Endonezya ile Türkiye dengelerini müteahhitler kuracak!

Bu dev yatırım tutan, özellikle müteahhitlik alanında ciddi bir potansiyel yaratacak. İki ülke işadamı, özellikle serbest ticaret anlaşmasını büyük heyecan içinde bekliyor.

İstanbul'dan direkt uçuşla 11 saatte gidilebiliyor. Yaklaşık 10 bin kilometre uzaklıkta, 17 bini yakın adalarıyla, 242 milyonu aşan nüfusuyla da dünyanın en kalabalık dördüncü ülkesi Endonezya'dan bahsediyoruz... Başkent Cakarta, 12 milyonluk nüfusuyla, ülkenin en kalabalık kenti. Trafik, İstanbul'u aratmayacak şekilde yoğun. Üstelik gecenin geç saatlerinde bile... Fakat, İstanbul trafiğinde gördüğümüz 'asabi' harekeüere 3 gün boyunca rastlamadık. Ne birbirine bağıran, ne korna çalan, ne de önüne geçen araca elkol hareketi yapan... Üstelik, yoğun bir motosikleüi nüfusunun olduğu bu ülkede, 3 gün boyunca herhangi bir trafik kazasına da denk gelmedik. Kimileri, iklimden kaynaklandığını söylese de, karşılaştığımız insanların yüzü sürekli gülüyor. Bu gü-lüşün içtenliği de hemen anlaşılıyor. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün 3 - 6 Nisan tarihleri arasında yapüğı resmi ziyaret nedeniyle, bu ülkeyle ilişkiler son birkaç gündür ön planda. Aslında, ticaretten, iki ülke arasındaki ilişkilerin geliştirilmesine yönelik girişimler, anlaşmalardan öte, Gül'ün verdiği siyasi mesajlar daha çok ön plana çıktı. Üniversite sınavlarının ilk ayağına ilişkin değerlendirmelerinin yanı sıra başkanlık sistemine ilişkin görüşleri de öncelikli yankı buldu.

Doğal kaynak zengini

Biz ise siyasal mesajlardan öte iki ülke arasında hızla büyüyecek ekonomik ilişkilerin boyutunu arürmak istiyoruz. Endonezya, 695 milyar dolarlık ekonomik büyüklüğüyle, Türkiye'nin ardından dünyanın en büyük 18'inci ekonomisi. Petrol, doğalgaz ve kömür gibi enerji emtialarına sahip bir ülke. Ayrıca, altın, boksit, kalay, gümüş, bakır gibi metal emtialarında da etkin bir yapıya sahip. Bu zenginliğin farkında olan bazı Türk şirketlerinin, büyük kömür sahalarını işletim hakkını aldıkları bilgisine ulaştık.

Ticareti büyütelim arayışı

Türkiye İşadamları ve Sanayicileri Konferedasyonu (TUSKON), Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ve MÜSİAD üyelerinin de aralarında bulunduğu 135 işadamı ve yönetici, 2 gün boyunca Endonezya'nın başkenti Cakarta'da, Endonezyalı meslektaşlarıyla bir araya geldi, işbirliği olanakları aradı.

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün, Endonezya Cumhurbaşkanı Susilo Bambang Yudhoyono ile imza attığı protokollerin, iki ülke arasındaki ticaret hacminin hızla büyümesine katkı yapması bekleniyor. Türkiye ile Endonezya arasındaki dış ticaret hacmi 1.7 milyar dolar.

Savunma sanayi atağı!

Varılan anlaşmaya göre, bu rakam en kısa sürede 5 milyar dolara, ardından da 10 milyar dolara yükseltilecek. Bu hedefe ulaşılması ve Türkiye'nin aradaki dış ticaret açığını azaltması için iki önemli protokol imzalandı. Birincisi, savunma sanayi işbirliği alanında yapılan protokol. Bu protokole göre bu ülkeye Nurol Grubu, zırhlı araç satışı yapacak. Ayrıca savaş gemisi yapımında Türkiye, rakiplerinin önüne geçti. Aselsan, Roketsan kuruluşları da Endonezya ordusu için telsiz ve roket satışı yapacak. Ancak, bu işbirliğinin mali büyüklüğü konusunda bir rakam telaffuz edilmedi.

