Yeni İmar Kanunu neler getirdi?

Değerli Konut Vergisi ile İmar Kanunu'nda önemli değişiklikler içeren yasa, 31045 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Peki bu kadar gündemde olan Yeni İmar Kanunu neler getirdi? İşte merak edilen detaylar...

Kanun kapsamında, Ulusal Coğrafi Veri Sorumluluk Matrisindeki coğrafi verilerin, Ulusal Coğrafi Veri Paylaşım Matrisine göre, kamu kurum ve kuruluşları arasında paylaşımı, erişimi ve kullanımı da bedelsiz olacak.

1-İdari para cezası gelecek
Yerli-yabancı gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerin söz konusu coğrafi verileri toplayabilmesine, üretebilmesine, paylaşabilmesine ve satabilmesine yönelik düzenleme yapılacak ve bu düzenlemeye uyulmaması halinde idari para cezası belirlenecek.

2-Toplu Konut İdaresi Başkanlığı yetkili olacak
Gecekondu Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce eski Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından oluşturulan alanlar ve söz konusu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra, belediye sınırları içinde ya da dışında Gecekondu Kanununa göre, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) tarafından oluşturulan veya oluşturulacak alanlardaki uygulamalarda TOKİ yetkili olacak. Belediyeler tarafından Gecekondu Kanunu'na göre oluşturulan veya oluşturulacak alanlardaki uygulamalarda ise ilgili belediye yetkili olacak. Belediyeler bu hak, yetki ve görevlerini ise yetkili organları eliyle kullanacak. Büyükşehirlerde bu kanunun tatbikatı, büyükşehir belediyelerinin koordinatörlüğünde ilçe belediyeleri tarafından yapılacak. TOKİ tarafından satış ve kira sözleşmesine konu edilen taşınmazlar hariç olmak üzere, mülkiyetinde bulunan arsa ve arazilerin, gerçek veya tüzel kişilerce işgali durumundaTOKİ ecrimisil istemeye, ecrimisilin tahsiline ve taşınmazın tahliyesine ilişkin işlemleri uygulamaya veya Milli Emlak Genel Müdürlüğü eliyle uygulatmaya yetkili olacak. Arsa Üretimi ve Değerlendirilmesi Hakkında Kanun kapsamında alınacak ecrimisiller ve taşınmazın tahliyesi ile ilgili tahsil edilen tutarların yüzde 50'si genel bütçeye gelir kaydedilecek ve yüzde 50'si tahsilatı takip eden ayın sonuna kadar Toplu Konut İdaresi Başkanlığına aktarılmış olacak.

3-Kesinleşen planlar Bakanlığa gönderilecek
Kesinleşen planların kopyaları Çevre ve Şehircilik Bakanlığına elektronik ortamda gönderilecek ve ilgili idaresi tarafından da elektronik arşiv ortamına yüklenecek. Böylece Bakanlığın taşra birimlerinin Mekansal Veri Arşiv Sistemi (MVAS) benzeri bir yapıya doküman yükleme yükü azaltılacak. Planlar, plan değişiklikler ve plan revizyonları e-plan otomasyon sistemi üzerinden "plan işlem numarası" alacak ve planların sayısal verileri de bu ortamda toplanacak. Böylelikle plan verilerinin erişilebilirliğinin artırılması, kontrollü ve doğru biçimde izleme ve arşivleme işlemlerinin yapılması planlanıyor.

4-Plan değişikliği tabela ile bilgilendirilecek
Onaylanan imar planlarının hak sahipleri ve kamuoyunca haberdar olunması için ilgili muhtarlıklarda planın askıya çıkarıldığına dair ilan ile değişikliğin yapıldığı alanda da tabela ile bilgilendirmeler yapılacak.

5- Kentsel tasarım projeleri uygulama imar planlarıyla hazırlanabilecek
Kentsel tasarım projeleri de uygulama imar planlarıyla beraber hazırlanabilecek.

