmesi planlanıyor. 

14- Uyuşmazlıkların çözülmesi için Kamu İhale Kurumu’na yetki verilmesi
Kamu İhale Kurumu’nun görev ve yetkileri sözleşmenin imzalanmasına kadar olan zaman içerisinde ihale işlemleriyle ilgili uyuşmazlıklar hakkında Kanun kapsamında yapılması planlanan düzenlemeyle; hukuk mahkemelerinde çözülecek sözleşmelerin uygulanmasıyla ilgili uyuşmazlıkların çözülmesi planlanıyor. Yargı yetkisinin devredilmesinin ardından yapılan düzenlemenin Anayasaya aykırılık sorununa neden olabileceği düşünülüyor. 

Sonuç
Kanun kapsamında yapılacak değişiklikle kapsamında istisna sayılan bazı kısımların kaldırılması, istisnai alımlarının bazılarının ayrı bir kanuna göre yapılmasıyla ilgili düzenleme yapılması planlanıyor. 4734 sayılı Kanun kapsamında istisnaların kaldırılması gerekiyor. Ancak, bazı kamu idarelerine özgü özel kanunlarda da istisnalar bulunurken bu istisnaların da gözden geçirilmesi ve kaldırılması planlanıyor.

4734 sayılı Kanun’un kamuoyunda en çok eleştirilen 21’inci maddesinin “b” bendindeki “yapım tekniği açısından özellik arz eden” ibaresinin kaldırılması yeni bir düzenleme yapılması planlanıyor. Uygulama kapsamında suiistimal edilen madde ile halihazırda milyarlarca liralık yapım işi yapılamayacak.

İhalelerin elektronik ortam üzerinde gerçekleşemesnin teşvik edilmesi ve elektronik ortam üzerinde yapılan ihalelerde ilanların kapsamı, süreleri ve düzeltme ilanlarıyla esneklik sağlanması ihalelerin daha çabuk sonuçlandırılması için önem taşıyor. 

Kamu İhale Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi!

Kamu İhale Kanunu sil baştan değişiyor!