Faiz artışında yeni yöntem! Piyasa hamlesi

İHRACATÇININ FİNANSMANA ERİŞİMİ KOLAYLAŞTIRILDI
Merkez Bankası, ayrıca, ihracatçıların finansmana erişimini desteklemek ve ihracat desteğini artırmak amacıyla aldığı kararları da duyurdu. Buna göre, reeskont kredilerinin günlük limiti 1,5 milyar TL’ye yükseltildi. Reeskont kredilerinde KOBİ payının artırılmasına ve kullandırımlarda ihracat artış performansının dikkate alınmasına karar verildi. Sadeleşme süreci kapsamında reeskont kredilerine erişim şartları kolaylaştırıldı. Reeskont kredisi kullanımında yüzde 30 ilave ihracat bedeli satış koşulu kaldırıldı. Reeskont kredi vadesi boyunca verilen döviz almama taahhüdünden, ithalat ödemeleri kapsamındaki döviz alımları istisna tutuldu.

Öte yandan piyasa mekanizmasının işlevselliğini artırmak için faiz oranına göre menkul kıymet tesisi uygulaması sadeleştirildi. Buna göre, ihracat ve yatırım kredileri hariç TL ticari kredilerde birinci kademe kaldırılarak faiz sınırı tek kademe olarak uygulanacak.

‘DEĞİŞEN BİR ŞEY YOK YENİ YÖNETİM ESKİ KAFA’
Merkez Bankası’nın kararını değerlendiren İYİ Parti Kalkınma Politikaları Başkanı Prof Dr. Ümit Özlale, yeni ekonomi yönetiminin siyasileri kızdırmadan faiz artırmak istediğini söyleyerek ‘’Fondöten ekonomisinde bugün: Faizleri artırmamış gibi çek kanka. Düne kadar bankaların özel sektöre sağladığı ticari kredilerin faiz oranı TCMB’nin politika faiz oranının 1,4 katını geçerse bankalar ciddi maliyetlerle karşılaşıyordu. Yeni kararname ile bu rasyo kaldırıldı. Artık bankalar uyguladıkları ticari kredi faiz oranlarını politika faizinin 1.8 katına kadar çıkarabilecek’’ dedi. Ticari kredi faizlerinde hızlı bir artışın yolda olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Özlale ‘’Yani ekonomi yönetimi bir kişiyi (Bay Aset) kızdırmamak için yan yollara sapıp politika faizini artırmadan faizleri artırma hevesine kapıldı. Sonuçlarını geçmişte tecrübe ettik. Şimdi kısa bir soru: Bu yeni düzenlemeden yatırım ve ihracat kredileri muaf tutulmuş. Şimdi siz bir banka olarak yüksek faizden ticari kredi mi verirsiniz yoksa düşük faizden yatırım ve ihracat kredisi mi? Yani anlayacağınız, değişen hiçbir şey yok. Yeni yönetim, eski kafa’’ ifadelerini kullandı.

‘BULUNAMAYAN FİNANSMANA ERİŞİM İYİCE KISITLANMIŞ’

Merkez Bankası’nın kararını yorumlayan Finansal Piyasalar Uzmanı İris Cibre sosyal medyada yaptığı paylaşımda ‘’Evrenden mesaj; gece uyuma. Gece yarısı yine sadeleşmemsi tedbir gelmiş. Zaten bulunamayan finansmana erişim iyice kısıtlanmış. Kredi faiz çarpanı çok sadeleşmiş, sadece 1.8 üzeri çarpana yüzde 90 menkul kıymet tesisi yerinde kalmış (1.4-1.8 kalkmış). Fakat reeskont kredi şartları gerçekten sadeleşmiş.Sonuç; Döviz getir canımı ye. Geri kalanlar size finansman yok gibi bir şey, varsa da yüksek faiz malum enflasyon ile savaş falan filan, bakmayın bizim derin negatif faize. Trafik çok sıkışık araçlara da finansmanı kısın’’ dedi. İktisatçı Mahfi Eğilmez ise faizlere ilişkin ‘’Ekonomi politikasını (özelde faiz politikasını) yanlış kurguladığınızda ekonomide bütün değerler alt üst olur’’ yorumunu yaptı.