6-Bina yükseklikleri serbest olarak belirlenemeyecek
İmar planlarının ve imar uygulamalarının sürüncemede kalmaması, mülkiyet haklarının kısıtlanmaması ve idari işlemlerin istikrarının sağlanması için kesinleşmiş planlara ve parselasyon planlarına karşı kesinleşme tarihinden itibaren beş sene içinde dava açılabilecek. İmar planlarında bina yükseklikleri de serbest olarak belirlenemeyecek. Sanayi alanları, ibadethane alanları ve tarımsal amaçlı silo yapıları hariç olmak üzere meri imar planlarında serbest (Yençok) olarak belirlenmiş yükseklikler, emsal değerde değişiklik yapılmaksızın çevredeki mevcut teşekküller ve siluet dikkate alınarak, imar planı değişiklikleri/revizyonları yapılmak suretiyle ilgili idare meclis kararıyla belirlenebilecek. Bu şekilde ilgili idare tarafından belirlenmeyen yükseklikler de, maliyetleri döner sermaye işletmesi gelirlerinden karşılanmak üzere Bakanlık tarafından belirlenecek. Oluşacak maliyetlerin yüzde 100 fazlası da ilgili idareden tahsil edilecek.

7-Yerleşim alanlarına büyükşehir belediyesi karar verecek
Büyükşehir belediyesi sınırlarının il sınırı olması sebebiyle mahalleye dönüşen ve nüfusu 5 binin altında kalan yerlerin, kırsal yerleşim özelliğinin devam edip etmediğine büyükşehir belediye meclisince karar verilecek.

8-Muhtarların görevleri ilçe belediyeleri tarafından yürütülecek
Büyükşehirlerde il özel idareleri kaldırıldığından ve büyükşehirlerde yer alan köyler mahalleye, muhtarlar da artık mahalle muhtarlarına dönüştüğünden ve bu alanlar ilçe belediyelerinin hizmet alanına girmesi sebebiyle, il özel idaresi ve muhtarların görevleri ilçe belediyelerince yürütülecek.

9-İmar uygulamaları reddedilene yer tahsis edilecek
İmar uygulamalarının mahkeme kararıyla iptal edilmesi halinde davaya konu parselin hak sahiplerine muvafakati alınmak kaydıyla uygulama sahası içinde idarece uygun bir yer tahsis edilecek. Hak sahibine, anlaşma olmaması durumunda davacı hak sahibinin kök parseldeki yeri dikkate alınarak, uygulamadaki düzenleme ortaklık payı kesintisi düşüldükten sonraki taşınmazın rayiç bedeli üzerinden değeri ödenecek.

10-Köylerde ve mezralardaki konut projelerine valilik onay verecek
Köylerde ve mezralarda yapılacak konut ve yapıların projeleri valilik tarafından onaylanacak, daha sonra muhtarlığa bildirilecek. Projeye aykırı olan yapılar, muhtarlık tarafından valiliğe iletilecek. Kırsal yerleşik alanı ve civarı sınırları, belediye sınırı il sınırı olan yerlerde ilçe belediye meclisinin teklifi üzerine büyükşehir belediye meclisi kararıyla, diğer yerlerde ise kent genel meclisi kararıyla belirlenecek. Onaylı üst kademe planlarda aksine hüküm bulunmadığı durumlarda köy yerleşik alan sınırları içinde taşkın, heyelan ve kaya düşmesi gibi afet riski olan, sıhhi ve jeolojik açıdan üzerinde yapı yapılmasında mahzur bulunan alanlar ve köyün ana yolları ve genişlikleri, halihazır harita veya kadastro paftaları üzerinde belediye sınırı il sınırı olan yerlerde ilgili ilçe belediye meclisi kararı ile diğer yerlerde ise il genel meclisi kararıyla belirlenecek. Kırsal yerleşik alanı ve civarı sınırlarının tespitinde ve bu alanlarda ruhsata tabi olmadan yapılabilecek yapılara ilişkin ilgili kurum ya da kuruluşlarca yapılan etüt, proje, proje uygunluk görüşü için resim, harç, ücret, döner sermaye ücreti ve herhangi bir ad altında bedel alınmayacak.

11-Teknolojik binaların projelerini mühendisler denetleyecek
İleri tasarım yöntemleri ve teknolojileri gerektiren özellik arz eden binaların projeleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelik çerçevesinde yeterli uzmanlığı haiz mühendislerin gözetiminde yapılacak.

