Çanakkale Şehitlikleri’nde betonlaşma tartışması!

Çanakkale Savaşları’nın 100’üncü yılı yaklaşırken, bölgede hummalı bir çalışma yürütülüyor. Bölgede bulunan gerçek şehitlikler düzenlenerek yanlarına simgesel anıt şehitlikler dikiliyor. Ancak tarihî yarımadadaki bu restorasyon, tartışmaları da beraberinde getirdi. Tarihî ve doğal yapının korunmasına özen gösterilmediği ileri sürülüyor. Savaşın izlerini taşıyan Haintepe’deki yol genişletme çalışmaları eleştirilere somut bir örnek olarak gösteriliyor. Akbaş Şehitliği’nde yapılan mermer kaplı anıt da bölgenin betonlaştırıldığı suçlamalarına dayanak gösteriliyor. Yol yapım çalışmaları sırasında Anzak Koyu’nun olduğu bölgenin eteklerinin tıraşlandığı iddia ediliyor.

Tarihçi yazar Tuncay Yılmazer, savaş alanlarındaki değişikliklerin ve yanlış restorasyonların bölgenin orijinalliğinin bozulmasına, doğal yapının kaybolmasına yol açtığını savunuyor. 100. yıl etkinlikleri kapsamında şehitliklerin inşa değil, ihya edilmesi gerektiğini, her şehitliğin betonlaşmasına ihtiyaç olmadığını belirtiyor. Bölgenin tahrip edilmesinin en önemli sebebini savaş alanlarının yok sayılması olarak gören Yılmazer, şu eleştirilerde bulunuyor: “Ziyaretler bugüne kadar anıt odaklı yapıldı. Muharebe alanı odaklı olmalı. İnsanlar geçerken orada yaşanan savaşın öneminde değiller. Anıt görmeye gidiyorlar. Muharebelerin yaşandığı alanların öneminin farkında olmayınca oradan yol geçirmeyi de düşünebiliyorsunuz.”

Yazdığı kitaplarla Çanakkale Sava-şı’nın bilinmeyenlerine ışık tutan yazar Hasan Hüseyin Maltepe de, tarihi yarımadadaki projeler konusunda kamuoyunun yeterince bilgilendirilmemesinden şikâyetçi. Maltepe, “Bu zamana kadar yapılan restorasyon çalışmaları göz alıcı değil. Şehitlik alanlarına bu tür taş yığınlarının yapılması tarihi yarımadaya yakışmıyor.” diyor.

Bahçeşehir Üniversitesi’nden Prof. Dr. Haluk Oral da, bölgedeki çalışmaların restorasyon olarak değerlendirilemeyeceğine işaret ediyor. Sıfırdan sembolik şehitlikler yapıldığını hatırlatırken, “Türk siperlerinin üzerine otopark yapıldı. Gerçek savaş alanı üzerine yapay savaş alanı doğru değil.” uyarısında bulunuyor.

‘Şehitliklere ulaşım için yol şart’

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Lokman Erdemir ise şehitliklerdeki yolların genişletilmesinin şart olduğuna dikkat çekiyor. Çok sayıda ziyaretçi geldiğini ve yolların yetersiz kaldığını anlatan Erdemir, bölgede anıt mezarların önemini ise “Gelen ziyaretçilerin somut bir şey görmesi gerekiyor. Bu da anıt mezarlıklarla olur.” sözleriyle açıklıyor.

Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Park Müdürlüğü yetkilileri, çalışmalarda şehitlerin emanetine gereken hassasiyetin gösterildiğini belirtiyor. Şevki Paşa’nın haritasındaki 25 şehitliğin yerinin tespit edildiğini, çevresinin sade bir şekilde düzenlenerek ziyarete açılacağını kaydediyor.

Zaman