Kur Korumalı Mevduat uygulaması ters tepti! TL yerine döviz hesapları büyüdü!
Mevduattaki dolarizasyon oranını gösteren döviz mevduatları ile dövize endeksli bir enstrüman olan Kur Korumalı Mevduat’ın toplam payı, eylül sonu itibarıyla yüzde 65,6 oldu. Hedeflenenin tam tersine dolarizasyonda büyüme yaşandı.
Dövize yönelişi önleme ve ekonomide liralaşmayı sağlama iddiasıyla başlatılan, ancak kamuya getirdiği aşırı yük taşınamaz hale geldiği için yeni ekonomi yönetimi ve Merkez Bankasınca tasfiyesine çalışılan Kur Korumalı Mevduat (KKM) uygulamasında gelinen sonuç, hedeflenenin tam tersine dolarizasyonda büyüme olarak gerçekleşti.
Dunya.com köşe yazarı Naki Bakır’ın konuyla ilgili yazısı şöyle: KKM öncesi Aralık 2021 sonu itibarıyla 5 trilyon 303,5 milyar lira olan toplam mevduat hacminin 3 trilyon 423,3 milyar lira ile yüzde 64,5’i yabancı para ve 1 trilyon 880,2 milyar lira ile yüzde 35,5’i TL mevduattan oluşuyordu. Bu rakamlara göre mevduatta yüksek oranda dolarizasyon yaşanıyordu.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) son verilerine göre, 29 Eylül itibarıyla 13 trilyon 309,5 milyar liraya çıkan toplam mevduatın; 3 trilyon 303,2 milyar lirası KKM, 4 trilyon 580,6 milyar liralık bölümü standart TL mevduat ve 5 trilyon 525,7 milyar lirasın yabancı para mevduat (DTH) oluştu. Böylece KKM ile DTH’ın toplamı 8 trilyon 728,9 milyar lira ve bunun toplam mevduat hacmindeki payı yüzde 65,6 olarak gerçekleşti.
Son dönemdeki caydırıcı önlemlerle KKM’de kısmi çözülme yaşanmasına rağmen, 29 Eylül itibarıyla toplam mevduat hacmi içinde normal TL mevduatın toplamdaki payı yüzde 34,4’le, KKM + yabancı para mevduatın toplam payı o tarihteki düzeyinin 1,1 puan üzerinde oldu. Böylece iki yıla yaklaşan uygulama döneminde mevduatta liralaşma yerine dolarizasyon yüksek seviyelere geldi.
HEDEF LİRALAŞMAYDI!
Önceki ekonomi yönetimince KKM, kurları yükselten ve enflasyonu da tetikleyen dövize yöneliş eğiliminin önüne geçmek için 2022 başında devreye girmişti. Kur artışlarının bankaların mevduata verdiği faizden daha yüksek olması durumunda aradaki farkın devletçe ödenmesine dayalı KKM, ilk yılında büyük ilgi gördü.
Bu enstrümana park eden fonlar 2022 sonunda 1 trilyon 415,3 milyar liraya çıktı, standart TL mevduat bir yılda yüzde 79 artışla 3 trilyon 365 milyar; klasik yabancı para mevduat ise sadece yüzde 19,3 artarak 4 trilyon 85,4 milyar lira olarak gerçekleşti. Ancak dövize endeksli bir enstrüman olması nedeniyle mevduat hacminde yerli-yabancı para payı hesaplanırken yabancı para hanesinde değerlendirilmesi gereken KKM ile standart döviz mevduatının toplam hacmi yüzde 60,7 artarak 5 trilyon 500,7 milyar liraya çıktı ve yabancı para mevduat ile KKM’nin toplam payı yüzde 62 düzeyinde oluştu.
DOLARİZASYON ZİRVE YAPTI
KKM, 18 Ağustos’a kadar olan dönemde hızlı bir büyüme gösterip 3 trilyon 407,9 milyar lira ile en yüksek düzeyine çıktı. Aynı tarihte 5 trilyon 432,9 milyar lira olan standart yabancı para mevduat ile birlikte 8 trilyon 840,8 milyar liraya ulaşan toplam döviz ve dövize endeksli hacmin, toplam mevduattaki payı da yüzde 68’in üzerinde seyretti. 18-25 Ağustos haftasında KKM 39,2 milyar lira azalırken, standart TL mevduatta 66,8 milyar lira ile daha büyük bir çözülme yaşandı, yabancı para mevduat ise 10,8 milyar lira arttı. Böylece mevduatta “dolarizasyon” oranını veren KKM+yabancı para mevduatın toplamdaki payı 25 Ağustos’ta yüzde 68,4’le en yüksek düzeye yükseldi.