12- Değerli konut vergisine 5 milyon TL sınırı
Değeri 5 milyon TL'ye kadar olan mesken nitelikli taşınmazlar "Değerli Konut Vergisi"ne tabi olmayacak. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü tarafından değer belirleme uygulamasına da son verilecek ve Emlak Vergisi Kanunu'na göre belirlenen bina vergi değeri esas alınacak. TOKİ Başkanlığının sahip olduğu mesken nitelikli taşınmazların, tek meskeni olanların ve birden fazla değerli konut kapsamına giren taşınmazı olanların en düşük değerli taşınmazı değerli konut vergisinden muaf olmuş olacak. Değeri 5 milyon TL ila 7,5 milyon TL arasında olan konutlarda, 5 milyon TL'yi aşan kısım için binde 3; değeri 7,5 milyon TL ila 10 milyon TL arasında olan konutlarda, 7,5 milyon TL için 7 bin 500 lira, aşan kısım için binde 6; değeri 10 milyon TL'den fazla olan konutlarda 10 milyon TL'si için 22 bin 500 lira, fazlası için ise binde 10 oranında bir vergilendirme yapılacak. Paylı mülkiyette ve el birliği mülkiyette matrahın hesabında mesken nitelikli taşınmazın toplam değeri esas alınacak. Değerli konut vergisine ilişkin mükellefiyet 2020 yılının başından itibaren geçerli olacak. 2020 yılına ilişkin 2020 yılında verilmesi gereken beyanname verilmeyecek, vergi tahakkuk ettirilmeyecek. Cumhurbaşkanı, bu hükümde yer alan süreleri 1 seneye kadar uzatmaya da yetkili olacak. Değerli konut vergisine ilişkin mükellefiyet 2021 yılının başından itibaren başlayacak. Değerli konut vergisinin uygulanmasında Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un yürürlüğe girmesinden önce Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünce belirlenen değerler de dikkate alınmayacak.

13- İmara aykırı yapılar için ek süre verilecek
TBMM Genel Kurulunda kabul edilen Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'a göre, ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak başladığı gerekçesiyle inşaatı durdurulan yapının imar mevzuatına aykırı olduğuna dair bilgi, tapu kayıtlarının beyanlar hanesine kaydedilmek üzere ilgili idaresince tapu dairesine en geç 7 gün içerisinde yazılı olarak bildirilecek. Aykırılığın giderildiğine yönelik ilgili idaresince tapu dairesine bildirim yapılmadan, beyanlar hanesindeki kayıt da kaldırılamayacak. Muhtara bırakılan yapının durdurulduğuna ilişkin tebligatın bir nüshası Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne gönderilecek.

14-Kaçak yapıları bakanlık yıkacak
Yapı tatil tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren 1 ay içerisinde yapı sahibi tarafından yapının ruhsata uygun hale getirilmediğinin ya da ruhsat alınmadığının, ilgili idaresince tespit edilmesine rağmen 2 ay içerisinde hakkında yıkım kararı alınmayan yapılar ile hakkında yıkım kararı alınmış olmasına rağmen 6 ay içerisinde ilgili idaresince yıkılmayan yapılar, yıkım maliyetleri döner sermaye işletmesi gelirlerinden karşılanmak üzere Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yıkılabilecek ya da yıktırılabilecek.

15-Yıkım maliyetleri yüzde 100 fazlasıyla tahsil edilebilecek
Yıkım maliyetleri yüzde 100 fazlasıyla, ilgili idaresinden tahsil edilecek ve bu şekilde tahsil edilememesi durumunda il özel idarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun gereğince aktarılan paylarından kesilerek tahsil olunacak. Tahsil olunan tutarlar, Bakanlığın döner sermaye işletmesi hesabına da gelir olarak kaydedilecek.

16-Gözetmenlere idari para cezası
Mükellefiyetleri yerine getirmeyen ya da ilgili maddelere aykırı davranan yapının gözetmenlerine de ceza getirildi. Ruhsata tabi tarım ve hayvancılık maksatlı yapılardaki aykırılıklar için verilecek olan idari para cezası, 1000 TL'den az olmamak üzere uygulanacak.