Müteahhitlere önemli fırsat

Dış ticarette Endonezya lehine olan yapıyı dengeye getirmesi beklenen ikinci işbirliği de altyapı yatırımlarında olacak. Endonezya, önümüzdeki 15 yıl içinde altyapıda 300 milyar dolan bulan yatırımlar yapmayı planlıyor. Dönüş yolunda uçakta gazetecilerle gezinin değerlendirmesini yapan Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, şunları söyledi; 'Bu alt yapı yatırımlarından Türk müteahhitlerinin ve Türk şirketlerinin yararlanmasını çok arzu ediyorlar. Özellikle kalkınma planının içine aldıkları önemli iki ülke Hindistan ve Japonya vardı. Bunların arasına Türkiye'yi de eklediler.'

Resmi heyetler, bir taraftan iki ülke arasındaki ticareti artıracak protokollere imza atarken, yüzlerce işadamı da TUSKON'un organizasyonunda karşılıklı olarak bir araya gelerek, işbirliği olanaklarını görüştü. Yüzlerce görüşme trafiğinin sonuçları da merak konusu oldu.

Forumun organizatörlerinden TUSKON Başkanı Rızanur Meral 'Geçen yıl İstanbul'da gerçekleşen iş forumunda iki ülke işadamları bir araya geldi. 800 Türk işadamıyla Endonezyalı işadamlarını buluşturduk. Binlerce iş görüşmesinin temeli atıldı. Bugün de bu görüşmelere yenileri eklendi' dedi.

İşadamları memnun

Karşılıklı olarak yapılan görüşmelerin sonuçlan için konuşmanın erken olduğunu söyleyen TUSKON Genel Sekreteri Mustafa Günay, 'Biz tarafları bir yıl içinde ikinci kez bir araya getirdik. Hemen bir günde müthiş bağlantıların olmasını bekleyemezsiniz. Ama önemli bir adım atıldı. Geçmiş deneyimler de bu girişimlerin arkasının geldiğini gösteriyor. Endonezya ile ticari ilişkilerde de bunun olacağını düşünüyorum' diyor.

Geziye katılan işadamları da memnun... İstanbul İhracatçılar Birliği (İİB) Başkanı Zekeriya Mete, 'Biz geçen yıl burada fuar düzenledik, çok iyi bir ortam yarattık. Bu toplantıların ardından haziran ayında tekrar fuar için geleceğiz. Burası büyük bir ülke, çok büyük bir potansiyel var. Üstelik, siyasi ilişkiler de çok iyi' değerlendirmesini yapıyor.

İki ülke arasındaki ticaretin hızla büyümesi için gündeme getirilen bir çözüm de Serbest Ticaret Anlaşması (STA) imzalamak. Geziye katılan iş dünyasının 3 örgütü (TUSKON, TİM ve MÜSIAD) başkanlarının önerisiyle iki ülkenin yetkilileri, STA için görüşmeleri başlatma karan aldı. İİB Başkanı Mete, 'Serbest ticaret anlaşması imzalansa, ticaret patlar' diyor.

Unda ikinci büyük pazar

İhracat kalemlerinde bakıldığında, yarısından fazlasını un ihracatı oluşturuyor. Orta Anadolu Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçılar Birliği Başkanı Turgay Ünlü'nün verdiği bilgilere göre, Endonezya, Irak'tan sonra un ihracatında ikinci sırada yer alıyor. Ünlü, 'Endonezya'ya yapağımız un ihracatı 465 bin tona ulaşıyor. 1.8 milyon tonluk un ihracatımız var. Bu ihracatın yüzde 40'ı Uzakdoğu'ya yapılıyor' diyor.

Denizli İhracatçılar Birliği Başkanı Süleyman Kocasert de, Endonezyalı meslektaşlarıyla yaptığı görüşmelerden iyimser duygularla ayrılan bir diğer işadamıydı. Kocasert, 'Denizli'yi, şirketlerimizi, ürünlerinizi anlatma şansımız oldu. Tabii, karşılıklı ne yapılabileceğinin de ilk adımlarını attık' diyor.

Gıda alanındaki girişimler kadar iletişim ve telekom alanlarında karşılıklı işbirliği arayışları dikkat çekti. Kron Telekominikasyon'un Yönetim Kurulu Başkanı Lütfi Yenel, 'çok verimli görüşmeler yaptık, ben şirket adına çok memnun kaldım' diyor.

Görüşme trafiği yürüten bir başka işadamı da Emin Hitay idi. Hitay, 'Daha öncesinden bu ülkeyle ilişkilerimiz vardı. Ama bu ilişkiyi büyütmek, yeni şirketlerle aynı ortamda bulunmaktan, görüşmeler yapmaktan memnun olduk. Bazı arkadaşlarımız burada kalıp, görüşmelere devam edecek' diyerek iyimser beklentilerini dile getiriyor.
Ekonomist/Talat Yeşil