Kuzey Irak, yatırımda Dubai'ye rakip oluyor!

Küresel krizlerden etkilenmeden altyapı yatırımlarına devam eden Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi, turizmden sanayiye, tarımdan madenciliğe kadar birçok alanda Türk yatırımcıları çağırıyor. Bölgesel yönetim, girişimcilere Yatırım Bakanlığı vasıtasıyla lisans ve teşvik dağıtıyor.

Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi, gözünü bölgenin yeni Dubai'si olmaya dikti. Bu hayalini gerçekleştirmek için ise son dönemin gözdesi Türk yatırımcıları işbirliğine çağırıyor. Petrol zengini bölge, yatırımları çeşitlendirmek için girişimcilere, arazi tahsisinden vergi ve gümrük muafiyetine, elektrik ve su tahsisinden fizibilite desteğine kadar cazip olanaklar sunuyor.

Kayıtlı toplam12 bin 899 şirketin faaliyet gösterdiği bölgede bin 820 yabancı şirketin yarısından fazlası Türklere ait. Bölgeyi dünyaya bağlayan Türk yatırımcılar, ekonomik krizlerden etkilenmeyen bölgede başta inşaat, altyapı ve perakende olmak üzere milyar dolarlık projelere imza atıyor. Bölge önümüzdeki dönemde sanayi, turizm ve tarımda yatırım hamlesine hazırlanıyor.

Irak Bölgesel Yönetimi'nin Sanayi Bakanlığı Müsteşarı olan Türkmen kökenli Kamuran Müfti, DÜNYA Gazetesi'ne yaptığı açıklamada, özellikle bu üç sektördeki projelere öncelik verdiklerini, petrol dışında bölgede zengin yer altı kaynakları da olduğunu belirterek, otoban ve raylı sistem ihtiyacına dikkat çekti.

Dubai'den çok daha cazip teşvikler sunuluyor

Müfti, beş yıl önce kurulan bakanlığının bölgeye 16.5 milyar dolarlık yatırım çektiğini hatırlatarak, girişimcilere arazi sağlamanın yanı sıra, vergi muafiyite sağladıklarını ücretsiz enerji ve su tahsis edildiğini de açıkladı. Müfti, beş yıl önce kurulan bakanlığının bölgeye 16.5 milyar dolarlık yatırım çektiğini hatırlatarak, girişimcilere arazi sağlamanın yanı sıra, 10 yıla kadar vergiden, beş yıla kadar da yatırım araçlarında gümrük vergisinden muafiyet sağlayabildiklerini ve ücretsiz elektrik ve su tahsisi de yaptıklarını söyledi. Bakanlık lisansı alan Türk girişimciler, bölgede beş yıl içinde doğrudan ve bölge işadamlarıyla birlikte toplam 900 milyon doları aşkın yatırım gerçekleştirdi. Bu miktar, toplam lisanslı yatırımların yüzde 5.54'üne denk geliyor.

Bölgede ilk çok katlı mağazacılığı başlatan Türk yatırımcılar, alışveriş merkezleri, hastaneler, okullar ve altyapı şirketleriyle en aktif girişimciler arasında. Ancak bölgesel yönetim daha fazla Türk yatırımcının gelmesi için her türlü kolaylığı sağlamaya hazır. Kamuran Müfti, lisans alan yatırımcılara diğer bakanlıklarda kolaylık sağlanması için mektup, fizibilite desteği ve yatırım haritası hazırlama konusunda destek verdiklerini anlatarak, "Yabancılar Dubai'den farklı olarak kendi yatırımlarının yüzde 100'üne sahip olabilir ve istedikleri gibi kazandıkları parayı vergisiz olarak kendi ülkelerine transfer edebilirler" diyor. Yerli ve yabancı girişimciler aynı kanuna tabii ve üstelik isteyen yatırımcı kendi elemanını ülkesinden de getirerek serbestçe çalıştırma hürriyetine de sahip.

Müfti'ye göre  bölgenin tek yer altı zenginliği petrol değil. Türkiye ve İran sınırındaki 15-25 kilometrelik şerit boyunca, kıymetli maden yatakları yatırımcıları bekliyor. Türkiye ve İran sınırındaki 15-25 kilometrelik şerit boyunca, altın, demir, krom, çinko ve bakır, platin ve gümüş yatakları olduğu tahmin ediliyor. Bölgede bulunan mermer yatakları da yabancı yatırımcıya açık.

