Kapıcının tazminatından kim sorumlu?

Apartman ve sitelerde çalışan kapıcılar emekli olduklarında veya işten çıkartıldıklarında kıdem tazminatı ödenmesi gerekir. Kıdem tazminatı hesabına, kapıcılara tahsis edilen konutun rayiç kira bedeli ile su, elektrik, ısıtma giderleri de dahil edilir. Peki, bir yıl önce konut satın alan kişi 20 yıldan beri çalışan kapıcının kıdem tazminatından sorumlu olur mu? Kapıcı konutunun rayiç kira bedeli nasıl hesaplanır? Habertürk’ten Ahmet Kıvanç yazdı...

Kapıcıların nasıl çalıştırılacağı Konut Kapıcıları Yönetmeliği ile düzenleniyor. Yönetmelikte konut kapıcısı, anataşınmazların bakımı, korunması, küçük çaptaki onarımı, ortak yerlerin bakımı, temizliği, dairelerde oturanların çarşı işlerinin görülmesi, kaloriferin yakılması hizmetlerini gören kişi olarak tanımlanıyor. Konut maliki veya ortakları ise kapıcının işvereni olarak kabul ediliyor. Kapıcıların haalık çalışma süresi, haa tatili, yıllık ücretli izin gibi hakları bakımından İş Kanunu hükümleri uygulanır.

İkinci el konut satın alanlar, apartmanda yıllarca hizmet veren kapıcı emekli olduğunda ya da işten çıkartıldığında kıdem tazminatı sürpriziyle karşı karşıya kalabiliyorlar. Kapıcının kıdem tazminatından kimin sorumlu olacağı, konutun yeni el değiştirdiği dönemlerle anlaşmazlık konusu olabiliyor. Borç harç para denkleştirip daire satın alan aile için bu durum büyük bir sorun haline gelebiliyor.

Kat Mülkiyeti Kanunu’na göre, kapıcı, kaloriferci, bahçıvan ve bekçi giderlerinden o anki kat malikleri sorumlu. Aralarında başka türlü bir anlaşma olmadıkça, bu kişiler için yapılacak giderler ve bunlar için toplanacak avansa eşit olarak katılmak zorundalar. Apartmanda dükkan var ise dükkan sahiplerinin de kapıcı hizmeti dahil tüm ortak giderlere katılması gerekir. Kapıcının kıdem tazminatında sorumluluk, borcun yasal olarak ödenmesi gereken tarihte malik olan kişiye ait bulunuyor. Hesaplanan kıdem tazminatına esas alınan sürenin bir bölümünün önceki konut sahibinin dönemine ait olması, borcun doğduğu tarihte malik olan kişiyi sorumluluktan kurtarmıyor. Şartları varsa, ödediği kıdem tazminatının kendisinden önceki malik dönemine isabet eden miktarı için rücu hakkını kullanabilir.

1475 sayılı İş Kanunu’nun yürürlükte bulunan kıdem tazminatıyla ilgili maddesinde, iş yeri devrinde çalışanların işlemiş kıdem tazminatlarından her iki işverenin sorumlu olduğu, ancak, iş yerini devreden işverenlerin bu sorumluluklarının işçiyi çalıştırdıkları sürelerle ve devir esnasında işçinin aldığı ücret seviyesiyle sınırlı olduğu belirtiliyor.

4857 sayılı yeni İş Kanunu’nun 6. maddesinde ise iş yerinin devrinde, mevcut iş sözleşmelerinin bütün hak ve borçları ile birlikte devralana geçeceği öngörülüyor. Kanuna göre, devirden önce doğmuş olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devreden ve devralan işveren birlikte sorumlu. Ancak, devreden işverenin bu yükümlülüklerden sorumluluğu devir tarihinden itibaren iki yıl ile sınırlı.

KIDEMDE ESKİ EV SAHİBİNİN SORUMLULUĞU İKİ YILDAN SONRA DA SÜRER

Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin 2018/4089 Esas, 2018/9860 Karar sayılı 26 Nisan 2018 tarihli kararında, kıdem tazminatıyla ilgili 1475 sayılı eski İş Kanunu’nda devreden işverenin sorumluluğu bakımından bir süre öngörülmediğine dikkat çekildi. Kararda, 4857 sayılı yeni İş Kanunu’nda sözü edilen devreden işveren için öngörülen iki yıllık süre sınırlamasının, kıdem tazminatı bakımından söz konusu olamayacağı vurgulandı. Yargıtay kararında, kıdem tazminatının işyeri devri öncesi ve sonrasında geçen sürenin tamamı için hesaplanması, ancak devreden işveren bakımından kendi dönemi ve devir tarihindeki ücret ile sınırlı sorumluluk belirlenmesi gerektiği kaydedildi.