17-Projesine ruhsat almayana para cezası
Ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere ya da imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibi, yapı müteahhidi ya da aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesul hakkında yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre verilecek para cezası 500 TL'den en az 1000 TL'ye çıkarılıyor. Köy ve mezralarda ruhsat aranmayan yapılar için ise aynı ceza miktarı geçerli olacak.

18-Metrekare başına ceza verilecek
Bakanlık tarafından belirlenen yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için verilen idari para cezasına, mevzuata aykırılığa konu alanın arsa payına isabet eden arsa alanı ile emlak vergisine esas arsa ve arazi asgari metrekare birim değerinin çarpımı ile bulunan bedel kadar idari para cezası ayrıca ilave edilecek.

19-Bina yüksekliklerini artıran imar planı değişikliği yapılamayacak
Plan değişiklikleri, plan ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü sosyal ve teknik altyapı dengesini bozmayacak biçimde ve teknik gerekçeleri sağlamak şartıyla yerleşmenin özelliğine uygun olarak yapılacak. Plan değişikliği tekliflerinde ihtiyaç analizini içeren sosyal ve teknik altyapı etki değerlendirme raporu hazırlanarak planı onaylayacak ve idareye sunulacak. Parsel bazında; nüfusu, yapı yoğunluğunu, kat adedini, bina yüksekliğini artıran imar planı değişiklikleri de yapılamayacak. 1000 metrekareden az olmamak kaydıyla oluşan adalarda; ada bazında nüfusu, yapı yoğunluğunu, kat adedini, bina yüksekliğini artıran veya fonksiyon değişikliği getiren plan değişikliklerinde ihtiyaç duyulan kültürel tesis, sosyal ve teknik altyapı kullanımları, adanın merkezine en fazla 500 metre yarı çaplı alanda karşılanmak da zorunda olacak.

20-Arsanın artan değerinin tamamı değer artış payı olarak alınacak
Taşınmaz maliklerinin tamamının talepleri üzerine ada bazında yapılacak imar planı değişikliği sonucunda değerinde artış olan arsanın artan değerinin tamamı değer artış payı olarak alınacak. İmar planı değişikliği ile taşınmazda meydana gelecek değer artışının tespiti Sermaye Piyasası Kanunu'na göre, yetkilendirilmiş en az iki lisanslı gayrimenkul değerleme kuruluşu tarafından plan değişikliği açıklama raporunda belirtilen mer'i plan koşullarındaki değer tespiti ile değişiklik sonrasında değer tespiti yapılmak suretiyle belirlenen ortalama yeni değerden az olmamak üzere, idare tarafından oluşturulan kıymet takdir komisyonu tarafından belirlenecek.

21- Değer artış payını taşınmaz malikleri ödeyecek
Değer artış payı, en geç taşınmazın ilk satışında ya da ruhsat aşamasında taşınmaz maliklerince ödenecek. Kıymet takdir komisyonunca belirlenen değer artış payı, ödeme tarihinde her takvim yılı için, bir önceki seneye ilişkin olarak tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında takvim yılı başından geçerli olmak üzere artırılarak uygulanacak.

22- Değer artış payı ödenmeden yapı ruhsatı düzenlenemeyecek
Taşınmazın değer artışına tabi olduğu, tapu kütüğüne şerh edilecek ve emsal, inşaat alanı, yapı yüksekliği ve kullanım amacı değiştirilmemek kaydıyla yapılacak ruhsat tadilatları hariç, değer artış payı ödenmeden yapı ruhsatı da düzenlenemeyecek.