Ulaşımdan, turizme, inşaattan sanayiye Türk yatırımları

Atlas Jet'in ardından Türk Hava Yolları'nın geçen yıl İstanbul'dan ve Pegasus'un Ankara'dan başlattığı seferlerle bölgenin başkenti Erbil ve en büyük kenti Süleymaniye'ye haftanın her günü ulaşmak mümkün. Erbil'de geçen yıl açılan konsolosluk ile birlikte bir üst seviyeye çıkan ilişkiler sayesinde bölgedeki Türk firmalarının da taahhüt işleri 1 milyar doları aştı. Erbil kökenli Doğramacı ailesinin okul ve inşaat işleri yapan Bilkent Grubu'nun yanı sıra 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın oğlu Ahmet Özal'ın sahibi olduğu Özal Group'un bölgede petrol, ve konut yatırımları bulunuyor. Bölgenin en hızlı gelişen merkezi başkent Erbil'de, Divan Oteli'nin yılbaşı öncesi açılması beklenirken birbiri ardına açılan alışveriş merkezlerinin en gözde müşterileri de Vakko, Mavi Jeans, Sarar, Altınbaş Kuyumculuk ve Zen Diamond gibi Türk markaları.

Mak-Yol Cengiz'in inşa ettiği uluslararası havaalanı, Yüksel İnşaat'ın yapımını sürdürdüğü otoyollar bölgenin kalkınmasında büyük katkısı olan yatırımlar. Başkent Erbil'in de ilk çok katlı apartman kompleksi de Nursoy İnşaat tarafından yapılmış. Rönesans, İnci, Dağlı ve Almer gibi inşaat firmaları da faaliyet gösteriyor. Almer İnşaat'ın lisans aldığı 200 milyon dolarlık bir proje, Erbil'e 41 katlı bölgenin en yüksek kulesinden oluşan otel ve Business Center inşa etmeyi planlıyor. Projede kulenin çevresine 25'er kattan oluşan dört rezidans ve 25 bin metrekarelik bir alışveriş projesi de var.

Bittiğinde 500 milyon dolarlık değer yaratması beklenen projenin başındaki Türk işadamı Ender Altun, Kuzey Irak'ı Türkiye'nin 82. Vilayeti olarak gördüğünü belirterek, sokakta Türkçe bilen çok sayıda insan sayesinde hiçbir zorluk yaşamadığına dikkat çekiyor. Bölgede, geçen yıllarda Erbil'de birbiri ardına şube açan Ziraat Bankası, İş Bankası ve Vakıfbank ve Albaraka Türk de var.

Süleymaniye ve çevresindeki yatırım imkanları

Bölgede yatırımların aktığı üç büyük kent var. Başkent Erbil, 1.8 milyon nüfusuyla otel, perakende ve konut yatırımlarının en çok talep gördüğü kent konumunda. Hazırlanan Master Plan'a göre kentin çevresinin 2.5 kilometre eninde 75 kilometre uzunluğunda yeşil kuşak ile çevrilmesi planlanıyor. Bölgesel hükümetin merkezinin bulunduğu kentte biri Türk olmak üzere sekiz üniversite bulunuyor. Bölgede 14 üniversite ve görece yetişmiş eleman var.

Bölgenin en kalabalık ve gelişmiş kenti ise 2.2 milyon nüfusa sahip Süleymaniye. Kültürel açıdan Türkiye'ye benzeyen kent, altyapı yatırımları başta olmak üzere birçok yatırıma açık. Bölgenin kuzeyinde Türkiye sınırına 40 dakika mesafedeki Duhok ve çevresi ise turizm bölgesi olmaya aday. Birçok konuda olduğu gibi ekonomide de Türkiye'yi örnek alan Bölgesel Yönetim, birçok yatırımı Yap-İşlet ve Devret modeliyle hayata geçiriyor. Sağlık, eğitim başta olmak üzere, elektrik, inşaat ve ulaşım projelerinde bu model kullanılıyor. Bölgede sağlık hizmeti bekleyen 2.5 milyon kişi ve 100-400 yatak kapasiteli 6 hastane ihtiyacı var.

Erdinç Ergenç / DÜNYA