İnşaat sektörü daraldı mı?

Türkiye ekonomisi kritik bir dönemden geçiyor. Bir yanda yüksek enflasyon ve yüksek faiz diğer yanda ise tarihi rekorlar kıran döviz kurlarının maliyetler üzerinde yarattığı baskı, reel sektörün performansını olumsuz etkiliyor. Bu nedenle dış borcu 325 milyar doları bulan Türk şirketleri açısından 2018'in geri kalanında ekonomide yaşanacak gelişmeler hayati önemde. Özellikle ağustos sonunda açıklanması beklenen Orta Vadeli Program (OVP), iş dünyası tarafından merakla bekleniyor.

Bu noktada ülke ekonomisini sırtlayan sektörlerin ilk yarı performansı ve yıl sonu beklentileri büyük önem taşıyor, iç talepte görünür olmaya başlayan durgunluk ve büyümenin ikinci çeyrek sonrasında yavaşlayacağına dair öngörüler nedeniyle, pek çok sektörde yıl sonu hedefleri revize edilmeye başladı. Biz de Ekonomist Dergisi olarak 15 kritik sektörü mercek altına aldık ve yılın başından bugüne kadar olan süreçte değişen hedef ve beklentileri araştırdık. Ekonomideki olası durgunluk senaryolarına karşı, sektörlerin alınmasını önerdikleri önlemleri ortaya koyduk.

BAZILARI İYİ BAZILARI KÖTÜ

Araştırmamızdan çıkan sonuca göre, başta otomotiv olmak üzere mobilya, beyaz eşya, kimya, bilişim ve inşaat sektörleri yıl sonu hedeflerini aşağı yönlü revize ettiler. Burada özellikle geçen yıl yaklaşık 30 milyar dolarlık ihracata ve 1,7 milyon adetlik üretime imza atarak büyük başarı yakalayan otomotiv sektöründeki yüzde 5 küçülme beklentisi dikkat çekiyor. Geçen yıl özel tüketim vergisi (ÖTV) indirimiyle hareketlenen beyaz eşya sektörü de bu yıl için yılbaşında ortaya koyduğu yüzde 6,3'lük büyüme hedefini yarıya indirdi. Yılbaşında yüzde 30'luk iddialı bir büyüme hedefi koyan mobilya sektörü de ekonomideki gelişmeler ve özellikle hammadde fiyatlarındaki kur bazlı artış sonrasında yıl sonu büyüme hedefini yüzde 10'a çekti.

Enerji, gıda, lojistik, perakende ve plastik sektörleri ise yılbaşındaki büyüme hedefini korumaya devam ediyor. YEKA ihaleleri, Akkuyu Nükleer Santrali'nin temelinin atılması ve yerli kömüre teşvik verilmesiyle hareketlenen enerji sektörü kısa vadeli iyimser bakışını koruyor. Enflasyon üzerindeki etkisi giderek artmasına rağmen gıda sektörü de yıl sonu için yüzde 9'luk büyüme hedefini sabit tutmaya devam ediyor. Bir diğer kritik sektör olan perakendede ise ihracat ve kampanyalara yüklenen şirketler büyüme değil kâr marjının düşmesi endişesi yaşıyor. Buna karşın perakendede yıl sonu için büyüme beklentisi yüzde 12-15 marjında devam ediyor.

YUKARI REVİZE ETTİLER

15 kritik sektör içerisinde yıl sonu büyüme hedefini yukarı yönlü revize eden yalnızca iki sektör var. Bu iki sektörden biri tahmin edilebileceği gibi turizm sektörü. Geçen üç yılın yaralarını hızla saran turizmciler, bu yıl kur artışının da olumlu etkisiyle rekor ziyaretçi sayısına ulaşmayı ve yüzde 30 büyümeyi hedefliyor. Büyümesini yukarı yönlü revize eden bir diğer sektör de hazır giyim oldu. Pek çok sektörün aksine yılın ilk yarısında iç pazarda yüzde 5'e yakın büyüme sağlayan sektör, aynı dönemde ihracatını da yüzde 7,7 artırmayı başardı. Bu nedenle de yılbaşında yüzde 8-10 olan büyüme hedefini yüzde 10-12'ye çıkardı.

