EYT bilmecesine son verin! İşte EYT konusunda doğru bilinen yanlışlar!

“Prim günü ve sigortalılık süresini tamamlayarak yaşı bekleyen vatandaşları kapsayan emeklilikte yaşa takılanların (EYT) yaş problemini çözen düzenleme Meclis'e şu an için gelmedi. Düzenlemenin Meclis'e gelmesi gecikince ortaya birçok iddia atılmaya başlandı. Geçen hafta başta zam konusu olmak üzere birçok farklı iddia gündeme geldi. Bugün yaklaşık 3 milyon vatandaşı ilgilendiren bu iddialara sosyal güvenlik sisteminin teknik bilgileriyle açıklık kazandıracak detayları paylaşacağım. İşte iddialar ve yanıtları...

'KISA ÇALIŞMA' MUAMMASI

1. Kısa çalışmadaki günler borçlanılabilecek mi?

Geçen hafta medyada yer alan bir iddia koronavirüs salgını süresi boyunca kısa çalışma ve nakdi ücret desteği alan çalışanların bu süreçte ödenmeyen primlerinin işveren tarafından tamamlanacağına ilişkin bir iddiaydı. Bu iddianın kaynağı ise 13 Ocak 2023’te Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 7431 sayılı Kanun'un 5'inci maddesidir. Bu madde kısa çalışma ve nakdi ücret desteği süresi boyunca İŞKUR'a hatalı bildirimde bulunan işverenlerin bu bildirimleri düzeltmek için SGK'ya verecekleri ilave bildirgeler için SGK'nın idari para cezası almayacağını hüküm altına alıyor. Yani sadece nakdi ücret desteği ya da Kısa Çalışma Ödeneği'nden haksız faydalandığı İŞKUR tarafından tespit edilen işverenlerin karşılaştığı yaptırımlara yönelik olarak getirilen bir düzenleme olarak karşımıza çıkıyor. Kısa çalıştırılan veya nakdi ücret desteğinden yararlandırılarak ayda 30 günden az çalıştırılan personellere borçlanma hakkı getirilmesi veya işverenin bu eksik günleri tamamlamasını şart koşan bir düzenleme değil. Bu yüzden EYT ile ilgili düzenleme sonrası prim günü eksik olanların kısa çalışma veya nakdi ücret desteği aldıkları sürelere ilişkin primlerin işveren tarafından tamamlanması veya borçlanılabilmesi şu an için söz konusu değil.

BORÇLANMADA SÜREÇ NASIL?

2. Borçlanma tutarları ödenmeli mi?

EYT'den faydalanmak ve maaş bağlatmak için prim günü eksiği olanlar veya kapsama girmek için askerlik borçlanması yapması gereken vatandaşlar, daha düşük tutarda borçlanma bedeli ödemek için 1 Ocak 2023 tarihi öncesinde SGK'ya borçlanma başvurusunda bulundu. Bu başvurular işleme alındı ve bugünlerde EYT'lilere borçlanmalarla ilgili tebligatlar gelmeye başladı. EYT'liler de şu an için yasa çıkmadığı için bu borçlanmaları ödeyip ödememe konusunda tereddütte kaldı.

Borçlanmalarda işlemler şu şekilde yürümektedir: Borçlanma talebi SGK'ya borçlanmaya konu günler ve günlük borçlanma miktarı üzerinden borçlanacak birey tarafından iletilir. SGK borçlanmaya konu günleri inceler, yasada belirtilen koşulları taşıyorsa gün sayısı ve gün başına borçlanma tutarını borçlanma talep dilekçesinde bulunan tarihteki borçlanma tutarı üzerinden hesaplayarak bireye tebliğ eder. Bu tebliğ tarihinden itibaren söz konusu birey borcunu 30 gün içerisinde öderse borçlanma tamamlanır. Birey bu süre içerisinde borcunu ödemezse bu durumda borçlanma talebi iptal olur. Yeniden bir borçlanma talebinde bulunulması gerekir ve bu defa yeni borçlanma tarihindeki günlük borçlanma bedeli uygulanacağı için bireyin cebinden daha yüksek borçlanma miktarı çıkması söz konusudur. EYT düzenlemesi sonrası gerekli olmaz veya kararlarını değiştirirlerse maaş bağlatmamış olmak koşuluyla borçlanma bedelini SGK'dan iade alabilirler. Bu sebeple düşük borçlanma bedeli olanağını kaçırmamak için bedeli ödeyip düzenleme çıktıktan sonra nihai kararı vermek daha doğru olacaktır.

