Kentsel dönüşüm seferberliği başlıyor!
Riskli yapıların yenilenmesi için 2012’de başlayan kentsel dönüşüm seferberliği hız kazandı. Yerinde, hızlı ve gönüllülük ilkesine göre 5 yılda 1.5 milyon konut dönüşecek.
Elazığ ve İzmir depremlerinde yaşanan can kayıplarının acısı tüm Türkiye’de derinden hissedildi ve kentsel dönüşümün gerekliliği yeniden gün yüne çıktı. Hürriyet'ten Gülistan Alagöz'ün haberine göre;2012 yılında başlayan dönüşüm seferberliği yaşanan acı tecrübelerle hız kazandı. Hem kamu hem de özel sektör için 2021 ve sonrasında da en önemli gündem kentsel dönüşüm olacak.
1.5 MİLYON ACİL
Ülke genelinde dönüşmesi gereken konut sayısı 6.7 milyon. Üstelik bunun 1.5 milyonun acil dönüşmesi gerekiyor. ‘Türkiye’nin Her Yerinde Kentsel Dönüşüm’ hedefiyle 5 yıl içerisinde 1.5 milyon konutu acil dönüştürmeyi amaçlayan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, bu kapsamda 100 bini İstanbul'da olmak üzere her yıl 300 bin konutun dönüşümünü sağlayacak. Bakanlık, her yıl TOKİ eliyle 30-50 bin konut dönüştürecek. Böylece 20 yıl içinde de toplam 6.7 milyon konutun dönüşümünün tamamlanması planlanıyor.
TEK YOL DÖNÜŞÜM
Türkiye nüfusunun yüzde 71’i deprem bölgesinde yaşıyor. Depreme hazırlığın yegâne yolu kentsel dönüşüm” diyen Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum dönüşüm çalışmaları için şunları söyledi:
“Şu anda İstanbul’da, 370 bin bağımsız birimden oluşan 72 bin binayı yeniliyoruz. TOKİ’yle İstanbul’da 22 ilçede 41 kentsel dönüşüm projesi yürütüyoruz. Bu kapsamda 85 bin konutu projelendirdik. Sadece son 8 ayda; İstanbul’da 10 bin konutun temellerini attık.
Özellikle İstanbul’un dönüşümü için çok önemli olan, 60 bin konutluk dev kentsel dönüşüm projemizi Esenler’de başlattık. Yine, Cumhurbaşkanımızın talimatlarıyla; 60 bin vatandaşımızı doğrudan ilgilendiren Yeni Fikirtepe Projesi’yle 15 bin konutun inşasına başlıyoruz. Deprem sonrası Elazığ, Malatya ve İzmir’de toplam 31 bin yeni yuvamızın inşa süreçleri hızla devam ediyor. 8 ay gibi kısa bir süre içerisinde Elazığ’da ve Malatya’da 3 bin konutumuzu vatandaşlarımıza teslim ettik.
Şu anda, ülke genelinde, sahada yatırım değeri 81 milyar TL olan 272 bin sosyal konut ve kentsel dönüşüm konutumuzun inşası devam ediyor. 2021 yılında da, milyar lira olan kentsel dönüşüm konut projemize Böylece, bin konut ve 80 bin konut toplam konut ihtiyacına cevap vermiş oluyoruz. Özel sektör; birlikte bu sayı, çok sana yukarılara ulaşacaktır."
VATANDAŞI KORUYAN ADIMLAR ATILDI
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı dönüşüm sürecinin hızlanması ve vatandaşın mağdur olmaması için önemli adımlar attı. Bunlardan bazıları şunlar:
Müteahhitler teknik ve mali yeterliliğine göre sınıflandırıldı. Böylece hem konutzede hem de dönüşümzede yaratılmanının önüne geçildi.
Kentsel dönüşüm projeleri yapacak firmalara ruhsat aşamasında yüzde 10 teminat zorunluluğu geldi.
Müteahhitlerin inşaata 1 yıl başlamaması veya çalışmaların 6 ay durması halinde arsa sahiplerine tek taraflı fesih hakkı tanındı.
