Kepenk kapatan esnaf sayısında büyük artış: AVM ve markalar poker oynuyor!
Koronavirüs salgını sonrası müşteri sayısında ve satışlarda tarihi dip seviyelerine düşen esnaf ve markalar kepenk kapatıyor...
Koronavirüs salgını sebebiyle satışlarda tarihi düşüşler yaşayan iş yerleri kepenk indirmeye başladı. İstiklal Caddesi, Kadıköy gibi en işlek caddelerde yıllardır hizmet veren hazır giyim markaları şubelerini kapatırken, esnaf ve sanatkâr tarafında ise devir ilanları hızlı arttı.
‘Haziran ayında 7 bin 222 esnaf kepenk kapattı’
Dünya Gazetesi’nden Yener Karadeniz’in haberine göre; kapanmalar sahibindencom verilerine de yansıdı. Temmuz'a ait ilk 15 gününde satılık iş yeri ilanlarında bir önceki yılın aynı döneminde göre yüzde 51 artış yaşandı. Söz konusu artış oranı Haziran'da ise yüzde 77 oldu.
TESK verilerine göre Haziran'da 7 bin 222 esnaf kepenk kapattı. Diğer yandan yeni iş yeri başvuruları nda da hızı düşüş yaşandı. Sektör temsilcileri, önlem alınmadığı takdirde işyeri kapanma oranlarının çok daha yüksek seviyelere çıkabileceğine dikkat çekiyor.
‘Yeni istihdam yaratılamıyor’
Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, pandemi sonrası mekanların çok boş kaldığını, esnafın iş yapamadığını ve bunun ekonomik sonuçlarının da ortaya çıkmaya başladığını belirtti.
Yatırım ortamının de yeni müteşebbisler için uygun olmadığına vurgu yapan Palandöken, “Müteşebbis sayısının artması için yeni bir esnaf paketinin hazırlanması gerekiyor. Gelişmiş ülkelerde esnaftan 5 yıl vergi alınmıyor. Bizim koşullarımız o kadar geniş değil ama en azından 3 yıl vergi alınmasa, stopaj gibi destekler verilse yatırım ortamı daha cazip hale gelebilir” diye konuştu.
Koronavirüs salgını sebebiyle yeni istihdamın da yaratılamadığının altını çizen Palandöken, “Kamuda iş yok, birçok genç evde oturuyor. Özel sektör de işçi alma taraftarı değil” şeklinde konuştu.
‘Kapanmalar yüzde 20 artabilir’
Palandöken'e göre tüm dünyayı etkisi altına alan pandemi, en çok alt gelir grubunu ve esnafı etkiledi. Palandöken, “Sektörler iş yapamaz hale geldi. 65 yaş kısıtlaması nedeni ile bu yaş grubundaki esnaf zarara girdi. Büyük hacimli dükkanların hepsi boş. En işlek caddelerin üzerlerindeki işyerlerinde bile müşteri kaybı var. Eğlence sektörü, barlar, içkili yerler açılamadı. En yüksek kiralar onlardaydı. Düne kadar ana arterlerde hava parası ile dükkan alınırken şimdi kiralar düşmesine rağmen iş yeri açmaya hevesli insan kalmadı. Destek gelmezse ve ortam bu şekilde devam ederse kapanan işyeri sayısı yüzde 20 artar” dedi.
‘En yüksek haziran kapanışı’
TESK verilerine göre, Türkiye'de bu yılın ilk 6 ayı itibarıyla 3 bin 4 esnaf odasına kayıtlı 1 milyon 906 bin esnaf ve 2 milyon 58 bin adet iş yeri mevcut. Yine bu yılın ilk 6 ayında kapanan işyeri sayısı 35 bin 965 oldu.
Söz konusu rakam Haziran ayında ise 7 bin 222 adet olarak kaydedildi. Bu rakam son 5 yılın en yüksek haziran ayı rakamları oldu.
Konuyla ilgili konuşan birçok esnaf en büyük sıkıntılarının kira ödemek konusunda olduğunu dile getiriyor. Bazı mülk sahiplerinin normalleşme sonrası kiralara fahiş zamlar yaptığı belirtiliyor.
BMD: Mağaza kapatmalar hızlandı
Mağaza kapatma Haziran ayında topyekûn açılış yapan Birleşmiş Markalar Derneği (BMD)'ye üye 400'den fazla markada da arttı. Kadıköy, İstiklal Caddesi gibi ana arterlerde yıllardır faaliyette bulunan büyük markalar bir bir kepenk indiriyor.
