Mülk sahipleri dikkat! Binanız depreme ne kadar dayanıklı?

Hazır beton üretiminde dünyada üçüncü, Avrupa’da ise birinci konumda bulunan ülkemizde hazır betonun niteliğinin artırılması yönünde çalışmalar sürdürülüyor. Kasım 2019’da hizmet vermeye başlayan Türkiye Hazır Beton Birliği Beton Araştırma Geliştirme ve Teknoloji Danışma Merkezi, inşaat projelerindeki yapıların ihtiyaç duyduğu yük taşıma kapasitesine, maruz kalacağı dış etkenlere göre belirlenen testleri uygulayarak yapıya özel beton karışım tasarımları yapıyor. Bu özel karışım tasarımları sayesinde üretilen betonlarla yapıların deprem gibi dış etkenlere karşı daha dayanıklı, güvenli ve uzun ömürlü olması sağlanıyor.

Türkiye, 3 fay hattı grubunun olduğu bir deprem ülkesi. Öyle ki ülke tarihinde pek çok şehirde yıkımla sonuçlanan depremler oldu. Fakat, depremlerde yıkıma sebep olan fay hattı üzerinde olmamız değildi, çoğunlukla standart dışı beton kullanımı ile uygulama ve proje hataları depremlerde yıkım yaşanmasına neden oldu. 

Kaliteli beton üretimini ve kullanımını sağlamak için çalışan Türkiye Hazır Beton Birliği (THBB) bu hataların ortadan kalkması için Yıldız Teknopark bünyesindeki laboratuvarda birçok AR-GE çalışması ve projesi geliştiriyor. 

1995 yılından bu yana üretim kalitesinde sürekliliği sağlamak amacıyla, beton üretim tesislerinin yerinde denetiminin yanı sıra, habersiz ürün denetimleri de yapan THBB, geçen yıl Türkiye Hazır Beton Birliği Beton Araştırma Geliştirme ve Teknoloji Danışma Merkezini kurdu. Kasım 2019’dan bu yana hizmet sunan Merkez, hem İstanbul’un beton kalitesinin belirlenmesinde ileri seviye testlerin yapılabilirliğini sağlamayı hem de inşaat ve hazır beton sektörlerinin özel AR-GE ve teknoloji danışmanlığı ihtiyaçlarını yanıtlamayı amaçlıyor. Bu Merkezin en dikkat çeken hizmeti ise, inşaat projelerindeki yapıların ihtiyaç duyduğu yük taşıma kapasitesine ve maruz kalacağı dış etkenlere (deniz suyu, karbondioksit, rüzgâr, nem, sıcaklık vb.) göre belirlenen testler uygulanarak yapıya özel beton karışım tasarımlarının yapılması. Şu anda Irak’ta çok özel bir yapının beton karışım tasarımını oluşturmak için araştırma ve geliştirme faaliyetleri sürdürülüyor. Merkezde, çok sıcak hava şartlarında rahatlıkla dökülebilen, uzun saatler sertleşmeden kıvamını koruyabilen yaklaşık 50 kata pompa ile iletilebilen beton tasarlamak amacıyla çalışmalar yürütülüyor.

İSTKA DESTEKLİ AR-GE MERKEZİ

Türkiye’de en çok kullanılan yapı malzemesi olan hazır beton, pek çok ülkeye kıyasla oldukça yeni bir sektör. Fakat buna rağmen Türkiye hazır beton üretiminde Avrupa birinciliği ve dünya üçüncülüğü konumunu 2009’dan bu yana koruyor. Sadece miktar olarak değil, kullanılan betonların dayanım sınıflarında da Türkiye önde geliyor. Hazır betonun niteliklerini geliştirmeye yönelik araştırmalar aralıksız devam ediyor. 

THBB de 2007 yılında kurduğu, 2013 yılından bu yana da Yıldız Teknopark’ta hizmetlerini sürdüren laboratuvarında AR-GE çalışmaları ve projeler geliştiriyor. Bu projelerle daha az maliyetle kaliteli üretim yapmanın yolları aranırken, çevre dostu-sürdürülebilir beton üretimi için yöntemler geliştiriliyor. Hatta yapılan çalışmalarla laboratuvarda, Türkiye Hazır Beton Birliği Beton Araştırma Geliştirme ve Teknoloji Danışma Merkezi kuruldu. Merkez, T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda çalışan İSTKA’nın Yenilikçi ve Yaratıcı İstanbul Mali Destek Programı desteğiyle, Yıldız Teknik Üniversitesinin ortaklığıyla hayata geçirildi. Merkezde üretim öncesi ve sonrasında da hizmet sunularak üreticilere tasarım aşamasında ve ürün uygunluk kontrol safhasında da destek olabilecek. Merkez, müteahhitlere, beton, çimento, agrega, kimyasal katkı ve mineral katkı üreticilerine, binalarındaki beton kalitesinin belirlenmesinde ileri seviye testlere ihtiyaç duyan vatandaşlara ve belediyelere de hizmet sunacak.

