Kira gelirleri istisnasına sınırlama getirildi!

Önümüzdeki haftadan itibaren 2013 yılı gelirlerine ilişkin beyan verme süresi başlıyor. Mart’ın 25’ine kadar verilmesi gereken bu beyanlar gerçek kişilerin elde ettiği gelirlerdir. Tüzel kişilik olarak faaliyette bulunan kurum ve şirketlerin gelirleri ile ilgili beyanlar ise nisan ayı içerisinde yapılacak.

   Gelir vergisi kanununda gerçek kişilerin elde ettiği ve vergilendirilmesi gereken gelir unsurları tek tek sayılmış. Ticaret yapılarak elde edilen gelirler, çiftçilik gibi zirai işlerden elde edilen kazançlar, serbest meslekle iştigal edenlerin kazançları, menkul malların getirileri ve gayrimenkullerin kiraya verilmesi ile elde edilen iratlar süreklilik arz eden gelirler olarak görülüyor. Bir de gerçek kişilerin geçici olarak bir kereliğine elde ettiği gelirler vardır. Devletler, temel olarak vatandaşlarının elde ettikleri gelirlerden vergi almak ister. Beyan esası çerçevesinde mükelleflerin beyanları üzerinden vergi hesaplanır ve bu vergi tahsil edilir. Ancak farklı şekillerde elde edilen bilgilerle bu beyanların kontrolden geçirilmesi ile de vergi kayıp ve kaçağının önüne geçilmeye çalışılır. Gayrimenkuller gerçek kişiler tarafından konut veya işyeri olarak kiraya verilip, kira geliri elde ediliyorsa bu gelirin vergi dairesine beyan edilmesi gerekiyor. Ticari işletmeler tarafından elde edilen kira gelirleri ise ticari kazanca dâhil edilir. Ticari işletmenin sahibine ait olmakla birlikte, işletmeye dâhil olmayan gayrimenkullerin işyeri veya konut olarak kiraya verilmesinden elde edilen gelirler ise gayrimenkul sermaye iradı olarak kabul edilmelidir.

Mesken olarak kiraya verilen gayrimenkullerden sağlanan hasılatın 3 bin 200 TL’lik kısmı gelir vergisinden istisnadır. Tek gelirleri kira geliri olan ve bu tutarın altında kira alanlar vergi dairesine herhangi bir beyanname vermeyecek. İşyeri olarak kiraya verilen gayrimenkuller ile hakların kiralanmasından elde edilen gelirler için ise istisna söz konusu değildir. Bu istisnanın geçerli olmadığı başka durumlar da vardır.

İstisna uygulamasından faydalanamayacak mükellefler

Sadece konut kira geliri elde eden kişiler için geçerli olan bu istisna uygulamasından bu yıldan itibaren daha az kişi faydalanacak. Çünkü bu istisnanın uygulanmasına ilişkin önceki yıllarda yer alan sınırlama bu yıldan itibaren genişletilmiş oldu.

Öncelikle bu istisnadan faydalanabilmenin ilk şartı bu gelirin mükellef tarafından beyan edilmesidir. Beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen gelirlerin idare tarafından tespiti halinde istisna uygulamasına imkân tanınmıyor. Başka bir ifade ile 3 bin 200 TL üzerinde kira geliri elde edilip, bu gelirin beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi durumunda bu istisnadan faydalanılamaz. Mükellefler, idarece herhangi bir tespit yapılmadan önce, süresinde beyan etmedikleri veya süresinde verdikleri beyannamede yer almayan mesken kira gelirlerini, pişmanlık ve ıslah hükümleri dâhil olmak üzere kendiliklerinden verecekleri beyanname ile beyan etmeleri halinde de söz konusu istisnadan faydalanabilir.

Ayrıca ticari, zirai veya mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek zorunda olanlar da, kira geliri elde ediyorsa 3 bin 200 TL’lik istisnadan faydalanamaz. Dolayısıyla bu mükellefler tarafından elde edilen mesken kira gelirlerinin, giderler düşüldükten sonra kalan tutarın tamamının; ticari, zirai veya mesleki kazanç dolayısıyla verilen gelir vergisi beyannamesine dâhil edilmesi gerekir.

Bu istisnadan faydalanmayı engelleyen yeni durum ise; kira geliri elde edenlerin diğer gelir unsurlarından elde ettikleri kazançlarıdır. Buna göre, 3 bin 200 TL üzerinde kira geliri elde edenler ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlardan toplam 94 bin TL ve üzeri gelir elde ediyorsa bu istisnadan faydalanamayacak. Elde edilen gelirlerin beyan edilip edilmeyeceği veya herhangi bir istisnaya tabi tutulup tutulmayacağı da önemli değil. Hesaplamada elde edilen kira geliri de brüt olarak dikkate alınmalı.

Mesela 2013 yılında, mesken olarak kiraya verdiği dairesinden 4.000 TL kira geliri, tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş 16.000 TL işyeri kira geliri ve 75.000 TL ücret geliri elde eden birisi bu istisnadan faydalanamayacaktır. Çünkü elde edilen gelir toplamı (4.000 + 16.000 + 75.000 =) 95.000 TL, istisnadan faydalanma sınırı olan 94 bin TL’yi geçmektedir. Bu durumda, elde edilen 4.000 TL’lik mesken kira gelirine 3 bin 200 TL’lik istisna uygulanmayacak tüm gelir beyan edilecektir.

Önceden hazırlanmış beyanname sistemi

Bu konuya ilişkin yayınlanan tebliğde farklı örneklere yer verilmiş. Yeni durumda kısaca anlaşılması gereken, yıl içerisinde brüt 94 bin TL üzerinde gelir elde edenlerin 3 bin 200 TL’yi aşan mesken kira gelirlerinin beyanında istisnanın uygulanmayacağı. Buna mukabil 3 bin 200 TL altındaki mesken kira gelirleri ise beyan edilmeyecek.

Kira geliri elde eden mükelleflerin MERNİS, banka, PTT, sigorta şirketleri, tapu gibi çeşitli bilgileri kullanılarak beyannamelerinin Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından önceden hazırlandığı ve internet ortamında onayına sunulduğu Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemi bu sene de devrede olacak. Kira geliri beyan edecek olanların bu sistemi kullanmak zorunda olmadığını hatırlatayım. Beyannameler vergi dairesine gidilerek elden veya internet ortamında verilebilir. Hesaplanan verginin mart ve temmuz ayında iki eşit taksit şeklinde ödeneceğini de hatırlatayım.

Yusuf Keleş/ Zaman Gazetesi