KİRACININ SORUMLULUĞU VAR MI?

Kapıcının kıdem tazminatından kiracı sorumlu değil. Ancak, Kat Mülkiyeti Kanunu’na göre, kat malikinin payına düşen gider ve avans borcundan ve gecikme tazminatından kiracılar da müştereken ve müteselsilen sorumlular. Bununla birlikte, kiracının sorumluluğu, ödemekle yükümlü olduğu kira miktarı ile sınırlı olup, yaptığı ödeme kira borcundan düşülür.

KAPICI KONUTU KIDEM TAZMİNATINA DAHİL EDİLİR

Yönetmeliğe göre, apartman veya sitelerce kapıcıya görevi nedeniyle konut verilmesi zorunlu değil. Ancak, kapıcıya konut verilmişse, konutun imar kanunu ve belediye imar yönetmeliklerinde öngörülen asgari koşullara uygun olması gerekir. Kapıcı konutu için, iş sözleşmesinin devamı süresince kira istenemez.

Kapıcının su, elektrik, ısınma ve sıcak su giderlerine kısmen ya da tamamen katılıp katılmayacağı sözleşme ile belirlenir. 
Kapıcının kıdem tazminatı hesaplanırken bedelsiz olarak tahsis edilen kapıcı konutunun rayiç kira bedeli ile apartman tarafından karşılanan elektrik, su, ısıtma ve sıcak su giderleri de dahil edilir.

Peki kapıcı konutunun rayiç kira bedeli nasıl hesaplanır? Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, 2012/16302 Esas ve 2013/7435 Karar sayılı 5 Nisan 2013 tarihli kararında, emsal rayiç bedelin iş akdinin sona erdiği tarihteki asgari ücretin yüzde 25’i olarak belirlenmesi gerektiği belirtildi. İş akdinin sona erdiği tarihten geriye doğru son bir yıl içinde ödenen su, elektrik ve doğalgaz giderlerinin ise toplanarak 365 güne bölünüp, günlük kıdem tazminatı hesabına dahil edilmesi gerektiği kaydedildi.

KAPICI İÇİN KIDEM TAZMİNATI HESABI

Bazı apartman ve sitelerde kapıcı ve diğer çalışanların kıdem tazminatı karşılığı olarak her ay para toplanıyor. Bankada apartman veya site adına açılan ayrı bir hesapta biriktirilen para, kıdem tazminatı ödeme sırasında kat maliklerinin birden bire yüksek tutarlı ödeme yükümlülüğü ile karşılaşmasını önlüyor.

KAPICI ÜCRETLERİNDEN VERGİ ALINMAZ

Kapıcıya ödenen brüt ücretten sadece yüzde 14 oranında sosyal güvenlik primi, yüzde 1 oranında da işsizlik sigortası primi işçi payı kesintisi yapılır. Gelir vergisi ve damga vergisi alınmaz. Vergi kesilmediği için kapıcılarda asgari geçim indirimi de uygulanmaz.

Örneğin, 2020 yılı itibarıyla net asgari ücret bekâr bir işçi için 2 bin 324 lira. Bu rakamın 220.73 TL’si asgari geçim indirimidir. Asgari ücretle çalışan kapıcıların net ücreti ise 2 bin 501.55 TL’dir. Kapıcılara ödenen kıdem tazminatından damga vergisi de alınmaz. 

KAPICIYA KOLAY SİGORTA

Geçen yıl yapılan değişiklik ile konut kapıcılığı kolay işverenlik kapsamına alındı. Ancak herkes için zorunlu değil.

Kolay işverenlik uygulamasıyla kapıcı çalıştıranlar her ay SGK’ya prim ve hizmet belgesi vermekten kurtuluyorlar. Prim ve hizmet belgesi verilirken aylık 43.70 TL damga vergisi alınıyor. Kapıcı çalıştıranlar kolay işverenlikten yararlandıklarında yıllık 524 lira avantaj elde ediyorlar.

Kapıcı dairesi ortak alan mıdır?