Tarihi yapıların ayakta kalma sırrı ne
Anadolu yapı medeniyetini araştıran arkeologlar, binlerce yıldır ayakta kalan tarihi yapıların temellerinde deprem sönümleme sistemlerinin uygulandığını belirledi
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. yayınları arasında yer alan 1453 İstanbul Kültür ve Sanat Dergisinin 11. sayısında, deprem izolatör sistemi Orthostat tüm yönleriyle ele alındı.
Jeoloji uzmanı Ali Bayraktar tarafından kaleme alınan Tarihi Yapı Temellerinde Uygulanan Deprem Sönümleme Sistemleri başlıklı yazıda, Anadolu yapı medeniyetlerini araştıran arkeologların araştırmaları çerçevesinde tarihi yapılarda, taşıyıcı beden duvarlarının altına isabet eden temel duvar kısımların tabaka tabaka, harç kullanılmadan kırık taşlarla örüldüğünü, böylelikle tabandan gelen deprem yüklerinin, yapının üst katmanlarına geçmesine engel olan sisteminin keşfedildiğini belirledikleri kaydedildi. Yazıda, arkeologların Orthostat Taş Döşeği Sistemi adını verdikleri bu uygulamanın görüldüğü yapılar arasında Kabe, Agustus Tapınağı, Ayasofya Müzesi ve Süleymaniye Camisinin de yer aldığı ifade edildi.
Nasıl çalışıyor
Yazıda, sistemin ilke ve çalışması ile ilgili şu bilgilere yer verildi:
Temel tabakası sağlam zeminden itibaren kırık taşlarla tabaka tabaka örülen sistem yer üstüne çıkınca, düzleme tabakası ile sonlandırılmış. Temelde kullanılan taşlarla mukayese dahi edilemeyecek büyüklükteki taşlarla yapıbeden duvarlarına taban teşkil edilmekte. Bu tabakada kullanılan taşlar 1.50 metre genişliğinde 1,80- 2,00 metre yüksekliğinde 3,0 metre ile 5,0 metre boyunda. Bu büyüklükteki taşlar, kırık taşlarla örülen temel tabanının üstüne yerleştirilir. Kırık taş taban 10-20 santimetre büyük taşlardan dışarı taşmakta. Taş döşeğin teşkili için büyük taşlar yerine yerleştirildikten sonra alt boşlukları kırık taşlar ile sıkıca doldurulmakta. Bu tabakanın altında enine, boyuna ve dikine hiçbir bağlantı yapılmamaktadır. Bu tabaka tam bir yatay derz oluşturmaktadır.
4 bin yıldır uygulanıyor
İlk uygulaması M.Ö. 1900lü yıllara dayanan ve uygulandığı yapıların geçmişten bugüne hâlâ ayakta kaldığı deprem izolatör sistemi Orthostatın, Kâbe, Augustus Tapınağı, Süleymaniye Camii ve Ayasofya Müzesinin temellerinde de kullanıldığı belirtiliyor.
Milliyet
