AVM'lerde davalık konu!

Şu anda Türkiye'de bir yanda kur istikrarsızlığı bir yandan hukuki uygulamalar ve kiralarla ilgili sorunlar sebebiyle yabancı yatırımcılar beklemede ve yatırım yapmıyorlar.

Ticari gayrimenkul ve yatırım yönetim şirketi Jones Lang LaSalle (JLL) Türkiye Başkanı ve Han Spaces Yönetim Kurulu Başkanı Avi Alkaş, AVM’lerin günün gereklerine uyum sağlamak zorunda olduğuna dikkat çekerek, bazılarının test, sınav merkezi ya da deprem toplanma alanına dönüşebileceğini belirtti. Cumhuriyet'ten Şehriban Kıraç'ın haberine göre; zor bir süreçten geçildiğini vurgulayan Alkaş, henüz korkulduğu kadar AVM ve mağaza kapanmalarının yaşanmadığını dile getirdi. Yeni dönemde ofis anlayışının da değişeceğini, paylaşımlı ofislerin olacağını ifade eden Avi Alkaş, Kovid-19'un AVM'lere etkisine ilişkin açıklamalarda bulundu. 

- AVM’ler pandemide çok gündemde. Açılsın mı açılmasın mı tartışmaları... Ekonomik olarak AVM tarafında nasıl bir tabloyla karşı karşıyayız?

Zor bir süreçten geçiyoruz. İnsanlar pandemi nedeniyle kapalı mekanlara giremediği için kapı girişlerinde ciddi düşüşler yaşandı. Hala pandemi öncesinin kapı giriş sayılarına göre yüzde 60-65'lerdeyiz. Bu dönem zor. 8 ayı geride bıraktık. Artık bu 8 ayın sonrasına hazırlanmamız lazım. E-ticaret yaygınlaşıyor. Bir takım ihtiyaçlar erteleniyor. Sektörün bunun getirdiği yükü göğüslemesi gerekiyor. AVM'lerin bu dönemde farklı ihtiyaçlara farklı kullanımlara gitmesi de lazım. Belki de AVM'lerin önüne sağlık için test merkezleri kuracağız. Ya da sınav merkezi olarak işlev görmeye başlayacak. Belki paylaşımlı çalışma mekanlarına dönüşecek. AVM'lerde bu tür fonksiyon değişiklikleri bekliyoruz.

Evet. AVM'ler toplum için gereken farklı işlevlere de mekan sağlayacak yapılanmaya gidiyor.

KORKULDUĞU KADAR OLMADI

- Bu 8 ayın hasar tespitini yaptınız mı?

Hala korkulduğu, endişe edildiği kadar kapanma gerçekleşmedi. AVM'lerde artık daha çok karma kullanımlı yapılar görmeye başladık. Nasıl ki kapalı çarşılar hala yaşıyorsa ve farklı farklı hizmetler içerebiliyorsa, AVM'lerin de yaşamlarını sürdürmek için talebe uyumlu olarak, başka işlevleri de içermesi gerekiyor.

- Bu süreçte kapananlar olur mu?

Bildiğim kadarıyla henüz kapanan AVM ve mağaza yok. Ama bazı perakendeciler mağazalarını açmadı. Çocuk eğlence alanları, sinemalar açılmadı. Yeme içme birimlerinde daha düşük kapasiteler görüyoruz. Geçmişe kıyasla AVM'lerde insanların daha az süre geçirdiklerini gözlemliyoruz. İnsanlar temel ihtiyaçlarını alıp çıkıyorlar. Bu dönemde açık alanları daha fazla olan AVM'lere kayış görüyoruz.

- Dönüşümü sağlayamayan AVM'ler kapanır mı?

Tabi ki. Günün gereğine uyum sağlamak ön koşul. Ticari gayrimenkuller de AVM'ler de pandeminin bir süre daha devam edeceği öngörüsüyle hareket edilmeli. Evet zor süreç. Mücadeleye devam yeteneklerimizi konuşturacağız. Farklı kullanımlar farklı ihtiyaçları doğru cevaplandırabilmek gerekiyor. Azalan gelirlere karşılık gider denetimleri önem kazanıyor. Burada AVM yatırımcısı da perakendeci de canla başla çalışıyor.

BEKLE GÖR POLİTİKASI

- Kiralar konusuna hala perakendeci ve AVM yatırımcısı arasında ortak bir dil yakalanmadı.

Yakalanıyor bence. AVM yatırımcılarının önemli fedakarlıkları oldu. Kapalı olunan dönem için kira alınmadı, sonrasında indirimli kiralar uygulandı. Etraftan çok da duyduğumuz davalık konu, tahliye yok. Perakendeci belki cezai şarta takılıyor ama herkes günü bir şekilde kurtarma çabasında. Aynı geminde seyahat etmenin zorluklarına birlikte göğüs germe gerçeği var. Ha eskisi kadar belki yatırım yapılmayacak.

- Yeni yatırım görmeyeceğiz yani?

Yatırım yapma ve geri dönüş süreleri uzadı, zorlaştı. Şu anda 440 AVM'yi var. Tabi ki AVM yatırımları hız kesiyor. Beklemede. Başlamış olan yatırımlar ancak tamamlanacak. Ama çok fazla yeni yatırım iştahı görmüyoruz.

ÇIKAN YABANCI YOK

- AVM’de yabancı yatırımcı sayası da çok, şu anda Türkiye'de memnunlar mı?

Şu anda kulağımıza gelen çıkış arayan bir yatırımcı yok. Önümüzdeki dönemde de biraz bekle gör politikasına tanık olacağız. Şu anda Türkiye'de bir yanda kur istikrarsızlığı bir yandan hukuki uygulamalar, bir yandan kiralarla ilgili gerekçelerle yabancı yatırımcıların beklediklerini ve yatırım yapmadıklarını söyleyebilirim. Henüz çıkış haberi de duymuyoruz. Çünkü bu dönemde değerleme yapmak da zor.

HAKSIZ BİR SÖYLEM

- Deprem toplanma alanları AVM oldu eleştirileri de var, ne diyeceksiniz?

Ben bu söylemi haksız ve yersiz görüyorum. Hiçbir AVM'ci yatırımını bir toplanma alanı üstüne kurmaz. AVM'lerin inşaatı kapsamlı ruhsatlar gerektirir. Bugüne kadar hiçbir kaçak AVM'ye denk gelmedik. İmar Barışından yararlanan AVM neredeyse yoktur.

- Peki bazı AVM'ler deprem toplanma alanına döner mi?

Tabi ki. Bir kere artık AVM'lerin yapılma hızı azalacak. Geniş ve yeşil alanlar oluşturma çabaları var. Burada şehir planlamacılarının sorumlulukları çok önemli. Artan Nüfusla bağlantılı doğru kurguların yapılması lazım. Bu çerçevede o planlamalar yapılırsa bazı AVM'lerin fonksiyonlarını değiştirmeleri beklenebilir. O zaman da bu tür hizmetlere olanak sağlanmış olur.

AVM'lerde cirolar pandemi öncesine dönüyor!

Sinan Öncel: AVM'lerde ciro kirasından daha adil bir seçenek görünmüyor!