ROBOTTAKİ RAKAMDA %30 ZAM VAR... NİSANDA BÜYÜME FARKI EKLENECEK

3. EYT'liler yüzde 30 zamdan faydalanamayacak mı?

Geçen hafta EYT'lilere ilişkin gündeme gelen bir diğer iddia EYT'lilerin yüzde 30'luk ocak ayı zammından faydalanamayacakları yönündeydi. Bu iddianın kaynağıysa SGK'nın 'Aylık Hesap' uygulamasında EYT'liler tarafından 1 Ocak 2023 tarihi öncesi ve sonrası hesaplanan maaş miktarlarıydı. EYT'liler 1 Ocak 2023’ten önce bu uygulama üzerinden bir maaş hesapladılar ve ocak ayında da bu aylığın yüzde 30 oranında artırılması yönünde beklentiye girdiler. Fakat sosyal güvenlik sisteminde emekli maaşı hesabı özel sektörde 1 Ocak tarihi, kamu sektöründe 15 Ocak tarihi itibarıyla farklılaşır. Bazı senelerde bu tarihlerden önce, bazı senelerde ise sonra emekli dilekçesi verilirse aylık daha yüksek olur. Bu sene 1 Ocak 2023 tarihinden önce maaş bağlatanlara daha yüksek maaş bağlanması söz konusu olduğu için EYT'lilerin zamlarını 1 Ocak 2023 tarihi öncesi SGK'nın sisteminden hesapladıkları maaşın üzerine eklediler. EYT'liler 1 Ocak 2023 tarihi öncesi 2021 senesi güncelleme katsayısı ile hesaplanan maaşlarını sistemde görüyorlardı. Bugün gördükleri rakam ise 2022 senesi güncelleme katsayısına göre hesaplanan maaşları. 2022 senesi güncelleme katsayısının hesabında 2022 senesinin büyüme rakamı şu an için belli olmadığı için büyümenin yüzde 30'u da eksik. Martta büyüme oranı açıklanacak ve büyümenin yüzde 30'u 2022 senesi güncelleme katsayısına eklenecek. EYT'lilerin aylık farkları ve güncellenen maaş miktarı nisan ayından itibaren hesaplara yatacak. Yani ocak, şubat ve mart aylarındaki dahil edilmeyen büyüme farkları da nisanda verilecek.

EYT'lilere de bütün SSK ve Bağkur emeklilerine olduğu gibi 2023 Ocak ayı zammı yüzde 30 olarak uygulanacak. Bu konuda herhangi bir farklılık söz konusu değil. EYT'liler 1 Ocak 2023 tarihi öncesi sistemde gördükleri maaşlarına yüzde 30 ekledikleri için yanılıyor. Bu tarih öncesinde sistemde gözüken rakam o tarihte emekli olma hakkı olan bir kişi için maaş bağlansaydı ele geçecek maaş miktarını ifade ediyordu. O tarihte EYT’y ilişkin düzenleme hayata geçmemiş olduğu için EYT'lilerin aylıkları 2022 senesi güncelleme katsayısına göre hesaplanacak ve hesaplanan maaşa yüzde 30 Ocak 2023 zammı eklenecek.

ÖZETLE: SGK'nın emekli maaşı hesaplama robotunda Ocak 2023 tarihinde gördüğünüz aylığınız yüzde 30'luk enflasyon farkı eklenerek hesaplanmış rakam. Bu rakama nisan ayında büyümeden kaynaklı fark eklenecek. O da 1.8 civarında bir rakam olur. Alacağınız emekli aylığının beklentinizden az görünmesinin nedeni, 2022 yılı aylık hesaplamasının 2021 katsayıları ile 2023 yılı hesaplamasının 2022 yılı katsayıları ile yapılıyor olmasından kaynaklanıyor.

SSK VE BAĞKUR FARKI

4. Bağkur'lular için bir düzenleme olacak mı?

EYT'liler için yapılacak düzenlemenin detaylarını şu an için bilmiyoruz. Fakat SSK'lılar için kadınlarda 20 sene, erkeklerde 25 sene sigortalılık ve 5000 ila 5975 arasındaki prim ödeme gün sayısı ile emekli maaşı bağlatılabilmesi bekleniyor. İlk kez 8 Eylül 1999 tarihi öncesinde sigortalı olmuş Bağkur'lular için ise kadınlarda 7200 gün, erkeklerde 9000 prim ödeme gün sayısı gerekliliği söz konusu olduğu için Bağkur'luların prim ödeme gün sayısındaki farklılığın giderilmesi yönünde bir beklentisi oluştu. SSK'lılar ve Bağkur'lular için gerekli prim günü farklılığın azaltılması bekleniyor. Bu konuda şu an için bir gelişme yok. Düzenleme Meclis gündemine geldikten sonra verilecek önergelerle bu konuda bir düzenleme yapılabilir.

EYT için hayaller yine suya düştü! Ortalık fena karıştı!

2023’ün ilk altı ayı için kıdem tazminatı belli oldu! Borçlanma yapan EYT’liye vergi avantajı!