23-Yatırılan tutarlar 5 iş gününde ilgili idarenin hesabına aktarılacak
Yatırılan tutarların, büyükşehir belediyesinin olduğu kentlerde yüzde 25'i büyükşehir belediyesinin ilgili hesabına, yüzde 25'i ilgili ilçe belediyesinin ilgili hesabına, yüzde 25'i Bakanlığın Dönüşüm Projeleri Özel Hesabına; büyükşehir belediyesi olmayan illerde ise yüzde 40'ı imar planı değişikliğini onaylayan idarede açılacak ilgili hesaba, yüzde 30'u Bakanlığın Dönüşüm Projeleri Özel Hesabı'na aktarılacak. Bakanlık tarafından onaylanan imar planı değişikliğinden kaynaklanan değer artışının yüzde 75'i Bakanlığın Dönüşüm Projeleri Özel Hesabı'na, kalan değer artış payının; büyükşehir belediyesinin olduğu şehirlerde yüzde 15'i büyükşehir belediyesinin ilgili hesabına, yüzde 10'u ilgili ilçe belediyesinin hesabına; büyükşehir belediyesi olmayan yerlerde de Bakanlık payının dışındaki kalan değer artış payının tamamı plan değişikliğinin yapıldığı yerdeki ilgili idarenin açılacak ilgili hesabına 5 iş günü içinde aktarılacak.

24-Değer artış payının tamamı gelir olarak kaydedilecek
Büyükşehir belediyesinin olduğu kentlerde kalan değer artış payının yüzde 25'i, büyükşehir belediyesi olmayan kentlerde kalan değer artış payının yüzde 30'u ile Bakanlıkça onaylanan imar planı değişikliğinden kaynaklanan değer artışında imar planı değişikliğinin diğer genel bütçeli idareler tarafından onaylanması durumunda değer artış payının tamamı genel bütçeye gelir olarak kaydedilecek.

25-Plan veya plan değişiklikleri düzenlemesi
Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamındaki alanlarda, kamu yatırımları ile kamu mülkiyetindeki alanlarda, mazbut ve mülhak vakıflara ait alanlarda yapılacak plan ya da plan değişiklikleri ile imar planlarında serbest (Yençok) olarak belirlenmiş yükseklikler, planların hazırlanması ve yürürlüğe konulmasındaki esaslara ilişkin düzenlemeye göre yapılacak plan değişikliklerinde uygulanmayacak.

26-Planlardaki yükseklikler, 1 Temmuz 2021'e kadar değiştirilecek
İmar Kanunu'na eklenen geçici maddeyle, planlardaki serbest olarak belirlenmiş yükseklikler, 1 Temmuz 2021 tarihine kadar değiştirilecek. İlgili idaresince gerekli düzenleme yapılmadığı takdirde ise değişiklik yapılmadan yapı ruhsatı düzenlenemeyecek.

27-Islahı mümkün yapılara güçlendirme yapılacak
Hasar görmüş olmakla birlikte ıslahının mümkün olduğu tespit edilen yapılarda, ilave inşaat alanı ihdas edilmemek şartıyla, Kat Mülkiyeti Kanunu'na göre güçlendirme kararı alınarak güçlendirme de yapılabilecek.Bu binalarda güçlendirme izni, bu kanunda ve ilgili diğer mevzuatta öngörülen şartlara ve kısıtlamalara tabi olmaksızın, güçlendirme projesine istinaden ilgili idaresince verilecek. Güçlendirilecek yapının üzerinde bulunduğu taşınmazın mülkiyetinin belediyeye ya da Hazineye ait olması durumunda, taşınmaz satın alınmadıkça güçlendirme yapılamayacak. Güçlendirilecek yapının üçüncü kişilere ait taşınmazlara tecavüzlü olması halinde güçlendirme için taşınmazına tecavüzlü üçüncü şahısların muvafakati aranacak. Yapılacak güçlendirme iş ve işlemleri de Yapı Denetimi Hakkında Kanun kapsamında yapı denetim kuruluşlarının denetimine tabi olacak. Yapı denetim kuruluşlarından bu madde kapsamındaki denetim görevini yerine getirmedikleri tespit edilenlere de idari ve cezai müeyyideler uygulanacak. Güçlendirme izni verilen yapıların herhangi bir nedenle yıkılmaları halinde, bu alanlarda yeniden yapılacak yapılar için yürürlükteki plan ve mevzuat hükümleri uygulanacak. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki yapılara söz konusu hükümler de uygulanmayacak.