DEPREM PERFORMANS RAPORU

Uzun zamandır mevcut yapılar için deprem performans analizi raporu hazırlanması konusunda vatandaşlardan yoğun talep aldıklarına dikkat çeken Türkiye Hazır Beton Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Işık, “Halkımızın sağlıklı ve güvenilir deprem performans analiz raporu almasını sağlamak için çalışmalara başladık. İstanbul Kalkınma Ajansının desteğiyle alınan yeni cihazlarla önemli bir AR-GE laboratuvarı konumuna yükselen Laboratuvarımız ve deneyimli ekibimizle hazırlıklarımızı tamamladık ve bütün yapı sahiplerine güvenilir ‘Deprem Performans Raporu’ vermeye başladık. Binalarının depreme dayanıklılığıyla ilgili durumunu merak etmekte olan; mülk sahipleri, bina yöneticileri, mühendislik büroları, belediyeler ve mahalli idareler, kamu kurumları için benzerlerinden ayırt edici özelliklere sahip ayrıntılı Deprem Performans Raporu hazırlayabiliyoruz. Mevcut yapıların depreme dayanıklılığını ölçmenin yanı sıra yapı servis ömürlerini de tespit edebiliyoruz” diye konuştu.

ŞARTLARA UYGUN BETON

Her yapının maruz kaldığı yük ve çevresel etkiler aynı olmuyor. Örneğin, nükleer santral gibi özel projelerde radyasyona karşı ağır agrega kullanılarak elde edilen betonun kullanılması gerekmekte. Deniz kenarında yapılan bir köprü projesinde deniz suyundan kaynaklanan klorür tuzlarının beton içerisine girmesinin engellenmesi talep ediliyor. Otoyolda kullanılan agreganın (mıcır, çakıl veya kum) aşınmaya karşı dayanıklı olması isteniyor.

Havalimanı, köprü, otoyol, baraj veya nükleer santral gibi özel projelerde proje başlamadan yüklenici firmalar veya müşavir firmaların yapının performansı için gerekli kriterleri kendilerine ilettiğini belirten Yavuz Işık, “Biz de istenen şartlara uygun betonu üretiyoruz. Beton üretiminde kullanılan çimento, agrega, su ve kimyasal katkı gibi malzemeleri laboratuvarımızda test ederek uygunluğu araştırıldıktan sonra özel beton karışım tasarımı hazırlıyoruz. Hazırladığımız özel karışım tasarımına uygun üretilen betonlara bazı performans deneyleri uyguluyoruz. Basınç dayanımı, klor geçirimliliği, karbonatlaşma derinliği, basınç altında su işleme derinliği veya alkali silika reaktifliği gibi betonun ömrünü etkileyen bazı parametreler araştırılıyor” şeklinde konuştu.

Zaman zaman yurt dışı inşaat projelerinde görev yaptıklarını vurgulayan Yavuz Işık, konuyla ilgili şunları söyledi: 

“Gürcistan’da bir akarsu üzerine kurulacak hidroelektrik santrali inşaatı başlamadan çakıl ve kum üzerinde gerekli araştırmaları yaptık. Tanzanya’da bir demir yolu inşaatında kullanılan betonun kalite kontrol çalışmalarını yürütüyoruz. Bütün yapılarda beklenti beton sertleştiğinde hedeflenen yükü taşıyabilecek ve çevre şartlarına dayanıklı uzun ömürlü olması, yapı inşa edilirken ise rahatlıkla betonun işlenebilmesi yani kolaylıkla dökülebilmesi. Böylece şantiyede çalışma esnasında kolaylık sağlarken diğer taraftan da yapının uzun ömürlü olması için bazı özelliklere sahip olması sağlanıyor.”

Prof. Dr. Naci Görür: İstanbul depremi için son zaman dilimindeyiz!