Kentsel dönüşümde sağlıksız yapılara öncelik verilmeli!

Kentsel dönüşüm Türkiye'nin gündemine 2012 yılında çıkarılan 6306 sayılı "Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun" ile resmen girdi. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Başbakanlık Toplu Konut İdaresi'ni (TOKİ) kentsel dönüşümün merkezine alan kanun Türkiye'de korumaya ve kentleşmeye yönelik yasal kuralları düzenleyen tüm yasaları,(İmar Kanunu, Kıyı Kanunu, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Toprak Koruma Kanunu, Mera Kanunu vb.) devre dışı bıraktı. 

Geniş yasal yetkiler tanımlanan yasa sonrasında hayata geçirilen kentsel dönüşüm uygulamalarını SÖZCÜye değerlendiren TMMOB Şehir Plancıları Odası Genel Başkam Necati Uyar, genel olarak kent içindeki "riski yüksek" alanlarda değil, "rantı yüksek" alanlarda kentsel dönüşümün yapıldığını söyledi. Bu durumun uygulamaların amaca uygun biçimde gerçekleşme olanağını ortadan kaldırdığına dikkat çeken Uyar, "Çünkü riski yüksek alanlarda, piyasa koşullan içinde yüksek rant ve kazanç elde etme olanağı yok" dedi. 

Yapılan yanlış uygulamaların kentsel dönüşüm alanlarında yaşayanlar için tasfiyeye dönüştüğüne dikkat çeken Şehir Plancıları Odası Başkam, "Dönüşüm sonucu ortaya çıkan mekanların kalitesizliği, yapılan hatalı uygulamalar kentsel dönüşüme tepkileri de arttırdı" diye konuştu. 

Gelecekte bugüne kadar yapılan hataların tekrar edilmemesi için gerçekten risk taşıyan alanlarda ve riski ortadan kaldırmaya yönelik çalışma yapılması gerektiğini belirten Uyar, "Bu alanlarda yaşayanları dışlamadan ve ağır borç yükleri altına sokmadan kentsel dönüşümün yapılması, uygulamalarda oluşacak mekan kalitesine özen gösterilmesi gerekiyor" ifadelerini kullandı. 

Uygulamaların kamu yar arma uygun gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla, Şehir Plancıları Odası olarak "Kentsel Dönüşümün Temel İlkeleri" başlıklı bir metin hazırladıklarını belirten Uyar özetle şu önerileri getirdi: Proj e alanlarına yönelik planlama kararları kent bütününe yönelik kararlardan koparılmamalı. Tüm tarihsel birikimi ve kültürel zenginliği ortadan kaldıracak yıkım ve yeniden yapma dışındaki seçenekleri araştırılmalı. 

-Teknik altyapının ve sosyal donatı tesislerinin konutlarla eş zamanlı biçimde kullanıma geçmeli. Kentsel dönüşüm projeleri ayrıcalıklı imar hakkı sağlama aracı olarak kullanılmamalı. Projeler sosyal bir yıkıma neden olmamalı, konut dokunulmazlığı ve barınma hakkı ilkeleri, kiracıları da kapsayacak biçimde kamusal güvence altına alınmalı. 

-Proje alanında yaşayanlara mevcut konutundan daha küçük, daha niteliksiz, daha düşük sınıfta konut verilmemeli. 

-Dönüşüm projelerinden etkilenen tüm kesimlere ayrımsız biçimde kira yardımı yapılmalı. Yerel kimliği ortadan kaldıran tek tip mekan üretiminden kaçınılmalı. Sivil toplumun, üniversitelerin görüş ve önerileri alınmalı. 

Rant odaklı parsel dönüşümü yapılıyor

Kürşat Tuncer KENTSEL dönüşüm hareketi tamamen kâr odaklı bir iş modeline dönüştüğünü söyleyen Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER) eski Başkam Kürşat Tuncel, hükümet tarafından ortaya atılan bu hareketin vizyoner bir sahibi ve uygulayıcısının! olmadığım ifade etti. "Son 10 yılda yapılanlara balan acaba kaç kişinin hayatım kurtarabilecek bir dönüşüm yapıldı" diye soran Tuncel, "Geldiğimiz noktada parsel parsel iman artırmak ve bina dikmek genel geçer uygulama. Eskiden yaşlı ve çirkin yapılarımız vardı, şimdi yeni ve çirkin yapılarımız var. Bunun adı rant odaklı parsel dönüşümü" diye konuştu. 

Sağlıksız yapılar öncelikli olsun 

KENTDER Başkanı Hüseyin Rıza Erkanlı, kentsel dönüşümün yasasının adının afet riskli altodaki alanların dönüştürülmesi yasası olduğuna dikkat çekerek "Çürük ve sağlıksız yapıların bir an önce yıkılıp depreme dayanıklı sağlam yapıların Rıza Erkanlı yapılması ve insanımızın canının korunmasıdır. Bu bağlamda rant vergisinin kentsel dönüşüm alanlarındaki emsal artışına uygulanmaması gerektiğine inanıyoruz" dedi. 

Emsal artışı sonucu oluşacak değer artışının kentsel dönüşümün hızlanması ve hedeflerine ulaşabilmesi için yerinde bırakılması gerektiğini söyleyen Erkanlı, "Rant vergisi alınması durumunda özel sektörün bu alanlara yatırım yapabileceği bir imkan ortaya çıkmayacak" dedi. 

Sözcü