28-TOKİ ile belediye arasındaki yetki çakışması giderilecek
Gecekondu Kanunu'nda yapılan değişiklikle gecekondu alanlarında TOKİ ile belediyeler arasındaki yetki çakışması da giderilecek.

29- Yıkım kararı alınan yapıları Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yıkacak
Kanun yürürlüğe girmeden önce yıkım kararı alınan fakat ilgili yerel idarelerce yıkımı gerçekleştirilmeyen yapılar, kanun yürürlüğe girdikten sonra Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yıkılacak.

30-Kıyılarda millet bahçeleri inşa edilecek
İmar planı kararıyla kıyılarda da millet bahçeleri inşa edilebilecek. Mevzuata uygun hareket etmeyen yapı denetim şirketlerine 1 sene yeni iş almaktan men cezası verilebilecek. TBMM Genel Kurulunda kabul edilen Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Kıyı Kanunu'nda yapılan değişikliğe göre, kıyının kumluk veya çakıllık olduğu bölgelerde denize girme, güneşlenme, amatör su sporları gibi faaliyetlerin gerçekleştirilmesine yönelik rekreatif amaçlı iskele yapılamayacak. Fakat kıyının kayalık karakter gösterdiği ya da kıyının kumluk veya çakıllık olmasına rağmen niteliği gereği su alanından başka türlü yararlanmanın mümkün olmadığı zorunlu durumlarda genişliği üç metreyi geçmeyen ve platform niteliği taşımayan rekreatif amaçlı iskeleler kurulabilecek. Buna ilişkin usul ve esaslar Turizmi Teşvik Kanunu kapsamındaki alanlarda Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca müştereken, diğer alanlarda da Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca belirlenecek. Kıyılarda imar planı kararıyla millet bahçeleri oluşturulabilecek. Bitlis Ahlat'ta, kanunda sınır ve koordinatları gösterilen, Kıyı Kanunu'na tabi bölgede, imar planı kararıyla resmi kurum alanları da yapılabilecek. Belediye sınırları içinde olanlar dahil köy statüsünü koruyan, köy yerleşme alanlarının sahil şeridinde kalan ve yapıldığı tarihteki mevzuatına uygun olarak 11 Temmuz 1992'den önce yapılmış yapılar mevcut haliyle korunacak. Bu yapılar, kat mülkiyeti tesis edilmemek ve herhangi bir müktesep hak teşkil etmemek ve mevcut kontur ve gabari aşılmamak kaydıyla yöreye uygun cephe değişikliği ve onarımıyla can ve mal güvenliği için güçlendirmeler yapılarak kullanılabilecek. Bu nitelikteki köy yerleşme alanlarının sahil şeridinde kalan kısımlarında da yeni yapı yapılamayacak.

31-1 sene yeni iş almaktan men cezası
Yapı Denetimi Hakkında Kanun'da yapılan değişikliklere göre, yapı denetim kuruluşlarına ödenecek hizmet bedeli, endüstri bölgeleri, teknoloji geliştirme bölgeleri, organize sanayi bölgeleri, serbest bölgeler ve sanayi siteleri onaylı sınırı içerisinde yer alan tüm binalar için yüzde 30'u geçmemek üzere indirimli uygulanacak. Kanunla birlikte mevzuata uymayanlara yönelik idari müeyyideler ve idari para cezaları da yeniden düzenlendi. Buna göre Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca, mevzuata uygun hareket etmeyen yapı denetim şirketlerine, İl Yapı Denetim Komisyonunun teklifi üzerine 1 sene yeni iş almaktan men cezası verilebilecek.

32-Yapı denetim kuruluşlarına 10 bin TL idari para cezası
Yapı denetim kuruluşunda ortak ya da görevliyken başkaca mesleki ve inşaat işleriyle ilgili ticari faaliyette bulunan ya da laboratuvarlarda ortak olan ya da görev alan yapı denetimi kuruluşunun ortakları, denetçi mimar ve mühendisleri ile diğer teknik elemanlarına 10 bin lira idari para cezası verilecek. Yeni iş almaktan men cezası alan yapı denetim kuruluşunun ortakları ceza süresince, faaliyete son verme cezası alan yapı denetim kuruluşunun ortakları da üç sene süreyle herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda teknik bir görev alamayacak, başka bir yapı denetim ya da laboratuvar kuruluşunun ortağı olamayacak. Yapı denetim kuruluşlarına üç ayrı teknik inceleme raporu kapsamında üç idari müeyyide uygulanmasına sebebiyet vererek kayıtları tutulan denetçi mimar ve denetçi mühendisler ile diğer teknik personel, Merkez Yapı Denetim Komisyonunun kararı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığının onayıyla üç sene herhangi bir yapı denetim ya da laboratuvar kuruluşunda teknik bir görev alamayacak, başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortaklığını yapamayacak.