Ekomist İbrahim Turhan parasal sıkılaştırmanın fiyat ile yapıldığını belirterek ‘’Fiyat yerine miktar sınırlaması getirip kredi tayınlaması yapmak verimsizliği artırır. Selektif kredi politikası, kaynak dağılımını bozma riski taşır. İktisat tarihimiz, finansal baskılama ile sonuç alınamayacağının örnekleriyle dolu. Bu müdahaleler, merkezi planlama yapan bir takımın ekonomideki kaynak dağılımını piyasa mekanizmasından daha doğru ve sağlıklı yapabileceği yanılgısından kaynaklanır. Birbirinden bağımsız hareket eden çok sayıda birimin olduğu piyasada miktar fiyatın fonksiyonudur. Tersi değil!’’ açıklamasını yaptı.

KREDİ KARTI VE GECİKME FAİZLERİ İKİ AYDA İKİ DEFA ARTIRILDI
Merkez Bankası enflasyonun kontrolü ve iç talebin dengelenmesi kapsamında kredi kartı nakit kullanımlarına ve kredili mevduat hesaplarına uygulanan aylık azami faiz oranı yüzde 2,89’a yükseltildiğini belirtti. Böylece Merkez, kredi kartı ve kredi kartı gecikme faizlerini ili ayda iki defa artırdı. Merkez Bankası ticari müşterilere uygulanan ücretler ve kredi kartlarında azami akdi ve gecikme faizlerinde dikkate alınan referans oranla ilgili Haziran ayında yaptığı değişiklik ile kredi faizlerinin üst sınırını belirleyen referans oranının Temmuz ayında yüzde 0,81 yerine yüzde 1,36 olarak uygulanmasına karar vermişti. Türk lirası cinsinden kredi kartı işlemlerinde uygulanacak aylık azami akdi faiz oranı, referans orana 55 baz puan eklenerek belirleniyor. Bu durumda temmuz referans faizine göre kredi kartı işlemleriden uygulanacak azami akdi faiz oranı Temmuzda yüzde 1,91 olmuştu.

Tebliğ ile, “Referans oran, 1 Temmuz 2023 tarihinden 31 Temmuz 2023 tarihine kadar yüzde 1,36 olarak uygulanır. Bu oran, aynı tarihler arasında Kredi Kartı İşlemlerinde Uygulanacak Azami Faiz Oranları Hakkında Tebliğ ve Menkul Kıymet Tesisi Hakkında Tebliğ bakımından da esas alınır” ifadelerine yer verilmişti. Bunun yanı sıra TCMB bankaların menkul kıymet tutma yükümlülüklerini azaltmıştı. menkul kıymet tesisiyle ilgili bankaların bilançolarındaki TL ağırlığı yükümlülüğü yüzde 60’dan yüzde 57’ye indirildi. Düzenlemeyle yükümlülüğünü yerine getiremeyen bankalara yönelik menkul kıymet tesisi oranı yüzde 10’dan yüzde 5’e indirildi.

Yapılan değişiklikle yüzde 60 ile yüzde 70 arasında olan bankalar için 5 puan indirimli maddesi menkul kıymet tesisi uygulaması talimattan tamamen çıkarılırken yüzde 70 ve üzerinde olan bankalar için 7 puan indirimli olarak uygulanan oran 2 puan indirimli olarak değiştirildi. Öte yandan 25 Haziran’da menkul kıymet tesisi yükümlülüğü için yüzde 60’tan 57’ye indirilen TL ağırlığı, zorunlu karşılıklar için de aynı seviyeye çekildi. Bankalar bu TL oranının altında kalırlarsa yüzde 5 zorunlu karşılık ayırmak zorunda kalacaklar.