Kıdem tazminatı nasıl alınır? İstifa etmeden bunlara dikkat edin
İş Kanununa tabi olan çalışanlar, aynı işverene bağlı bir veya birden fazla işyerinde en az bir yıl boyunca çalışmaları durumunda kıdem tazminatına hak kazanırlar. Hak kazanmakla birlikte kıdem tazminatını da alabilmek için bazı koşulların yerine getirilmiş olması gerekiyor. Söz konusu kanuna göre, kıdem tazminatının çalışana ödenmesini gerektiren durumlar şöyle:- İşçinin 4857 Sayılı İş Kanununun 25’e 2 maddesinde düzenlenen "ahlâk ve iyi niyet kurallarına aykırılık halleri" dışında bir nedenden işten çıkartılması
1475 Sayılı eski İş Kanununda koşulların neler olduğu da ayrıca düzenleniyor.
Söz konusu kanuna göre, kıdem tazminatının çalışana ödenmesini gerektiren durumlar şöyle:
- İşçinin 4857 Sayılı İş Kanununun 25’e 2 maddesinde düzenlenen "ahlâk ve iyi niyet kurallarına aykırılık halleri" dışında bir nedenden işten çıkartılması.
- Çalışanın 4857 Sayılı İş Kanununun 24. maddesinde düzenlenen sağlık, "ahlâk ve iyi niyet kurallarına aykırılık" ve zorlayıcı nedenlerle iş akdini haklı fesih yapması.
- Erkek işçinin askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrılması.
- Kadın çalışanın evlendikten sonra iş akdini feshetmesi.
- İşçinin emeklilik, yaşlılık, malullük aylığı ya da toptan ödeme kazanmak amacıyla işten ayrılması.
- Yaş dışında kalan emeklilik şartlarının yerine getirilmesi.
İşçinin 24. madde gereğince haklı fesih sebeplerinin ayrıntıları ise şöyle:
Sağlık sebepleri:
- Yapılan iş, işin niteliğinden doğan sebeple çalışanın sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.
- İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan temasta olduğu işveren ya da başka bir işçi bulaşıcı hastalığa veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir rahatsızlığa tutulursa.
Ahlâk ve iyi niyet kurallarına aykırı haller ve benzerleri:
- İşveren iş sözleşmesi yapılırken önemli noktalardan biri hakkında gerçeğe uygun olmayan bilgi verirse, yanlış vasıflar veya şartlar göstererek sözleşmeye taraf çalışanı yanıltırsa.
- İşveren işçinin veya aile fertlerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde kelimeler kullanır, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.
- İşçi başka bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğrarsa ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli tedbirler alınmazsa.
- Emeğin hakkı zamanında ve eksiksiz ödenmezse.
Zorlayıcı sebepler:
- İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süreyle işin devam etmemesini gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.
Ahlâk ve iyi niyet kurallarına uymayan durumlara dayanarak derhal fesih hakkının kullanılmasında hak düşürücü zamanın göz önünde bulundurulması gerekir. İşçinin bu gerekçeyle iş akdini fesih yetkisi, haklı fesih sebebini öğrendiği günden başlayarak altı işgünü geçtikten ve her durumda fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra ortadan kalkar.
Ancak, ücreti zamanında ödenmeyen çalışanlar, bu durum devam ettiği durumda derhal fesih haklarını kullanabilirler. Ücreti ödenmeyenlere ise altı günlük hak düşürücü süre uygulanmaz.
YAŞ DIŞINDAKİ TÜM EMEKLİLİK KOŞULLARINI SAĞLAYANLAR
Emeklilik için yaş dışındaki prim gün sayısı, sigortalılık süresi gibi koşulları yerine getirenler, Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan yazı alarak kıdem tazminatını alabilirler. SGKdan kıdem tazminatı yazısı alabilmek için İSE gerekli koşullar, sigortalı çalışmaya başlama tarihine göre şöyle değişiyor:
- 8 Eylül 1999 tarihinden önce işe girenler: 15 yıl sigorta, 3 bin 600 prim günü.
- 9 Eylül 1999 - 30 Nisan 2008 tarihleri arasında çalışmaya başlayanlar: 25 yıl sigorta, 4bin 500 prim günü veya sadece 7bin 000 prim günü.
- 1 Mayıs 2008 tarihinden itibaren işe girenler: 5 bin 400 prim günü (Prim günü her yıl 100 gün artarak 4 bin 500’den 5 bin 400’e çıkacak).
Sigortalılık süresi ve prim günü şartlarını yerine getirdiği halde, SGK’dan kıdem tazminatı yazısını almadan istifa edenler kıdem tazminatı haklarını kaybeder.
İstifa ettikten sonra alınan yazı ise geçersiz sayılıyor.