33-Laboratuvarlara uygulanan para cezasına yeni düzenleme
Laboratuvar kuruluşuna kalite sistemine ilişkin şartlar bakımından tespit edilen aykırılıklar için de uyarma cezası verilecek. Alet ve cihaz kalibrasyonları zamanında yaptırmayan, taze betondan numune alınması, şantiye mahallinde saklanması, laboratuvarda kürlenmesi, deneylerinin yapılması ve raporlanması, izlenmesi ve denetlenmesi süreçlerinde ilgili standartlara ve mevzuata uymayan, karot numunesi alınması sırasında laboratuvar denetçisi hazır bulunmayan, laboratuvarın deney kapsam listesinde bulunmayan deney raporlarında Çevre ve Şehircilik Bakanlığının logosunu kullanan, numune kayıt ve rapor defterinde aralarda boş satır bırakan, numuneleri kayıt defterine kaydetmeyen, laboratuvar kuruluşunun faaliyet gösterdiği şehir dışındaki illerden kendi numune toplama istasyonunun bulunduğu şehir ya da şehirler hariç olmak üzere faaliyet gösterdiği şehir dışından taze beton numunesi alan ve laboratuvar kuruluşunda görev yapan idari veya teknik personel veya laboratuvar adres değişikliğini zamanında bildirmeyen laboratuvarlara uygulanan idari para cezası 10 binden 19 bin 30 TL'ye çıkarılıyor. Laboratuvar kuruluşuna söz konusu nedenlerle son üç sene içinde üç ayrı idari para cezası verilmesi durumunda, Bakanlıkça bir yıl yeni iş almaktan men cezası verilecek. Yeni iş almaktan men cezası alan laboratuvar ortakları ceza süresince, faaliyete son verme cezası alan laboratuvarın ortakları ise üç sene süreyle herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda teknik bir görev alamayacak ve başka bir yapı denetim ya da laboratuvar kuruluşunun ortağı olamayacak. Laboratuvar kuruluşunun, idarelere ya da şahıslara verdiği deney raporlarının gerçeği yansıtmayan sonuçlar ihtiva ettiğinin tespit edilmesi durumunda izin belgesinin iptaline veya laboratuvar kuruluşuna üç ayrı değerlendirme raporu kapsamında üç idari para cezası uygulanmasına sebebiyet vererek kayıtları tutulan denetçi mühendisler ile teknik personel üç sene süreyle herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda teknik bir görev alamayacak, başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı olamayacak.

34-Görevini yerine getirmeyen mimar ve mühendislere cezai işlem
Görevini yerine getirmediği tespit edilen mimar ve mühendisler hakkında da meslek odaları, kendi mevzuatı uyarınca cezai işlem yaparak neticesini Bakanlığa bildirecek.

35-Teminat bedeli haczedilemeyecek
Bakanlık tarafından yapı denetim kuruluşları ve laboratuvarlara izin belgesi için alınan teminat bedeli haczedilemeyecek ve üzerine ihtiyati tedbir konulamayacak.

