İhsan Bilgin: Asıl mutasyona uğrayan mimar!
İhsan Bilgin: Mimarın Zamanı başlıklı mimarlık mesleğinin tarihini ve bugününü kritik gözle konu eden uzun yazımı da okutabilseydim, asıl mutasyona uğrayanın mimar olduğunu göstermiş olacaktım, o zaman yazının özetini yaparak telafiye çalışayım
Geçen haftaki yazımdan mimarın sosyal rolü ve iş yapma biçimi ezel-ebet aynıymış da, sanki sadece iç-mimar, dekoratör sonrasında mutasyona uğramış gibi bir sonuç çıkmış olabilir. Oysa gazetenin yer ve mizanpaj kısıtları ile uyumlu olup yayınlayamadığım “Mimarın Zamanı” başlıklı mimarlık mesleğinin tarihini ve bugününü kritik gözle konu eden uzun yazımı da okutabilseydim, asıl mutasyona uğrayanın mimar olduğunu göstermiş olacaktım, o zaman yazının özetini yaparak telafiye çalışayım.
Taraf’ta bir süre önce NewYork Times’a atıfla verilmiş bir haber vardı: Sinan, dünyanın ilk “yıldız mimarı” seçilmiş. Bu, zamanları şaşırıp bir dönemin olgularını alakasız bir döneme taşımak demek olan anakronizm hatasının tipik bir örneği. “Yıldız” sıfatı ancak geç-kapitalizmin günümüzdeki son evresinde bazı mimarlara da uygun görülen bir yakıştırmadır ve Sinan gibi çağdaşımız olmayan bir mimarın böyle adlandırılmasının herhangi bir anlam taşımaz. İkon bina, gayrımenkul ve inşaat sektörü ile bina metaının piyasaları egemenliği altına aldığı günümüzde “gösterişçi tüketim” nesnesi haline gelen eksantrik binalara takılan isimdir ve bunları tasarlayan mimarlara da yıldız sıfatı takılmaktadır. Bu sıfatın tabii ki Hollywood’dan başlayıp önce başta spor, her tür gösteri alanına ardından da diğerlerine sıçrayan yakıştırma, asıl anlamı olan ışıma ve parıldama vaatleri ile mimarlık mesleğini de kuşattı ve ikonları yapacak iş alma kapasiteli mimarlar yıldız olarak anılmaya başladı. Tabii en önemli soru hâlâ cevaplanmadı: bu vaatler, bunları yaparken köklü bir mesleğin zihinsel ve tinsel tatminlerinden vazgeçmeye ve ayrıca da bu görgüsüz prestij yarışının tâ 1400’lerdeki yangından beri morfolojisini korumuş dayanıklı Ortaçağ Londra’sı “City”yi bile darmadağın edebilen tahribatına ortak olmanın itibar kaybını telafi eder mi? Sinan’ın olmadığı öteki şeyle, yani kendi çağdaşı olmasına rağmen Rönesans dönemi ticaret kapitalizminin tamamen gönüllülük ve karşılıklılık esaslı rekabetçi piyasa ilişkilerinin mümkün kıldığı sivil-toplum ortamının ürünü (*) Vicenzalı Palladio benzeri bağımsız meslek insanı mimarla da farkının altını çizmek gerekiyor.
Taraf/İhsan Bilgin