Dönüşüm kapsamında yapılan projelerde müteahhitlerin kendi payına düşen konutları istedikleri gibi satamaması için düzenleme yapıldı. Buna göre firmalar satış hakkı için belediyeye başvuracak ve belediye yerinde tespit yapacak. Tamamlama oranının yüzde 10 altında bir tapu satışı için onay verecek. Bu düzenlemeyle dönüşüm projelerinden ev alan 3. kişiler de korunacak.
Kentsel dönüşümde müteahhidin borcundan dolayı vatandaşların mağdur olmaması sağlandı. Müteahhidin üçüncü kişilere olan borcu nedeniyle vatandaşın taşınmaz mülklerine haciz ve tedbir uygulanmayacak.
Çok acil hareket edilmesi gereken yerlerde Bakanlığın resen dönüşüm yapmasının önü açıldı.
İmar barışı kapsamında ‘yapı kayıt belgesi’ alınan yapıların güçlendirilmesine imkan tanındı.
YERİNDE GONULLU VE HIZLI DÖNÜŞÜM
2019’da açıklanan Kentsel Dönüşüm Eylem Planı’na göre, bundan böyle dönüşüm çalışmaları, ‘yerinde, gönüllü ve hızlı’ ilkelerine göre yapılıyor. Ayrıca dönüşüm çalışmaları ‘deprem riski altındaki yapı ve alanların dönüşümü’, ‘sel ve heyelan riski altındaki alanların dönüşümü’, ‘tarihi kent merkezleri ve meydanların dönüşümü’, ‘sanayi alanlarının taşınması ve dönüşümü’, ‘tarım köy projeleriyle kırsal dönüşüm’ ve ‘modern otopark alanları üretimi’ni içeren 6 başlık altında yürütülüyor.
FAİZ VE KIRA DESTEĞİ
ÇEVRE ve Şehircilik Bakanlığı’nca, riskli alanlarda v İkamet eden vatandaşların can ve mal güvenliğini teminat altına alacak dönüşüm faaliyetleri için kira yardımı, faiz desteği, proje ve kamulaştırma giderlerini de içeren kaynak ayrılıyor. Bugüne kadar kira yardımı, hibe, faiz desteği, kamulaştırma ve uygulamalarla kentsel dönüşüm için yaklaşık 16 milyar lira bedel Bakanlık tarafından karşılandı. Binasını dönüştüren vatandaşlara vergi ve harç muafiyeti sağlanarak yaklaşık 12 milyarlık ilave destek sağlandı. Dönüşümde vatandaşa 125 bin liraya kadar kredi veriliyor. Bu kredide üst limitin 200 bin liraya çıkarılması planlanıyor. Kredi için 120 ay vadeli krediye devlet 0.40 puan destek sağlıyor. Ayrıca devletin illere göre değişen 715 lira ile 1.150 lira arasında kira yardımı var.
60.5 milyar lira kaynak
Kentsel dönüşümün hayat geçirilmesi için 2012'de 6306 sayılı 'Afet Riski Alanlarının Dönüştürülmesi Hakkında Kanun' yürürlüğe girdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 'bedeli ne olursa olsun yapacağız' diyerek 5 Ekim 2012'de kentsel dönüşüm seferberliğine İstanbul'da start verdi. Kentsel dönüşüm süreci zaman zaman tıkansa da 60.5 milyar liralık destekle Kentsel dönüşüm yatırımı yapıldı.
Binaların yüzde 65'i güvenli
59 ilde 568 bin bağımsız bölümün bulunduğu 269 riskli alanda çalışma yürütüldü, riski alanlarda ve yapılarda yer alan 677 bin konut ve işyerinin yıkım işlemleri tamamlandı. Kamu ve özel sektör eliyle 2012 den bu yana yapılan kentsel dönüşüm çalışmaları, Toplu Konut İdaresi (TOKİ) konutları ve yapı denetim sistemi ile Türkiye’de eki binaların yüzde 65’i güvenli hale getirildi, 54 milyondan fazla vatandaş güvence altına alındı.