İNŞAAT
AŞAĞI YÖNLÜ REVİZYON YAPILDI

Artan faiz oranları, konut talebi olan kesime hitap etmeyen lüks projeler üretilmesi gibi nedenlerle son dönemde durgunluk yaşanıyor. Yılın ilk çeyreğinde, geçen yıl 245 bin olan konut satışları 202 bine gerilemişti. Mayıs-Haziran döneminde faizleri yüzde 0,98'lere çeken kampanyanın etkisiyle ise 2017'nin ilk yarısında 409 bin olan konut satışları bu yılın aynı döneminde 444 bine yükseldi. Bu yıl inşaat sektöründeki büyümenin ekonominin genelindeki büyüme ile benzer seyredeceği düşünülüyor. OVP'de büyüme beklentisi yüzde 5,5 olmasına karşın, ekonomik değerlendirmelerde yıl sonunda büyümenin yüzde 4,5-5 aralığında gerçekleşmesi bekleniyor. Konut satışlarında ise yılbaşında geçen yılla benzer şekilde 1,4 milyon satış beklentisi varken, bu beklenti 1,25-1,3 milyona çekilmiş bulunuyor.

TSKB Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Makbule Yönel Maya, konutta KDV oranlarının yüzde 18'leri kaldırmadığına dikkat çekiyor. Maya, "Faiz oranlarında da bir indirim beklentisi yok. Geçici kampanyalarla bu durum da sürdürülebilir değil. Yine konut ihtiyacı olanlara yönelik projeler geliştirilmeli ve finansman modeli çeşitlendirilmeli" diyor.

Önümüzdeki dönemde büyük ölçekli kamu yatırımları ile kentsel dönüşüm sürecinin inşaat faaliyetlerini desteklemeye devam edeceği öngörülüyor. Üçüncü Havalimanı, Çanakkale Köprüsü gibi projeler, birçok ilde açılışı yapılan entegre sağlık yerleşkeleri, yakından izlenmeye devam edilecek.

PERAKENDE
KAMPANYALARLA AYAKTA DURUYOR

Perakende sektörü son yıllarda nominal olarak yüzde 10-15 düzeyinde büyüyor. 2018'e de yine genel eğilime paralel olarak yüzde 12-15 düzeyinde büyüme beklentisiyle başlandı. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, 2018'in ilk yarısında perakende sektörünün tahminleri doğrultusunda büyüme gerçekleştirdiğini söyleyerek, yıl sonuna dair öngörülerinde de revizyona ihtiyaç olmadığını düşündüklerini belirtiyor. Perakende sektörünün durgunluktan daha önemli iki sorunu olduğuna dikkat çeken Öncel, sözlerini şöyle sürdürüyor: "Birincisi, girdi maliyetlerindeki artışlar nedeniyle sektörde kârlılık en alt seviyelere inmiş durumda. İkincisi ise önümüzü görmekte zorlanıyoruz. Kurun üç ay sonra ne olacağı konusunda hiçbir fikrimiz yokken altı ay sonrası için ürün yapıyoruz. Bütün sektörlerin ortak sorunu olan bu belirsizliğin yeni dönemde en hızlı şekilde ortadan kalkacağına ve piyasaların özlemini duyduğu 'maliyetlerdeki istikrarın' sağlanacağına inanıyoruz."

Sinan Öncel, tüm markaların satışlarını arttırmak, depolarında yeni ürünlere yer açmak için sürekli kampanya yaptıklarını vurguluyor. Öncel, ikinci önlem olarak da tüm firmaların ihracata yönelip dövizle satış faaliyetlerini arttırma yoluna gittiklerini ifade ediyor.