36-Şantiye şeflerine yaptırım
Yapılacak yapılara ilişkin ruhsat ve izinler, Belediye Gelirleri Kanunu'na göre alınan bina inşaat harcı ve imarla ilgili harçlardan da muaf olacak. Bu yapılara ilişkin belediyece ve il özel idaresince verilen hizmetlerden de ücret alınmayacak. TBMM Genel Kurulunda kabul edilen Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'a göre, Yapı Denetimi Hakkında Kanun'un ceza hükümlerinde de değişiklik yapılacak. Değişiklik kapsamında, şantiye şeflerine de görevlerini yerine getirmemeleri durumunda yaptırım uygulanacak.
Kanun hükümlerinin uygulanması sırasında, yapı denetim kuruluşunun icrai veya ihmali davranışla yeni iş almaktan men cezası uygulanmasını gerektiren fiiller sebebiyle; görevini kötüye kullanan ortakları, yöneticileri, mimar ve mühendisleri, yapı müteahhidi, şantiye şefi, proje müellifi gerçek kişiler ile laboratuvar görevlileri, 6 aydan 3 seneye kadar hapis cezası ile cezalandırılacak.

37-Bakanlık laboratuvarları denetleyecek
Bakanlık tarafından hazırlanan yönetmelikte, yapı denetim kuruluşu ve laboratuvar kuruluşu sayısı, yapı denetim izin belgesinin geçici olarak geri alınmasına ilişkin şartlar yer alacak.
Kanun, idari müeyyidelere ilişkin geçiş hükümleri de getiriyor, buna göre, maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce düzenlemeye aykırı olarak işlenmiş fiiller sebebiyle uygulanması gereken ancak henüz tesis edilmemiş idari müeyyidelerde lehe olan hükümler uygulanacak.

38-Sözleşme uyuşmazlıklarındaki ihtilaflar çözülecek
Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'na eklenen maddeyle, yapım ve yapım ile ilgili danışmanlık hizmet işlerine ilişkin sözleşme uyuşmazlıklarında karşılaşılan ihtilafların çözümü için ilgili idarenin talebiyle anlaşmazlıkları incelemek üzere Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bünyesindeki Yüksek Fen Kurulu görevli ve yetkili olacak. Yüksek Fen Kurulu Başkanlığı; sözleşmede bulunmayan ya da fiyatı belirli olmayan işlerin fiyatının tespiti, ihale dokümanını oluşturan belgeler arasındaki uyumsuzluk, iş programı ihtilafları, fiyat farkı ödenmesi ve hesaplanması, sürenin uzatılması ve ödenek aktarılması, geçici ve kesin kabul işlemleri, gecikme durumunda uygulanacak cezalar, yaptırılabilecek ilave işler ve iş eksilişlerinde sözleşme anlaşmazlıklarını inceleyecek. Yüklenici ya da idareler, sözleşmenin uygulanmasından kaynaklanan anlaşmazlıklar sebebiyle yargılama veya Sayıştay incelemesine konu edilmemiş olmak şartıyla anlaşmazlığın çözümü için Yüksek Fen Kuruluna başvurabilecek. Yüklenici itirazları, sözleşmeyi düzenleyen idarelere, kesin kabul aşaması tamamlanıncaya kadar da yazılı olarak yapılacak. İtirazlar, ilgili idareler tarafından en geç 30 gün içerisinde Yüksek Fen Kuruluna gönderilecek. Kurul, itirazları en geç 60 gün içinde karara bağlayacak.

39-Lisanslı harita ve kadastro mühendislerine ortaklık kriteri
Lisanslı harita ve kadastro mühendisleri, Lisanslı Harita Kadastro Mühendisleri ve Büroları Hakkında Kanun kapsamındaki faaliyetlerini yürüttükleri süre içerisinde, serbest harita ve kadastro mühendislik ve müşavirlik faaliyeti de yürütemeyecek, harita ve kadastro mühendislik müşavirlik hizmetlerini yerine getiren şirketlere ortak olamayacak. Lisansın iptali şartları arasına, lisanslı mühendisin 65 yaşını doldurmuş olması şartı da eklenecek ve lisanslı mühendislik faaliyetini sürdürenler hakkında bu madde, yayımı tarihinden 2 sene sonra uygulanacak.

40-Yeni yapılar inşaat ve imar harcından muaf
Yapılacak yapılara ilişkin ruhsat ve izinler, Belediye Gelirleri Kanunu'na göre alınan bina inşaat harcı ve imarla ilgili harçlardan da muaf olacak. Bu yapılara ilişkin belediye tarafından ve il özel idaresince verilen hizmetlerden ücret alınmayacak.