BMD tarafından mayıs ayında yapılan çalışmada bu durumu ortaya çıkardı. Derneğe üye markaların yüzde 71.7'si açılıştan sonra mağaza kapatmayı düşündüklerini belirtmişti. Yine bu markaların yüzde 19.7'si 2, yüzde 14.5'i 3, yüzde 15.8'i 4, yüzde 10.5'i 5 ve yüzde 38.2'si de daha fazla sayıda mağaza kapatacaklarını dile getirmişti.
BMD Başkanı Sinan Öncel, mağaza kapatmaların mayıs ayında başladığını, haziranda da devam ettiğini vurguladı. Temmuz'da ise yüksek kiraların devam etmesi dolayısıyla kapanmaların hızlandığına dikkat çeken Öncel, “Yangında ilk kurtarılacaklar diye bir laf vardır. Bizde tam tersi. Markalar daralmada ilk, ikinci ve üçüncü kapanacak mağazalar listesi hazırladı ve kapatmaya başladı” diye konuştu.
'Bu durum kısır döngüye girmeye başladı'
Öncel, ilk kapanacak listesindeki mağazaların kapandığını ve şimdi ikinci listeye geçildiğini dile getirdi. Bazı mağazalara büyük maliyetlerle dekorasyon yapıldığı için kapatmayı göze almanın zor olduğunu belirten Öncel, “Kira 50 bin TL ama içinde 700 bin TL'lik dekor var. Bunu mal sahibi de AVM de biliyor. AVM masraf yaptı, sökemez diyor ve o zaman da bu durum bir poker oyununa dönmeye başlıyor. Bu nedenle AVM indirim oranını çok cüzi miktarda tutuyor. Kira 50 bin TL ve 70 bin TL’lik ciro yaptık, sürdürülebilir değil, yılsonuna kadar ciro kirası yapalım diyoruz. Ama profesyonel AVM yöneticileri oralı olmuyor. İş restleşmeye dönüyor. Maalesef bu durum kısır döngüye girmeye başladı” şeklinde konuştu.
‘Kapanan mağazanın yerine kimse mağaza açmayacak’
Cadde mağazalarında da aynı durumun söz konusu olduğunu vurgulayan Öncel, “AVM'lerdeki kapanışlar hızlanırsa bunun geri dönüşü çok uzun zaman alır. Çünkü kimsede yeniden mağaza açma iştahı yok. Kapanan mağazanın yerine kimse mağaza açmayacak. En az yılsonuna kadar ciro kirası uygulanmalı” diye konuştu.
'Yeme-içmede işletmelerin yüzde 50'si borçla dönüyor'
Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Başkanı Ramazan Bingöl, koronavirüsün etkilerinin yeme-içme sektöründe yeni yeni kendini göstermeye başladığını kaydetti. Şu ana kadar işletmelerin destekler ile ayakta durduğuna dikkat çeken Bingöl, “Esas sıkıntı şu an başlıyor. AVM'lerdeki yeme-içme alanlarında kapanma oranı yüzde 30-40 bandında olacak. Şimdiden kapanma haberlerini almaya başladık” dedi. Bingöl, turist ağırlıklı müşterisi olan işletmelerde de çok fazla kapanma yaşanacağını belirtti.
'Devirler turistik bölgelerde yoğunlaştı'
Coldwell Banker Türkiye Ülke Başkanı Gökhan Taş, devir işlemlerinin Bodrum Marmaris, Kuşadası gibi yabancı turist ağırlıklı yerlerin caddelerindeki yeme içme, kuyumculuk sektörlerinde kendini hissettirdiğini belirtti. Taş, yeme içme sektöründe devirlerin ise özellikle yerinde yemek servisi yapan firmalar arasında yoğunlaştığını ifade etti.
'Ruhsat karmaşası haksızlık yaratıyor'
Kadıköy’de açılamayan mekanlardan biri olan Bina’nın direktörlerinden Gül Güngör, sektörde 1 Haziran itibarıyla açılan işletme oranının yüzde 75 civarında olduğunu belirtti. Bunun en önemli sebebinin ruhsat karmaşası olduğuna dikkat çeken Güngör, şöyle konuştu:
“Şimdilik kapatan işletme çok olmasa da iş yerini devir etmeye çalışan ya da bunu düşünen sayısı her gün artıyor. Bu şekilde birkaç ay devam ederse sektörün yarısından fazlasının buna dayanacağını düşünmüyoruz."
