Yükselen konut kiralarıyla nasıl mücadele ediliyor? İşte ülkelerden örnekler...
Türkiye'de kira bedellerinde yaşanan yükseliş dudakları uçuklatırken, dünyada da benzer bir sıkıntı yaşanıyor. Peki fahiş kiralarla nasıl mücadele ediliyor? Hangi ülke ne önlem aldı? İşte ayrıntılar...
Kiralık konut sorunu tüm dünyada kendini göstermeyi sürdürüyor. Türkiye'de de kiralık konut fiyatları resmen dudak uçuklatıyor.
Pek çok ülke fahiş fiyatlar sebebiyle, turistlere günlük kiralanan evlere sınırlama getirilmesi, birden çok konutu olanlara ek vergiler ve kira kontrolleri gibi uygulamalara yönelmek zorunda kalıyor.
Sözcü'den Serkan Üstün'ün haberine göre; Türkiye'de ise kiralık konutu artarak devam ederken kira fiyatlarına getirilen yüzde 25 yükseliş sınırı fiili şekilde deliniyor ve konut sahipleri ile kiracılar mahkemelik oluyor. Ayrıca yeni kiralanacak konutlara ilişkin herhangi bir fiyat sınırlaması veya düzenleme bulunmuyor.
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi'nin (BETAM) açıkladığı rakamlara göre; Türkiye genelinde ortalama kiralık ev fiyatındaki yıllık artış oranı Haziran 2023 itibarıyla yüzde 121,1 seviyesinde yer alıyor.
Diğer yandan Londra, Berlin, Paris, Madrid, Lisbon gibi Avrupa başkentlerinde kira fiyatları sert artış gösterirken, konuya ilişkin çeşitli tedbirler alınıyor.
PORTEKİZ
Portekiz’de son senelerde emlak fiyatlarının büyük yükseliş göstermesini ve Portekizlilerin tepkilerini dikkate alan sol hükümet, Altın Vize uygulamasına son vererek, kırsal bölgeler hariç turistlere kiralanmak üzere kullanılan apartmanlar için yeni ruhsat vermeyi de durdurdu.
Ülkede kiralık konut piyasasının serbestleştirilmesi, 500 bin dolarlık konut satışı karşılığında ‘altın vizelerin' verilmesi ve yabancılar için vergi tasarrufuna imkan sunan düzenlemeler sebebiyle yabancı akını yaşanmıştı.
Diğer taraftan, 2009 ve 2012 yılları arasında emlak piyasasının serbestleştirilmesi amacıyla düzenlemeler devletin piyasaya müdahale etmesini de engelledi. Bu düzenlemelerle kira kontrolleri ve ömür boyu kiracılık şeklindeki önlemler rafa kaldırıldı.
Ayrıca yabancıların uzaktan çalışmasına ve sadece yüzde 20'lik bir vergi ödemesine olanak tanıyan dijital göçebe vizesi ve turizm sebebiyle, evlerin dairelerin kısa dönemli kiralamalara uygun hale getirilmesi de konut piyasasının alt üst olmasına neden oldu.
Portekiz’de Lizbon gibi büyükşehirlerde kimi kiralık konut fiyatları asgari aylık ücret olan 886 Euro’yu aştı. Kiralık ve satılık konut piyasasının krize girmesi ve insanların barınacak konut bulamamasının ardından hükümetten geri adım geldi.
KANADA
Kuzey Amerika ülkesi Kanada’da da ciddi bir konut kriziyle karşı karşıya. Özellikle Toronto gibi büyük şehirlerde aylık kira bedelleri 2 bin 500 Kanada doları (1836 ABD Doları) seviyesinde bulunuyor.
Yabancı yatırımcıların satın alımları sebebiyle gayrimenkul fiyatlarının yükselmesi ve sıradan Kanada vatandaşının konut alma gücünün azalması konut sorunun büyütmüştü. Özellikle Hong Konglu ve Çinli yatırımcıların yatırım amaçlı konut alması ve evlerini kiraya vermeyerek boş tutması, kiralık konut sorunun patlamasına neden oldu.
Kanada ise konut sorununu çözmek için piyasadaki rekabet gücünü azaltmak amacıyla Ocak'tan itibaren yabancı mülk sahipliğine yasak getirdi.
Diğer taraftan, geçen hafta Kanada Konut Bakanı Sean Fraser, ülkenin şişirilmiş konut maliyetleriyle baş edebilmesinin bir yolu olarak, Kanada’nın yurt dışından kabul ettiği öğrenci sayısına sınırlama getirilmesi fikrini sundu.
Kanada Göç Bakanı Marc Miller ise Kanada’nın konut sorunu üzerinde etkili olup olmadığını görmek için göç hedeflerini de inceleyeceğine dikkat çekti.
FRANSA-PARİS
Kiralık ev fiyatlarının oldukça yüksek seyrettiği Paris'te kira kontrol önlemleri 2019 yılından bu yana yürürlükteydi. Fransa’nın başkentinde kiralar belirlenirken, şu anda metrekare başına referans fiyat kullanılıyor ve rakam konut kategorisi ile coğrafi bölgeye göre değişiklik gösteriyor.
Fakat bu tedbirlere karşın, kiralık konut sorununun çözülememsi yönetimi yeni önlemler almaya yönlendiriyor. Parisli yetkililer, ikinci konut daha yüksek vergiler uygulanması ve alt-orta sınıf aileler için uygun fiyatlı sosyal konutlar getirilmesi teklifini sundu.
Paris Belediye Başkan Yardımcısı Emmanuel Grégoire, şehir yetkililerinin ve hükümetin tedbir almasının tek yolunun bina satın almak ve büyük ofis sahiplerini toplu konutlar için alan ayırmaya zorlamak olduğuna vurgu yaptı.
Diğer taraftan geçen aylarda Paris’te belediye kısa süreli kiralama uygulamalarını sınırlamak amacıyla bazı tedbirleri uygulamaya aldı. Buna göre, konut sahipleri senede yalnızca 120 gün evlerini ya da odalarını kiraya verebiliyor. Bunun dışındakiler ise iş yeri kaydı açmakla yükümlü.
İSPANYA
Barınma krizi ile mücadele eden bir diğer Avrupa ülkesi de İspanya oldu. İspanya'da kira artışlarına sınırlama getiren konut yasa tasarısı Mayıs'ta kabul edildi.
Kanun, kira artışlarına sınırlama getiriyor, tahliye edilme tehlikesiyle karşı karşıya olanlar için korumayı artırıyor ve gayrimenkullerini boş bırakan konut sahiplerine yaptırım getiriyor.
Tasarıya göre şimdiye kadar tüketici enflasyonuna göre belirlenen kira artışları 2023 yılında yüzde 2 ile kısıtlandı. 2024 yılı için de yeni bir endeks getirilmesine karar verildi.
İstanbul'da ortalama ev fiyatı 13.2 milyon TL, ortalama altındaki ev fiyatı 2.7 milyon TL oldu!
