EYT ile emekli olacaklar bunlara dikkat! EYT'de altın tavsiyeler açıklandı! Promosyon, yüksek maaş, prim günü...
Emeklilikte yaşa takılanları (EYT) kapsayan düzenleme için sayılı günler kalmışken, milyonlarca vatandaş yeni başlangıç için heyecanla bekliyor. Ancak emekli olurken önemli ayrıntılar bulunuyor. İşte o ayrıntılar...
PEŞİN PROMOSYON ÖDENİYOR
Emekli maaşı bağlatanlara peşin promosyon ödemesi yapılıyor. Maaşın yattığı bankayla 3 yıllık sözleşme yapan emekliye güncel 7-10 bin Türk Lirası arasında promosyon veriliyor. Yeni emekli olacakların unutmaması gerekenlerden olan promosyon detayı için banka seçimine de dikkat edilmeli.
Posta'da yer alan habere göre; sSosyal güvenlik sistemine göre emeklilik için üç koşul bulunuyor. Yaş, sigortalılık yılı ve prim gün sayısı. Bunlardan biri eksik olunca emeklilik hakkı olmuyor. EYT düzenlemesi 8 Eylül 1999’dan önce sigorta başlangıcı olanların yaş sorununu çözüyor. Buna göre; erkek 25, kadın ise 20 senelik sigortalılık süresini doldurduktan sonra 5000 gün primi de tamamladıysa hemen emekli olabilecek. Bu çerçevede 1.5 milyon kişi mevcut. Geri kalanlar da bu şartları tamamladığı tarihte aylık alacak.
Aralıkta Meclis’e gelecek düzenleme milyonları heyecanlandırırken prim gün eksiği olanlar veya sigortalılık süresi dolmayanlar farklı çözümlere odaklandı. Hatta 8 Eylül 1999 tarihinden önce çalıştığı halde sigortası yapılmayanlar ya da bu tarihten sonra başlatılanlar bulunuyor. Bu çerçevede de ‘borçlanma’, ‘hizmet tespit davası’ gibi seçenekler gündeme geliyor.
Sigortalılar doğum, askerlik, staj ve yurtdışı borçlanması yoluyla esik günlerini tamamlayabiliyor. Doğum borçlanmasıyla 2160 gün, askerlik borçlanmasıyla 540 güne kadar ek prim kazanma fırsatı doğuyor.
31 ARALIK ÖNCESİNDE EMEKLİLİK AVANTAJLI
EYT düzenlemesine giren kişiler emeklilik dilekçesini mecburen yeni yıldan sonra verecek. Fakat normal şartlarda bu yıl emekli olacaklar kasım, aralık ve ocak hesabına dikkat etmeli. SSK’lı ve Bağkur’lu sigortalılardan emeklilik dilekçesini 31 Aralık tarihinden önce verenlerin aylıkları hesaplanırken bu yılın ocak ve temmuz aylarında yapılan zamlar göz önünde bulundurulacak.
Yılbaşına kadar dilekçe verip maaş bağlatan yeni emekli Ocak 2023’te de tüm emeklilere uygulanacak zamdan faydalanacak. Son 2 ayda aylık enflasyon yüzde 3 civarı artarsa yılbaşı zammı yüzde 16-20 arasında değişiklik gösterebilecek.
Bir başka deyişle örneğin; aralıkta emekli olanlar yüzde 78.60 enflasyon zammına ek yüzde 20 civarı ocak zammını da maaşına ekletebilecek. Bu durum yüzde 100’lük bir maaş yükselişi şeklinde düşünülebilir. Yani 31 Aralık öncesi emeklilik avantaylıyken; memurlarda bu sürenin sınırı 15 Ocak.
KIDEM TAZMİNATI DETAYI
EYT yasası çıktıktan sonra emekliliği uzayanlara yeni kapı da aralanacak. Yapılan açıklamalara göre ilk etapta 1.5 milyon kişinin emekli olması hedefleniyor. Çalışmaya devam edenler EYT hakkıyla emekli olduklarında emekli maaşına ek olarak yılların birikimi olan kıdem tazminatlarına da alabilecekler.
Bu tazminatlar da ocak itibarıyla yüzde 20-40 arasında yükselecek. Net artış oranı memur maaşı ve asgari ücret artışıyla belirlenecek.
Şu anda asgari ücretle çalışanlara 1 yıl için net 6 bin 422 lira, 16 bin Türk Lirası ve üstü maaş alanlara ise 1 yıl için 15 bin 255 Türk Lirası tazminat veriliyor. EYT düzenlemesiyle emekli olan bir vatandaş, aynı veya farklı bir işyerinde yeniden çalışmaya başlarsa, ikinci tazminat hakkı da elde ediyor.
BAĞKURLULAR NE YAPACAK?
7326 sayılı yapılandırma kanunu çerçevesinde Bağkur borçlarını 1 Kasım 2021’e kadar ödeyemeyen veya yapılandırmayanların 30 Nisan 2021 tarihinden önceki prim borcu bulunan hizmetleri dondurularak silinmişti. Faaliyetlerine devam edenlerin ise sigortalılıkları 1 Kasım 2021 itibarıyla tekrar başlatıldı. EYT'den faydalanmak isteyen ve prim ihtiyacı olanlar bu süreleri canlandırabilir yani ‘ihya’sını yapabilir.
EMEKLİ OLMAYIP ÇALIŞMAYA DEVAM EDİLİRSE...
Emekli maaşının düşmesinde asıl etken aylık bağlama oranı olarak dikkat çekiyor. 2008 yılından sonra yapılan düzenlemeyle çalışma süresi uzadıkça aylık bağlama oranı azalıyor. Tabi bu durum tüm çalışanlar için geçerli sayılmıyor.
Yüksek prim ödenirse, yani tavandan prim ödenirse, emekli aylığı da o oranda fazla oluyor. Fakat asgari ücret ve asgari ücretin biraz üzerinde maaşla çalışanlar emekli olmayıp, yüksek maaş alabilmek için daha fazla çalıştıklarında emekli maaşları her ay 2-3 TL civarında azalıyor.
SON 7 SENENİN PRİMİNE DİKKAT
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesinde son viraja girilirken, milyonlarca kişinin aklında yer alan bir soruda farklı statülerde çalışıp da gün hesabı yapılması oldu.
Bu kapsamda sigortalı olunan son 7 senede yani 2520 günde hangi statüde daha çok prim ödendiği hesabı tayin ediyor.
Öyle ki SSK, Bağkur ya da Emekli Sandığı olmak üzere hangisinin son dönem prim günü 1260 günden 1 fazlaysa oradan emekli olunuyor.
Örneğin, emekliliği gelen kişi hem SSK’ya hem de Bağkur’a tabi çalışmışsa, son 7 senede hangi kuruma tabi çalışması 1260 günden fazlaysa o kurum tarafından, hizmet sürelerinin eşit olması durumunda ise en son çalışması SSK’da geçmişse SSK tarafından, Bağkur’da geçmişse Bağkur tarafından bağlanıyor.
8 Eylül 1999 tarihinden önce erkek 25 yıl sigortalılık süresi ile 5000 gün primi, kadın ise 20 yıl sigortalılık süresi ve 5000 gün primi tamamladığında emekli oluyor. Yani SSK dışındaki sürelerde gerekli prim gün sayısı yükseliyor.
En düşük emekli maaşı kaç TL olacak? Emekli Ocak zammında şok! Şimdi bu rakamlara bakın!
